FETÖ ve benzeri yapıların Türkiye’nin koronavirüs konusunda önlemler almakta geciktiği, virüsle mücadele açısından yeterli kaynaklara sahip olmadığı, vaka sayısının ve kayıpların aslında bilinenden çok daha fazla olduğu, hükümetin bu konuda şeffaf davranmadığı gibi dezenformasyon amaçlı manipülatif içeriklere ilişkin değerlendirmelerde bulunan uzmanlar Türkiye’nin bu tür manipülasyonlara karşı proaktif bir politika izlediğini söyledi.
İstanbul Medipol Üniversitesi İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yusuf Özkır, kriz dönemlerinde kamuoyuna sunulan içeriklerin sosyal medya mecraları ile anında çok geniş kesimlere ulaşabildiğini söyledi.
Twitter, Facebook ve Instagram ve WhatsApp gruplarının kitleler üzerinde zannedilenden daha fazla etkili olduğunu vurgulayan Doç. Dr. Özkır, “Dezenformasyon peşinde olanlar da bunun farkında. Bu yüzden neredeyse hiçbir olayı es geçmiyorlar. Terörle mücadelede olsun, deprem olsun, darbe girişiminde olsun yalan içerikleri masa başında üretip dolaşıma sokuyorlar.” dedi.
"Çokça yalan içerik dolaşıma sokuldu"
Özkır, bu tür içeriklere bakıldığında genellikle kaynağın belirsiz olduğuna dikkat çekerek şunları aktardı:
“İçerikler toplumu ayrıştırıcı bir dile sahiptir. Bir kanıta değil varsayıma dayalıdır. Abartı yaygın şekilde kullanılır. Hedef toplumsal fayda, krizin suhuletle halledilmesi filan olmadığı için ya dar ideoloji körlükle ya da örgüt çıkarları gözetilerek paylaşılır. Bir kandırmaca olarak da kara propagandanın tipik özelliği olan bu türden yaklaşımın aslında kamunun yaklaşımı olduğu yalanını kurguya eklerler. Tek merkezden yönetilen bot hesaplar ve fake hesaplar aracılığıyla algı üretme çabası yaygındır. Böylesi durumlarda kurumların şeffaf olması dezenformasyona vurulacak en güçlü darbedir. Doğru bilginin düzenli paylaşımı da kurumlarla vatandaş arasındaki güveni ve etkileşimi yükselterek kirli içeriklerin alanını daraltır. Kesinlikle ‘Vatandaş zaten doğruyu biliyordur’ dememek gerekir ve düzenli basın açıklaması yapmak gerekir.
Virüsle mücadele sürecinde hem Sağlık Bakanı Fahrettin Koca hem de İletişim Başkanı Fahrettin Altun bu anlamda önemli bir başarı çıtası ortaya koydular. Bu yüzden evet çokça yalan içerik dolaşıma sokuldu ama yetkililerin proaktif tutumları sayesinde tutunamadılar. İnsanlar sosyal medyadan aldıkları mesajlar tarafından etkileniyor. Önce duygusal değişiklik sonra da davranışsal değişiklik ortaya çıkabiliyor. Virüs konusunda Avrupa, Çin ve Amerika'dan yansıyan görüntüler daha çok evde vakit geçirmek isteyen insanları negatif etkiliyor. Bunun belli sonuçları olabileceği hesaplanarak Türkiye'nin mevcut durumunun onlar gibi olmadığını anlatmaya devam etmek lazım. Pozitif mesajlar kaygı ve panik seviyesini dengeleyecekti ki zaten bu da olabildiğince yapılıyor.”
Trabzon Üniversitesi İletişim Fakültesi Araştırma Görevlisi Dr. İbrahim Ethem Erdinç de FETÖ mensuplarının virüs ile mücadelede Türkiye karşıtı iki boyutlu bir operasyon başlattığını ifade ederek, bunlardan birinin örgüte meşruiyet kazandırmak diğerinin ise hükümet ve cumhurbaşkanı hakkında kara propaganda olduğunu anlattı.
Erdinç şöyle devam etti:
“Bu bir algı yönetimi operasyonudur ve hiç şüphesiz, uluslararası boyutu olduğu gibi Türkiye iç kamuoyuna hitap eden bir mahiyet de taşımaktadır. Ülkenin karşı karşıya olduğu ya da yaşadığı en ufak bir olumsuzluğu bile fırsat bilen FETÖ, sosyal medya üzerinden çeşitli kisveler altında sinsice saldırmaktadır. Bu bağlamda son dönemde küresel bir salgın hastalık olarak karşımıza çıkan Koronavirüs (COVID-19) de FETÖ elemanları tarafından bir fırsat olarak görülmüştür. FETÖ mensupları tarafından salgınla ilgili eşitli gerçek dışı iddialar Whatsapp ve Twitter başta olmak üzere çeşitli sosyal mecralarda dolaşıma sokulmuştur. Bu iddiaların ortak özelliği genellikle kaynağının muğlak olması (bir arkadaş, hastanede çalışan tanıdık, bir sağlık görevlisi veya bir mahkum) ve sahte fotoğraflarla desteklenmesidir. "
"FETÖ salgınla mücadelede ‘Yetersiz kalındı’ algısı yapıyor"
Erdinç, Koronavirüs salgını sonrası FETÖ mensuplarının iki dikkat çekici operasyon daha başlattığının altını çizerek bunlardan birinin hapishanelerle diğerinin ise sağlık sektörü ile ilgili olduğunu vurguladı.
Salgınla mücadelede yetersizlik algısı yaratılmasından sonra siyasi suçlular olarak yansıtılmaya çalışılan FETÖ mensuplarının hapishanelerden salıverilmesine dönük bir algı operasyonu başlatıldığını söyleyen Dr. Erdinç, şöyle devam etti:
“Buna gerekçe olarak hapishanelerde durumun çok kötü olduğu ve salgın riski olduğu ifade edilmiştir ancak bu iddialar Adalet Bakanlığı tarafından kesin bir dille yalanlanmıştır. Bir diğer detay da KHK’lar aracılığıyla açığa alınan FETÖ mensubu sağlık çalışanlarının göreve çağrılması talebidir. Ne yazık ki bu talep, bazı yazarlar ve siyasetçiler tarafından da dillendirilmiş ve Emre Uslu gibi firari teröristler bu durumdan büyük bir memnuniyet duymuştur. Aslında en çok dikkat edilmesi gereken husus da budur.
Hiç kimse örgütün argümanlarına meşruiyet kazandırıcı nitelikte açıklamalar yapmamalıdır. Bu onlara güç kazandırırken ülkemizdeki demokratik siyasete ve vatandaşlarımıza zarar vermektedir. Koronavirüs krizi küreseldir, ancak mücadele ulusaldır. Bu mücadelede sosyal medyada yayılan yalan haberlere itibar etmemek en az devletimizin koyduğu kurallara riayet etmek ve gerekli tedbirleri almak kadar önemlidir.”
"Sosyal medyayı manipüle eden kötü aktörler var"
İstanbul Medipol Üniversitesi, Gazetecilik Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Berrin Kalsın, bugünlerde en az Covid-19 virüsü kadar tehlikeli bir durumla karşı karşıya olduğumuzu söyledi.
Sahte haberler veya dezenformasyonun virüsten daha hızlı ve kolay yayılan hatta aynı derecede tehlikeli bir durum olduğunu kaydeden Doç. Dr. Kalsın, “Dezenformasyon günümüzde internet, sosyal medya ve anlık mesajlaşma yoluyla daha hızlı ve daha kolay yayılıyor. Bu mesajlar, halk sağlığını tehlikeye atacak veya sosyal bölünmeyi teşvik edecek türden yanlış ve zararlı bilgiler hatta tavsiyeler içeriyor.” dedi.
