Sevgili Gençler, kendini genç hissedenler ve ileride genç olup merak içinde yeni bilgiler öğrenmek isteyecek bugünün çocukları.
İlmihal ismiyle ele alınan eserler, kendini müslüman olarak kabul eden vatandaşlarımızın ibadetlerini ifa etmelerinde onlara kolaylıklar sağlayan özetlenmiş eserlerdir.
Bu eserler İslam´ın ilk dönemlerinde yoktu. Zaman içerisinde müslümanların ilimden, öğrenmeden uzaklaşmalarıyla bu tür eserlere ihtiyaç duyulmaya başlandı.
Kimileri bu durumu öne çıkarmak istemezler ve bundan dolayı da ?zamanın değişmesi ve İslam coğrafyasının genişlemesi´ gibi sebeplerle ilmihallerin oluşmaya başladığını ifade ederler.
Evet, bunun etkisi vardır. Bu tamamen yok sayılacak bir etken değildir. Ancak ilmihaller değişen zamanla çok da bütünlük arzetmezler. Çünkü tarım toplumunda gelen, yaşanan İslam daha sonraki zamanlarda da tarım toplumunda yaşanmaya devam etmiştir.
Adil Düzen İlmihali´nin farklılığı da, tarım toplumu sonrası sanayi toplumu ve sonrasında oluşan bilgi ve internet toplumuna hitap ediyor olmasıdır.
Hz. Peygamber´in vefatı ve sonrasındaki dört halife döneminde müslümanların ilmihallere kesinlikle ihtiyaçları yoktu.
Sonraki dönemlerde başlayan ilimden kopuş da takriben X. yy´a tekabül eder ve böylece ilmihal geleneği X. yy´dan itibaren oluşmaya başladı diyebiliriz.
Osmanlı Dönemi´nde ilk ilmihaller XV. yy´dan itibaren oluşmaya başlamıştır. İlmihal dendiğinde çok çeşitli ilmihallerden bahsedilir.
Ömer Nasuhi Bilmen´in ?Büyük İslam İlmihali´ muteber eserlerdendir. Hemen hemen herkesin evinde bulunan bir ilmihaldir.
İlahiyat fakültelerinin sayısının artmasıyla burada görev yapan hocalar da çeşitli ilmihal kitapları kaleme almışlardır.
Bütün bu ilmihallerden daha yaygın ve bilinen bir ilmihal de vardır. Bu da Mızraklı İlmihal´dir. Mızraklı İlmihal, Osmanlı ilmihal geleneğinin ilk örnekleri arasında yer alan anonim bir eserdir.
Miftâhu´l-cenne olarak da bilinen ve Osmanlılar´da ?ilmihal? adının kullanıldığı ilk eser olan Mızraklı İlmihal´in müellifi ve hangi tarihte yazıldığı kesin bir biçimde bilinmemektedir.
Adındaki ?mızraklı? kelimesinin kaynağı hakkında kesin bilgi bulunmamakla birlikte, kitabın kapağında ya da ilk sayfalarında yer alan sancak ve mızrak şekillerinden dolayı bu ismi aldığı sanılır. Kitapta zikredilen kaynaklar dikkate alındığında Mızraklı İlmihal´in XVI. yüzyıldan sonra yazıldığı ortaya çıkmaktadır.
Eserde genellikle Hanefî mezhebinde tercih edilen görüşler bir araya getirilmiş, ihtilâflı meselelere yer verilmemiştir. Sade bir dilin ve kısa cümleli basit anlatım tekniğinin kullanıldığı Mızraklı İlmihal, Osmanlı toplumunda en çok okunan ve ezberlenen eserler arasında yer almıştır. Sıbyan mekteplerinde din bilgisine başlangıç kitabı olarak, ayrıca camilerde, köy odalarında ve evlerde yaygın biçimde okunması sebebiyle halkın din anlayışını etkilemiştir. (TDV İslam Ans.)
Mızraklı İhmihal´de ele alınan konular neler diye bakacak olursak. Bunlar:
- Namaz
- Oruç
- Gusül
- Teyemmüm
- İstinca Ve İstibra Ve İstinka
- Abdest
- Namazların Şartları
- Yoksulluğun Sebepleri
- 54 Farz
- İslâm´ın Binası Beştir
- Cenaze Namazı
- Ehli Sünnet Olanların On Alâmeti
- Ahkâmı Şerriye Sekizdir
- Sıfatı İmân Altıdır
- İmânın Bizde Bakî Kalıp Çıkmamasının Şartı Ve Sebebi
- İmân Ve İslâm
- Şer´î Deliller | Din | Mezheb
- Dört Cevher
- Peygamberimizin 20 Vasfı
- Tafsili İmân
- Misvak Tutunmanın Onbeş Faidesi Vardır
- Yemekten Önce Ve Sonra Elleri Yıkamak
- Yemeğin Farz, Sünnet, Mekruh Ve Haramı
- Sıcak Yemeğin Zararı Ve Az Yemenin Faidesi
- İlim mi efdaldır
- Şehadet Okumanın Faidesi
- Güzel Ahlâk Hakkında
- Büyük Günahlardan Bazıları
- Küfür Bahsi
- Hayız Ve Nifas
- Mü´minin Hayırlısı
- Evlilik ve Karı -Koca
- Ölüm
Görüldüğü gibi bu konular sadece ibadetler hakkında olup, çok genel bilgileri ihtiva eden konulardır. Mızraklı İhmihal halen daha vatandaşlarımızın ilgisini çeken eserlerdendir.
Son yıllarda Diyanet´in hazırlatmış olduğu İslam İlmihali de bu tür eserler arasında yerini almaktadır.
Birinci cilt ?İslam ve İbadetler´, ikinci cilt de ?İslam ve Toplum´ konularını ele almaktadır.
İslam ve İbadetler konulu birinci ciltte şu konular ele alınmıştır:
İslam Dini, itikadi ve fıkhi mezhepler, Tasavvuf, Akaid (İman esasları), Fıkıh, Temizlik, Namaz, Oruç, Zekat, Hac ve Umre.
İkinci cilt konuları: Kurban, Kefaretler, Adak ve Yeminler, Haramlar-Helaller, Aile hayatı, Siyasal hayat, Çalışma hayatı, Hukuki ve ticari hayat, Sosyal hayat, İslam ahlakı.
Her ne kadar geniş konu yelpazesine sahip olsa da, Diyanet´in ilmihali de diğer ilmihaller gibi şu özelliklere sahiptir.
- Dini bilgiler ve ibadetlerle ilgili Mutlak Varlık olan Rabb´e en iyi şekilde kul olmanın gerekliliği, cennet-cehennem mükafatı ve korkusu ve öbür dünya endeksli bir din anlayışı mevcuttur.
- Son gelişmelerle İslam´ın bu konuları nasıl ele aldığı ve yaşanan hayat içinde daha dindar, daha ibadetvari nasıl yaşanabilir olunacağını sunmak isterler.
Ancak Adil Düzen İlmihali, bu ve benzeri ilmihal örneklerinden farklı olarak şu özelliklere sahiptir.
- Öbür dünya endeksli din (İslam) anlayışı yerine, bu dünya endeksli din anlayışı ile İslam´a bakar.
- Daha müslüman, daha dindar ve daha ibadetvari bir hayat yerine İslam´ın sistem olarak yaşanması yolunda müslümanların neler yapmaları gerektiğini ve bu yolda giderken de ?kendi içtihatlarıyla´ kendi İslam anlayışlarını oluşturmalarını hedefler.
- Mutlak Varlık olan Rabb´in ihtiyacı varmış gibi ele alınan ibadetler mantığı yerine, esasında dünyada-hayatta yaşayan insanların ihtiyacı olan İslam´a inanılır ve buna göre İslam anlaşılmaya çalışılır.
- İslam´ı ve mutlak yaratıcı Rabb´i savunma mantığıyla değil, Hz. Peygamber´in dedesi Abdülmüttalib´in düşünce tarzıyla, ?İslam´ı ve Kuran´ı koruyacak olan Rabb´in ta kendisidir, bizim için Kuran´ı anlamak ve yaşamaya çalışmak önemlidir´ mantığı ile hareket edilir.
