Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi, Kürtçeyi öğrenmek veya geliştirmek isteyen kursiyerlerin demografik profilini, anadili öğrenim taleplerini, nedenlerini ve hedeflerini konu alan inceleme çalışması başlattı.
Araştırma, “Kürtçe Anadil Kurslarına İlgi ve Nedenlerine Dair Rapor” başlığıyla yayımlandı.
Yeni tip coronavirüs (Covid-19) salgınının başladığı 2020 ile 2022 yıllarını kapsayan araştırma, Kürt illerinin yanı sıra Kürdistan Bölgesi’nde ve Türkiye’nin genelinde kursiyerlere sahip Mezopotamya Dil ve Kültür Araştırmaları Derneği (MED-DER) verilerine odaklandı.
Kürtçenin farklı lehçelerinde yüz yüze ve online olarak düzenli kurslar gerçekleştiren MED-DER’in verilerine göre kurslara başvuru oranları düzenli olarak artış gösterdi.
Çalışmaya göre 2020 yılı pandemi koşullarında online olarak yürütülen kurslara 292 kursiyer katılım gösterdi. 2021’de bu sayı 397, 2022 yılında ise bu sayı ağustos itibariyle 803 oldu. 2020’de tek dönem ve online, 2021’de yine tek dönem olarak büyük oranda online ve kısmen yüz yüze düzenlenen kurslar, 2022 ağustos ayı itibariyle 2 dönem ve online ile yüz yüze karma formlarda düzenleniyor.
2020’de Kürt ilerinden ve Türkiye’nin farklı yerlerinden 34 kentte kurslara katılım sağlandı, bunun yanı sıra Kürdistan Bölgesi, Doğu Kürdistan (Rojhilat), ABD ve Avrupa’dan da katılımlar oldu. Bu sayı 2021 ve 2022’de artış gösterdi.
Kadın katılımlarının erkek katılımlara oranla her 3 yılda da fazla olduğu gözlenen verilere göre; 2020 yılında kursiyerlerin yüzde 36,4’ünün öğrenci, yüzde 13,4’ü öğretmen, yüzde 13’ü profesyonel meslek sahibi oldukları; 2021 yılında, yüzde 35,5’inin öğrenci, yüzde 15,4’ünün profesyonel meslek, yüzde 9,8’inin işçi; 2022 yılında yüzde 31,6’sının öğrenci, yüzde 13,2’sinin profesyonel meslek, yüzde 10,6’sının işsiz/iş arayan kategorisinde olduğu görülüyor.
Ayrıca hem 2022 hem 2021 verilerine göre katılımcıların yüzde 77,1’i 18-34 yaş kategorisinde.
2020 yılında katılım gösteren kursiyerlerin yüzde 85,3’ü Kurmanci, 2021 yılında katılım gösteren kursiyerlerin yüzde 82,4’ü Kurmanci, 2022 yılında katılım gösteren kursiyerlerin ise yüzde 83,7’si Kurmanci lehçesinde konuştuklarını söylerken; 2022 yılında kursa başvuranların lehçelerinde çeşitlenmeler olduğu; Gorani, Zazaki, Sorani lehçelerinde konuşan kursiyerlerin de olduğu görülüyor. Ayrıca 2021 yılında katılım gösteren kursiyerlerin yüzde 2’sinin Kürtçenin hiçbir lehçesini konuşmadığı, 2022 yılında bu oranın yüzde 3,9’a çıktığı tespit edildi.
Diğer yanıtlardan anlaşılacağı üzere bu oranlar anadili Kürtçe olmayan katılımcılara ilişkin.
Kursiyerlerin kursa başvururken “Kürtçe konuşma düzeyiniz nedir?” sorusuna 2020 yılında verdikleri yanıtlara göre yüzde 9,5’i çok iyi, yüzde 42,7’si iyi, yüzde 34,9’u az, yüzde 12,9’u ise hiç bilmiyordur. 2021’deki katılımcıların Kürtçeyi bilme düzeyleri: Yüzde 12,3’ü çok iyi, yüzde 44,6’sı iyi, yüzde 31,2’si az, yüzde 11,8’i hiç bilmiyor iken; 2022 de bu oranlar şöyle: Yüzde 11,5’i çok iyi, yüzde 41,2’si iyi, yüzde 30,5’i az, yüzde 16,8’i hiç yanıtlarını verdi.
2020 ve 2022 yılında katılımcı kursiyerlere “Niçin Kürtçe kurslara geldikleri?” de soruldu. 2020 yılında bu soruya gelen “Anadilimi Daha İyi Öğrenmek İçin”, “Anadilim Olduğu İçin”, “Anadilimle Okuyup Yazmak İçin”, “Kürt Olduğum İçin” gibi yanıtlar olurken, yüzde 4,8’inin farklı lehçe öğrenmek için geldiği görülüyor.
2022’de gelen yanıtların da benzer gerekçelere dayandığı görülüyor. 2020 yılı kursiyerlerinin her 4 kursiyerden 3’ünün kursa başlangıç ve birinci seviyede başlamak istediği, 2021 yılında bu oranın her 5 kursiyerden 3’ünün, 2022 yılında ise her 4 kursiyerden 3’üne yakınını kapsadığı görülüyor.
