“Tanrı kıyafet değiştirerek dolaşır…” demiş bir dinsiz…
“Ve tanrı Yahve, Musa ve Harun'a konuştu: Bu Yahve'ın emrettiği Yasa'nın hükmüdür. Bunu İsrael'in çocuklarına söyle! Sana kızıl bir düve getirecekler. Özürsüz ve lekesiz olacak ve hiç boyunduruk görmemiş olacak. Onu rahip Eleazar'a vereceksin! Kampın dışında ve rahibin olduğu yerde kesilecek. Sonra rahip Eleazar kanının birazını parmağının ucuna alacak ve bu kanı yedi kere Toplantı Çadırı 'nın girişine doğru serpecek. Düve onun olduğu yerde yakılmalı; postu, eti, kanı ve dışkısı da yakılmalı ... Küller Israel'in çocuklarının arınma suyu yapmak amacıyla törensel kullanımı için saklanmalı. O, günah için bir kurbandır…” (Sayılar 19: 1-10)
Musevilerin 2000 yıldan beri önünde ağladıkları ve adına “ağlama duvarı” dedikleri bir duvar var.Birkaç yıl önceJerusalem Postgazetesi;”Ağlama duvarı ağlıyor” başlıklı bir haberle çıkmıştı. Haberde, Mescid-i Aksa'ya bitişik ağlama duvarının bir süredir ıslak olduğu anlatılıyordu.
Bu ıslaklık Musevi mistiklerin olağanüstü ilgisini çekti ve duvarın ıslaklığı “Kıyamet habercisi”olarak görüldü.Sonrasında yetkililerin ıslaklığın duvara bitişik bir borunun su sızdırmasından kaynaklı olduğunu anlatması kolay olmadı,iknaya yetmedi onları.
Çünkü asırlardır mesih bekliyorlardı…
Mesih gelince MS 70 yılından beri durmuş olan kurban uygulamasını yeniden başlatacak, yıkılmış mâbedlerini yeniden inşa edecekler.
Kurban törenlerinin vazgeçilmez bir unsuru olan, kızıl düve küllerini yeniden savuracaklar…
***
Düve, bilindiği gibi, el değmemiş yavru inek anlamına geliyor.
Musevi ve Hıristiyan inanışına göre, Musevilerin mâbedlerinin yıkılması ve dünyanın dört bir tarafına dağılmalarından sonra kızıl düve nesli de kesildi.
Geçtiğimiz yıllarda yine bir ara İsrail gazeteleri: "İsrail'de kızıl düve doğdu” manşetleri ile doluydu.Haberde : “Bir ay kadar önce İsrail'de kızıl bir düve doğdu” müjdesi veriliyordu. Bunun üzerine hahamlar toplanarak düvenin bulunduğu çitfliğe gidip durumu denetlediler ve düveyi onayladılar…
Yahudiler için Kutsal Mâbed'in yeniden inşasında bir önşarttır kızıl düve.
Çünkü bu neslin Mesih'i görecek nesil olması anlamına geliyor ve önemli bir işaret...
İsrailoğulları Mesih'i tanımayıp öldürdükten sonra dünyanın dört bir tarafında yaşamaya mahkum edilmişlerdi. Mesih'in yeniden ortaya çıkışından önce kendi toprakları saydıkları yerlere dönüp hâkimiyetlerini yeniden kuracaklar.
Ki, 1948 yılında İsrail Devleti'nin kurulmasıyla bu öngörülerinden biri gerçekleşmiş oldu.
Tüm alametler tamamlanınca, kızıl düve kurban âdetini başlatmak üzere Davud Mâbedi'ni yeniden inşa edecekler.
Kızıl düve yetiştirildiğinde, kıyametin gelmesi için tek eksik Kudüs'teki mâbedin yeniden inşası olacak.
Ancak bunun önünde önemli bir engel var.
2000 yıl önce yıkılan Musevi Mâbedi'nin yerinde bugün Müslümanlar için kutsal Mescid-i Aksa ile Kubbet-üs Sahra câmileri bulunuyor...
Musevilerin mâbedinin yeniden inşa edilebilmesi için önce İslâm'ın kutsal mâbedlerinin yıkılması gerekiyor...
***
Kabala İbrani geleneğinde gizli bir biçimde nesildennesile aktarılan mistik düşünce ve pratiğe ait bir terim ve Eski Ahitte on beş yerde geçiyor.
Kelime kökü “qıbbel” olup karşılık, zıtlık, alma/kabul etmeyi ifade ediyor.
TevrattaYahudiler için önemli bir kabalistik sembololan “taşınabilir bir çadırın üzerinde asılıişlemeli bir örtü” ile ilgili kullanılmakta ve “gelenek” anlamına gelmekte.
İsrailoğullan'nın çölde geçirdikleri uzun yıllar süresincekullandıkları ve adına “toplantı çadırı” dedikleri kutsal çadır Yahudiler için önemli bir ibadet yeri.Ve bu çadırın örtüsü ile ilgili olarak Musa'ya vahyedildiğine inanılan ayet şöyle: “Bir perde için elli düğüm yapacaksın... Ve onunkarşısında yer alan perde için de elli düğüm yapacaksın… Düğümlerden her biri diğerine karşılıkgelecek, uygun olacak…”
“Toplantı Çadırı” Tanrı'nın sevgili halkı ile söyleşeceği buluşacağı, kullarını kabul edeceğibir mekan…
***
Yahudi ilahiyatında Kabala'nın doğuşu şöyle açıklanır:
“Kabala başlangıçta Tanrı tarafından Cennet'te bir melek grubuna öğretilmişti. Adem ve Havva'nın Cennet'ten kovulmasından sonra, insanoğlunun tekrar eski mutluluklarına kavuşabilmeleri için melekler tarafından bu öğreti Adem, Nuh ve sonradan İbrahime aktarılmıştır.
İbrahim, Mısır'da sırların bir kısmının açığa çıkmasına izin verdi ve Mısırlılar bilginin bir kısmına sahip olup, bunları diğer doğu ülkelerinin felsefi sistemlerine aktarabildiler.
Mısır bilgeliğinin tamamına vakıf olan Musa ise doğduğu bu ülkede çölde inzivaya çekildiği süre içinde metathron isimli bir melekten (Metathron: Yahudi ilahiyatında zamanı yöneten başmeleğe verilen isim) aldığı derslerle bu konudaki melekelerini iyice geliştirmişti. Bu öğreti sayesindeİsrailoğulları 'nınproblemlerini çözümleyebilmişti.
Musa bu gizli doktrinin ilkelerini şifreli bir şekilde kutsal kitapTorah' ın ilk dört kitabına yerleştirerek yetmiş sadık adamına kabalanın sırları olarak aktardı ve onlar da nesilden nesileonu aktarageldiler. Vahiy yoluyla tebliğ edildiğine inanılan Kabala bilgileri, sır saklama geleneğine bağlı olarak, yüzyıllarca dışarıya sızdırılmadan gelmektedir.
Yahudi inancına göre kuşaktan kuşağa aktarılışı sırasında, Davut ve SüleymanKabala'yı en derin kavrayan ve uygulayanlardı…
***
Eski Ahit Sina Dağı'nda İÖ 1300lü yıllarda kırk yıl boyunca Musa ya aktarılırken bu vahiyYahudi inancına göreiki bölümden oluşuyordu: “Yazılı ve Sözlü Torah...”
YazılıTorah Musa'nın beş kitabından oluşur:“ Tekvin, Çıkış, Levililer, Sayılar ve Tesniye”
Sözlü Torah ise Kabala'dır ve onun kaynağınıkimse bilmez.
Çünkü o, son derece gizemlibir öğreti olup Tanrı'yı, varoluşu, insanı ve kainatı açıklayan bir bilgi, inanç ve felsefe sistemidir.
Diğer bir ifade ile Tevratın yazılı olmayan özüdür…
Kabalistler, Kabala’nın melekler aracılığıyla cennetten indirildiğini kabul eder.
Buna göre gizli Kabala bilgileri, 40 günboyunca Sina dağında kalan Musa’ya, doğrudan dogruya, Tanrı tarafından verilmiştir.Musa da kutsal ruhun bu ödülünü, paylaşmak üzere 70 yaşlıbilgeye iletmiş; onlar da kelime kelime ve kulaktan kulağa kendilerinden sonrakilere geçirmişlerdir.
Yani Kabala, Tevrat ile aynı zamanda verilmiş, Tevrat topluma yönelik açık mesajlar içerdiği halde, Kabala sadece seçilmiş kullara, azizlere açıklanmıştır.
Onlar da bu geleneği nesilden nesileaktarak sürdürmüşlerdir…
***
Kabala Tanrı ile insan arasında doğrudan bir bağ kurmaya çalışan ezoterik bir sistem…Muhtevasında büyüye yönelik kısmlarda var veruhsal güçleri çağırmak için büyüile özel hazırlanmış muskalar dahi ihtiva ediyor. Bu muskalar ve büyü hem iyi hem de kötü amaçlarla kullanılabilmekte.
Tevrata göre Musa bile firavunu yenebilmek ya da İsrail oğullarını Kızıl Deniz' den geçirebilmek içinKabala'nınbu pratik uygulamasını ancak “Tanrı'nın izni ve iradesiile” kullanabilmiştir.
O'na verilen ve gizemli güçlere sahip olduğusöylenen asası, onu kendi isteği doğrultusundakullanmak istediği anda bir yılana dönüşmüş ve gücünü yitirmiştir.
Eski Ahite göre Tanrı susuzluktan zor durumda olan Musa'ya suçıkarması için bir taşa konuşmasını ister. Ama Musa uygunsuz biröfke ve inanç eksikliği ile taşa asasıyla birkaç defa vurur. Bu nedenle asasının güçleri kendisinden alınmıştır…(1)
***
İslam tasavvufu ile Kabalaçok benzerlikler taşır.
Bunun en büyük nedeni iki kültür arasındaki yakın ilişkilerdir.
Genel kanı, İslamın erken dönemlerinde gerek Mekke ve Medinede gerekse sonrasında yeni fethedilen beldelerde Müslümanlarınkarşılaştıkları Yahudi mistiklerden etkilendiğidir.
Yahudi mühtedilerin İslamla karışması ve onların dini metinlerinin Arapçaya çevirisi bu süreci hızlandırmış, etki alanını genişletmiş, İslami metinler içerisindeki payını farkında olmaksızın artırmıştır.
Bunda belki her iki dinin de semavi sayılışıve benzer kıssalara temas edişietken olsa gerek.
İslam tasavvufunun oluşumunda Yahudi mistik inancının rolü büyüktür.
Her iki tasavvuf sisteminde de mistizmin temel konuları olan yaratılışın sırrı, tanrısal sudur, tanrıyla birleşme tecrübesi, miraca yükseliş, tanrının mahiyeti, inziva hayatı, hurufilik, tanrısal sırların bilinmesi gibi fenomenler öne çıkmıştır.
***
Tevrat ileberaberinde mistik kabala öğretisisürgünler boyunca yayıldı ve onlara eşlik etti.
Ancak gelişimi uzun yüzyıllara yayıldığı için başından sonuna kadar tekbiçimli bir Yahudi mistisizminin olduğunu söylemek zordur.
İslam tasavvufunda olduğu gibi içerisinde çok farklı inanç ve ritüeller barındırır.
Ancak hepsinde de ortak nokta gizem, batınilik ve zühttür.
Bu mistiklerin temel dayanakları ve izledikleri zühd yolu şöyledir:“ Ekmeğini tuz ile ye, suyunu azar-azar iç, yerdeyat, inzivaya çekil, her an tanrıya ulaşmaya miraca yükselmeye çalış…”
Öyle ki bazı tarikatlar günün önemli bir kısmını ruhi eğitimle geçirirler ve hemen her gün oruçturlar ve hem kabala hem de tasavvufta rabıtaya benzeyenritüeller ön plandadır.
Beraberindekutsal kitapların batıni tefsiri, büyü, sihir, hurufilik, zikir, halvet gibi ritüellerin yaygınlaşması ve münzevi hayatın sistemleştirilmesi gibi esaslar temeldir.
Mistik birtakım yollarla tanrıdan özel mesajlar alma geleneği yaygındır.
Yahudilerinbu mistik çabaları mesihin gelmesini kolaylaştıracak ve kutsal topraklara dönülerek SüleymanMabedi yeniden inşa edilecektir.
İslam mutasavvuflarının iddia ettikleri gibi kabalist mistikler de kutsal kitabın zahiri anlamından başka gizli bir anlamasahip olduğunu ve bu mananın ancak özel bir eğitim yoluyla kavranabileceğini savunur.
Batınilikzaten genel anlamda, nasları zahir ve batın ayrımına tabi tutarak bir takım teviller
yaparakdinin temel hükümlerini farklı bir biçimde yorumlamaya çalışma çabasıdır.
Ve şüphesiz kabalanın İslam tasavvufunu etkileyenen önemlidüşüncesi, kainatınkendilerinin bereketi sayesinde ayakta durduğu gizli veliler hiyerarşisidir.
Ve her iki dindeki mistik açıdanen çarpıcı diğer benzerliklerden biri “harfler ilmi”dir. Hurufilik denilen bu benzerlik tasavvuf tarihinin başlangıcındaYahudiliğin müslümanlar üzerindeki tesirini şüpheye mahal bırakmayacak şekilde ortaya koymaktadır.
İslam Hurufiligi, Kur’an’nın zahiri anlamından baska batıni anlamları oldugunu iddia ederken Yahudi Kabalası da Tevrat’ın batıni anlamları olduğunu iddia eder.
İslam hurufiliği 28 Arap harfini kutsal kabul ederken Yahudi kabalizmi de ibranialfabesindeki 22 harfin derin, mistik anlamları üzerine kuruludur.
Yine benzerliklerden biri deeski İsrail peygamberlerinin kıyafetlerinin,süfileringiydiği giysilere benzeyişidir. Yanısıra,süfilerdeki şeyhin hırka giydirmesi de esasen İsrail mistiklerin bir uygulamasıdır. Kadim İsrailevliyasındada üstad müride hırkasını bağışlar ve böylece mürid mistik yola girmiş olurdu.
Yinebir başka benzerlikgenel ibadetlere ilaveten, gece ibadet edip, gündüz de oruç tutmanın ehemmiyetidir.Bununla birliktekabalacızahidlerinbenimsediği en etkili ibadet yalnız başına gerçekleştirilen tefekkürdür ki, islamsüfilerinde de “halvet”denilen önemliuygulamalardan biridir. Beraberinde her iki dinin tasavvuf boyutundagökte ve yerde birtakım gizli varlık ve kuvvetlerden istifade yollarına ulaşma isteği vardır.
Diğer yandan süfilerde bazı kabalistler gibi bekarlığı savunmuşlar ve evlilikle aile mesuliyetlerinin manevi muvaffakiyet için bir engel olduğunu düşünmüşlerdir.
Her iki mistik düşünce dekutsal kitabın görünür anlamından baska daha derin manalar tasıdığını savunur. Bu konuda çok hadis uydurulmuştur. Hz. Ali’den: “ Kuranın zahiri, kullara emredilen ameldir… Batını ise gizli ilimdir… (2) rivayeti yüzlerce uyduruk rivayetten sadece biridir…
***
İslam ve Yahudi mistizminin belki en önemli ortak argümanı vazifeleri kainatı dengede tutmak, korumak muhafaza etmek olanvelîlerkültüdür.
Yahudilikte Saddik,İslam tasavvufunda da veli denilen bu kişiler her asırda var olan bir manevi seçilmişler topluluğudur.
Yahudi geleneğine göre, her dönem kainattakmsenin bilmediği tanımadığı gizli kendini belli etmeyen 36 saddîk vardır.(3)
“Dünya ne üzerinde durmaktadır? Tek bir direk üzerinde ve şu sözde geçtiği gibi onun adı saddîktir: ‘Bu erdemli kişi dünyanın dayanağıdır” (4)
Talmud’da yer alan çok sayıdaki kıssa, her şeyi bilmeleri, aynı anda birden fazla yerde bulunabilmeleri, felaketleri önleyebilmeleri ve özellikle de yağmur yağdırma gibi hususlarla alakalı durumlarda kerâmet gösterme v.b. bizim kültürdeki velîlere lütfedilen özelliklere dair örnekleribarındırmaktadır.
Yaygın birTalmudik geleneğe göre tarih boyu tüm yaşayan tüm nesillerde İbrahim’e benzer en az otuz erdemli kimse mevcut bulunur:“Babamız İbrahim’e benzeyen 30 saddikolmaksızın dünya var olamaz…” (5)
Aynı inanç islamsufizminde de vardır ve“Velî” denilen bu olağanüstü kişilere zor zamanlarda tevessül edilir, onlar uzun bir ömür sürerler, kerâmet gösterirler, zaman ve mekân sınırlarını aşarlar.
Mâlik b. Enes e atfedilen bir hadiste şunları okumaktayız: “Benim ümmetimin velîlerinin sayısı kırktır…Her ne zaman bunlardan biri vefat edecek olsa bir başkası onun yerini doldurur.”(6)
Mutasavvıfların delil aldıkları başka bir hadistehakimTirmizî şöyle demektedir:“Allah nebîsininruhunu kabzettiğinde, onun ümmetinden kırk sıddık ortaya çıkar… Onlardan
biri öldüğünde yerini bir başkası alır. Onların sayıları tükenip dünyanın sonu geldiğinde Allah bir velî gönderir… yeryüzü onlarla ayakta durmakta ve yağmur onlar sayesinde yağmaktadır.”(7)
Hadislerde işaret edilen bu kişiler, aynı zamanda gavs olarak da isimlendirilen kutublardır.
Fütuhâtü’l-Mekkiyye’ deİbnü’l-Arabî, yaklaşık 80 kişilik bir manevî seçkinler (havâs)sınıfından söz ederek: “ Her nesilde, Peygamber’intemsilcisi olan ve Kutub olarak bilinen şahıslar mevcut olmaksızındünyanın ayakta durması mümkün değildir...” der. (8)
Tasavvufi metinler “Velîler Meclisi” olarak da bilinen bir yapıdan bahsederken aynı meclis Yahudi geleneğinde de “Habûrat ha-saddikîm” olarak geçmektedir.
***
Hülasa, ”Batıni mutasavvıflar İslamın Kabalistleridir” diyebiliriz.
İslam tasavvufu ile Yahudi mistisizmi arasında karşılıklı bir etkileşim söz konusudur ve Yahudi mistizmiolan kabaladan İslamsufileribüyük oranda etkilenmişlerdir.
O yüzden İslam tasavvufu Kabaladan derin izler vebüyük benzerlikler taşır.
İslam mizstizmindeki büyü ve tılsımdan tutun da hurifiliğe kadar, keramet ve mucizeden tutun da ilhama kadar, gelecekten haber almadan tutun da kainatı ayakta tutan veli inancına kadar daha yüzlerce hurafenin, batıl bilgi ve inancın, tahrifin, saçmalığın kaynağı Kabala mistizmidir.
Bunun dinler arası ilişki ya da Yahudi kökenli mühtediler aracılığı ile İslam'a girmiş olması yüksek olasılık. Müslüman mutasavvıflar semavi din olma kardeşliği üzerinden olsa gerek Yahudi mistik metinlerden beslenmeyive yaygınlaştırmayı mahzurlu görmediler…
Öyle yada böyle dine katılan her bir hurafe ve bidat sahih tevhiddininin bir gerçeklik tanımını kapatmakta, örtmekte ve tahrif etmektedir.
Din adına beyni Kabala öğretileri ile sulanmış mistik meczup dindarlar ele avuca gelmez iddia ve ritüellerle dindarlık adına ortalıkta dolaşmakta, saçma sapan hikaye ve anlatılarla zihinleri bulandırıp durmakta…
İslam dünyası yüzyıllardır bu uyduruk sufi menkıbe, keramet ve mucize masalları ile uyutulduğundan hayatın gerçekliğinden ve dinin akletmeyi emreden gerçekliğinden çok uzak bir yaşama mahkum edilmiştir…
Selam ve dua ile…
Notlar:
(1) (Bamidbar- Sayılar, 20:7-1 3)
(2) (Şehristani, Mefatihul Esrar)
(3)(Yusuf Basalel, YahudilikAnsiklopedisi, III, s. 746-747)
(4) (Proverbs-Süleyman’ın meselleri)
(5) (Gen. Rabb. 35:2)
(6) (Yafii, RavzurReyahin)
(7) (HakimTirmizi, KitabuHatmil Evliya)
(8) (MuhyiddînİbniArabî, FütuhâtülMekkiyye)
