Bu seride, Kur’an ile ilgili olup, kendi bütünlüğü içerisinde bir derinliği ve anlamı bulunan, ama ondaki derinliğin ve içerdiği anlamının tarafımızca bilinmeyen ve anlaşılmayan noktalarına işaret etmek için; gerek biz, gerekse de birçok Müslümanın ilgisine tercüman olabilme adına “elimizden geldiği oranda” düşünce ve kanaatlerimizi, yine kaynaklara müracaat ederek, onların delâletinde Allah’ın bizlere sunduğu mesajı anlamaya gayret göstereceğiz…
1-Fatiha Sûresi…
Fatiha’nın adları; a) “es-seb’un mesani(Tekrarlanan Yedi; Hicr/87), b)Ummül’l Kur’an(Kurân’ın Anası), c)Ummu’Kttab(Kitabın Anası) vb.
Bu üç isim bizzat Hz. Peygamber’in(s) belirttiği isimler olup Kur’an’ın birçok, hatta otuz civarında isminin varlığına dair rivayetlerin mevsukiyetinin(1) olmadığı söz konusu.(2)
2-Bakara Sûresi 54. Âyet…
“Yahudilerin buzağıyı ilah edinme olayı”
“Mûsâ, kavmine dedi ki: “Ey kavmim! Sizler, buzağıyı ilâh edinmekle kendinize yazık ettiniz. Gelin yaratıcınıza tövbe edin de nefislerinizi öldürün[17] (kendinizi düzeltin). Bu, Yaratıcınız katında sizin için daha iyidir. Böylece Allah da onların tövbesini kabul etti. Çünkü O, tövbeleri çok kabul edendir, çok merhametlidir.”” (17; Âyetin bu kısmı “İçinizden buzağıya tapanları öldürün” şeklinde de tercüme edilmiştir.)
Bu öldürme olayının gerçek ve mecazı anlamda oldukları söylenmiştir.
İsrailoğulları’nın tövbesi birbirlerini öldürme şeklindeydi.
Bir de tasavvufçuların, bunu nefislerinizi öldürün’den kastı kötülüklerden arının anlamında ele aldıkları belirtilmiştir.
“Öldürmenin gerçek bir öldürme olduğu söyleyen müfessirler, pek çok kişi öldürüldükten sonra Hz. Musa ile Hz. Harun’un, İsrailoğullarının tükenmek üzere olduklarını haykırarak Yüce Allah’a yalvardıklarını, bunun üzerine Allah’ın, öldürme işinden vazgeçmelerini istediğini, böylece tövbelerinin kabul edildiğini söylerler.”(İbnu Kesir, 1, 131; bkz. 3)
M. Reşid Rızâ, makbul/nasuh) bir tövbenin, kötülüklerden vazgeçerek pişman olup özür dilemekle, ibadet ve hayırlı amellere yönelmekle gerçekleşebileceğini, bunun ise genellikle insan nefsine çok ağır geldiğini ifade ederek ayetteki nefsi öldürmekten böyle bir tövbenin kasdedilmiş olabileceğini düşünür.(4)
Müfessirlerin kahir ekseriyeti ise, “Nefislerinizi öldürün buyruğunun, kötü duygularınızı, temel isteklerinizi yok ediniz.” şeklinde ahlakî arınma mânasında yorumlamışlardır.
Bu görüş, doğruya yakın bir görüş olarak durmaktadır.(Allahualem)
62. Âyet...
“İman edenler, Hritiyanlar, Yahudiler ve Sâbiilerden Allah’a ve ahiret gününe inanıp iyi işler yapanlar için Rableri katında muhakkak mükâfatlar vardı, onlar bir korku yoktur ve omlar üzülmeyeceklerdir de.”(Bakara; 2/62)
Ayette geçen “iman edenler”le kimin kastedildiğine dair farklı görüşler ileri sürülmüştür.
Bunlar; münafıklar (ayete inanıyor gibi görünenler kastedilmiştir.)
Gerçekten inananlar; “ey inananlar inan ediniz” vurgusu…
Bazılarına göre ise, İslam’dan önce inanan Yahudi, Hristiyanlar ve Sâbiiler kastedilmektedir.
“Neticede inananlarla kim kastedilmiş olursa olsun, Allah’a, ahiret gününe, inanıp yararlı iş yapanlar, yani salih amel işleyenler Rableri katında mükâfata kavuşacaklardır…
Ancak inanç esasları bunlardan mı ibaret?
Mesela Muhammed(s)’in peygamberliğine iman etmek şart değil midir?
İslam’dan başka bir dine tabi olanların, amellerin kabul edilmeyeceği ve onların hüsrana uğrayacakları” belirtiyor.(Al-i İmran; 3/85)
O halde, peygamberimizin(s) çağrısı, Yahudi ve Hristiyanlar dahil bütün insanlığa kurtuluşa ermenin biricik yolu onun yoludur.” (5)
Dipnotlar:
1-Mevsikiyet; bir şeyin sağlamlık, gerçeklik ve inanılırlık hâli.
2-Mustafa İslamoğlu, Kur’an Surelerinin Kimliği, S. 18, Akabe Yayınları Vakfı, Ağustos 2011, İstanbul
3-Prof. Dr. M. Sait Şimşek, Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri, 1.C, S, 89
4-Kur’an Yolu Türkçe Meâl ve Tefsir, (Heyet Çalışması), 1. C, S, 127, DİB Yayınları, 2. Baskı, Ankara, 2006
5- Prof. Dr. M. Sait Şimşek, Hayat Kaynağı Kur’an Tefsiri, 1.C, S, 97, 98)