İzler, var olan her şeyin tanığıdır. El izi, ayak izi, göz izi, kulak izi, söz izi, gönül izi, yazı izi hepsi sahiplerinin şahitleridir. İnsanlığın geçmişi, Rahman’ın kullarına ikram ettiği kudretin izleriyle doludur. İnsan ya yol alır iz bırakır ya da izler üzerinde yol bulur.
İnsanların bıraktıkları izler amel defterinde yerini alır. Yapılan hiçbir amel kayıt dışı kalmaz. Yapan unutsa da yine unutulmaz. Âleme iz bırakarak ömür tamamlayan her insan, âlemin sahibi Allah'ın bilgisi dâhilindedir. O’ndan izinsiz, yaprak ağaçtan düşmez, tohum çatlamaz, can oluşmaz, dil konuşmaz.
İnsanın doğumu tadarak başlayan hayat serüveni, ölümü tadınca tamamlanır. Geride bırakılan izlerin vardığı kapılar açılınca görünen ya rahmet ya da azap olacaktır. Her iradenin yürüdüğü ve açtığı yolda nasibi vardır. “Kim Allah için bir iyiliğe aracılık ederse, onun sevabından kendisi için bir pay vardır. Kim de kötülüğe aracılık ederse, onun da günahından ona bir pay düşer. Allah her şeyi görüp gözeten ve karşılığını verendir.” (4/ Nisa, 85)
İnsan, hem bıraktığı izlere hem de kendi izine çağıranlara dikkat etmelidir. İnsanı varacağı yere taşıyacak olan, imkânları ile bıraktığı izlerdir. İnsanın tasarrufuna verilmiş her imkânın hesabı, arkasında bıraktığı izler üzerinden sorulur. İzlerin görünmeyen yanı niyetlerdir. Her iz, bir niyetin resmidir. Farkına varmadan veya varılarak ya da isteyerek veya istemeyerek yapılanların resmidir. İnsan etkilenen ve etkileyen yapısıyla iradesinin/ bıraktığı izinin rehinidir. “Şüphesiz biz, ölüleri biz diriltiriz; onların önden takdim ettiklerini ve eserlerini de biz yazarız. Biz her şeyi, apaçık olan bir kitapta tesbit edip korumuşuz.” (36/Yasin, 12) buyuran Rahman’ın insan aklına rehberlik edecek ayetleri selamete ulaşmak içindir. İnsanın ardında kalan izleri, önünde bulacağı gerçeği besler.
Hızla sona yaklaşan insanın geriye bıraktığı izlerin yanlışlarından kurtulma çabası olmalıdır. Şu yazının dahi yanlışı en aza insin isterken, koca bir hayatı yanlışlara teslim etmek elbette olmaz. İnsan, yanlışı tövbe ile terk edip, doğru izlerle yolunu sağlamlaştırmalıdır.
İnsanoğlu yürüdüğü karda ve çamurda iz bıraktığı gibi ilişki kurduğu sosyal hayatta da iz bırakır. Muhatap olduğumuz insanlar, hatta hayvanlar bile insanı izleriyle tanır. Her davranışın bir kokusu, karşıda bıraktığı bir algı vardır ki, güzel olan mis gibi kötü olan leş gibi kokar. Bu yüzden insan sık sık izlerini, eserlerini gözlemlemelidir. Ailesinde, büyüklerinde, küçüklerinde, sokaklarda, nasıl göründüğüne bakmalıdır. Bulunduğu konumda doğru izleri çoğaltmalı, geriden gelenlere de güzel yollar açmalıdır.
Soru!
Benim en önemli eserim/ izim nasıl olmalı?
Öncelikle Allah'ın belirlediği sınırlar dâhilinde geçmiş bir ömür olmalı. İnsan görenlerin, tanıyanların, bilenlerin iyi ki varsın dediklerinden olmalı. İyi ve iyiliksever nesil yetiştirmiş olmalı. Yaşadığı toplumda güven duygusunu tesis eden olmalı. Ölümü halinde geride kalanlar için kılavuzluk edecek değerli fikirleri, buluşları, buluşmaları ve eserleri bırakmalı.
Asırlara tanıklık eden bir çınar ağacının kim bilir, kaç kişide izi vardır? Yürünülen yolda, yolcunun ayağına takılan bir taşın bile izi vardır. Bir ağaç çekirdeği eserini meyvesiyle gösterir. Toprak değerini bitirdikleriyle gösterir. İnsan hep bir değer üretme peşinde olmuştur. Harcanan emeğe değer mi değmez mi? “İnsanoğlu (yapıp) gönderdiklerini ve (yapamayıp) geride bıraktıklarını bir bir anlar.” (82/ İnfitar, 5)
Birçok değerin bir damla su bile etmeyeceğini unutup, değersiz işler için en değerli zamanını harcayan zarardadır. Ne istediğini bilmeyen irade, istenmeyen sonuçların tuzağında çırpınıp durur. Yanlış işler, yanlış izler bıraktırır. Yanlışta ısrar, doğru hedefi uzaklaştırır. Oysa Müslümanın hedefinde Rahman’ın rahmeti olmalıdır. Örneği Muhammed (as) ile doğru işler üretip, doğru izler bırakmalıdır.
Her varlık eseriyle öne çıkar, eseriyle anılır. İnsan su gibi aziz olmalıdır. Dokunduğu gönüle şifa, tuttuğu ele imdat, baktığı göze umut, durduğu yere rahmet olmalıdır. İnsan yüce Allah'ın âleme bıraktığı kudretin izidir. İnsan Yaratan’ın mübarek kıldığı eseridir. İnsan bir âlem, âlem insanın şahididir. İnsan, bulunduğu yeri veya yerleri ve zamanı yanlışların kurbanı etmemelidir. Kendisine verilen değeri, kendi nesli ve toplumun geleceği için korumalıdır. Doğru izlere sahip çıkıp, yanlış planlar yapanların hevesini kursağında bırakmalıdır. Dünyada iz bırakılır, ahirette bu izlerin sonucu görülür. Nihayetinde izlerin başladığı ve biteceği sınırlar, doğum ve ölüm arasında tadımlıktır. Haddini bilenin tadı kaçmaz.