Cape Town´da Kölelerin Yılbaşı ?Kaapse Klopse?
Yaygın bilinen tarihi Avrupa sömürgeciliğiyle yaşıt olan Afrika kıtası öteden beri meydana gelen acılarla ön plana çıkmaktadır. Kıtanın muhtelif yerleri Avrupalılar tarafından yönetilerek yüzyıllarca sömürülmüş ve büyük insanlık suçlarına sahne olmuştur. Fakat avrupalı sömürgeciler Afrika´nın en güneyinde yer alan Ümit Burnu´nu sömürmekle kalmamış buraya onyedinci yüzyılın ortalarından itibaren kitleler halinde yerleşmişlerdir. Daha da öteye giderek Uzak Doğu´daki sömürgelerinden bu bölgeye köleler getirerek işlerinde istihdam etmişlerdir. Kıtanın bu bölümü sömürgecilik tarihi açısından kendine has bir durum ortaya koyar.
Güney Afrika´da ilk beyaz yerleşimi Jan van Riebeeck yönetimindeki Hollanda menşeli Doğu Hindistan Şirketinin (VOC) Avrupa ve Asya arasında ticaret yaparken gıda ihtiyacını karşılamak amacıyla 1652 yılında Cape Town´da bir dinlenme istasyonu açmasıyla başladı. Ilerleyen zamanlarda ülkelerinden kaçan veya macera peşibde koşan avrupalılar buraya kitleler halenide yerleşerek burada büyük çiftlikler kurdular.
Avrupalı beyaz adamlar kurdukları bu çiftliklerde çalıştırmak üzere 1653 yılından itibaren yaklaşık yüzelli yıl boyunca Endonezya, Malezya, Sri Lanka, Hindistan ve Madagaskar´dan köleler getirdi. Farklı coğrafyalardan getirilen bu etnik unsurlar ?melting pot? kültürü yani farklı etnik köken ve kültürden olan unsurların etkileşimde bulunmasıyla kendilerine has yeni bir kültür meydana getirdiler.
Bununla birlikte, Afrikaaner unsurunu oluşturan Hollanda, Almanya ve Fransa kökenli Avrupalı ?efendiler? ve Uzak Doğu´daki sömürgelerden getirilen kölelerin de katkısıyla sömürgecilik dili de denilebilecek Afrikaansca dili geliştirildi.
Daha çok Afrikaansca konuşan ve melez olarak isimlendirilen bu halk Cape Town´da ondokuzuncu yüzyılın ortalarından beri her yıl efendilerinden ayrı olarak kendi yılbaşını 2 Ocak günü festival olarak kutluyor.
?Minstrel? ismi verilen şarkıcı ve dansçı grupların yer aldığı festival, Afrikaansca ?Kaapse Klopse? yani Cape Minstrelleri ve ?Twede Nuwe Jaar? İkinci Yılbaşı olarak adlandırılıyor.
Kimisinin üyesinin bini geçtiği kırkın üzerinde minstrel grubunun yediden yetmişe her yaştan çalgıcı ve dansçıları yüzlerini boyayıp oldukça renkli ve parlak üniformalar giyip ellerinde renkli şemsiyeler taşıyor ya da enstrüman çalıyorlar. Gitarlar, düdükler, ghoema, banço, trombon ve tuba ismi verilen çalgılar ile kutlanan yılbaşı Cape Town´ın kölelik tarihi ile bağdaştırılıyor. ?Rainbow Nation? yani Gökkuşağı milleti olarak adlandırılan Güney Afrika halklarının kölelerinin müziklerinde sahip oldukları karma kültürden dolayı Afrika, Asya ve Avrupa müziğinden izler bulunuyor.
Bazı siyahların da yer aldığı işçi sınıfı Apartheid (ırk ayrımcılığı) rejimi sırasında District Six´te 60 binin üzerinde kişinin zorla evini terkettiği Zonnebloem´den Boo-Kaap´a kadar geçit töreni düzenliyorlar. Bu 7 kilometrelik geçit törenini her yıl yüzbinlerce kişi izliyor.
Festival Şubat ayının ortasına kadar her Cumartesi günü nüfusunun çoğunu melez halkın oluşturduğu Athlone´daki stadyumda yapılan yarışmalarla devam ediyor. Bu gelenek 1907 yılından beri resmi olarak devam ediyor. Bu yarışmalar en ihtişamlı geçit töreni, en yaratıcı ve en iyi kostüm ve en iyi koro gibi kategorilerde oluyor.
İkinci Yılbaşının Tarihi
İkinci Yılbaşı Festivalinin ortaya çıkışıyla ilgili birçok efsane mevcut. Ondokuzuncu yüzyıl boyunca yeniyıl, Avrupalı ilk beyaz yerleşimciler tarafından yılın en büyük festivali olarak kutlanıyordu. En yaygın söylentiye göre yüzyılın ortalarından itibaren 1 Ocak´ın ertesi günü kölelerinin kendi yılbaşlarını kutlamaları için efendileri tarafından tatil ilan edildi. Yılın sadece bir günü tatilleri olan köleler bu günü sokaklarda gürültülü şarkılar söyleyip danslar ederek kendilerini ifade etme imkanı buldular. Kölelerin yüzlerini tanınmamak ve efendileri ile dalga geçmek için boyadıkları da rivayetler arasında.
1 Ocak gecesi Malay Quarter (Malay mahallesi) olarak adlandırılan Boo-Kaap da biraraya gelen topluluk Malay şarkıları ve özellikle ?ghoema? ismi verilen davullar ile kendi yılbaşlarını kutladılar.
1 Aralık 1834 yılında Cape Kolonisi´nde köleleğin kaldırılmasına rağmen İkinci Yılbaşı, Güney Afrika´nın bu en tarihi şehrinde melez kültürünü hala biraraya getiren en büyük etkinliklerden birisi.
İlk minstrel grubunun 1887´de oluşturulduğu tahmin ediliyor. Minstreller önceleri kendi koleksiyonarındaki şarkıları söyleyerek Cape Town sokaklarında geçit töreni düzenlerlerdi. Modern Cape minstrel geleneği ise Amerikalı minstrellerin Cape Town ziyaretinden etkilendi. 1862 yılında uluslararası bir üne sahip olan Amerikalı Christy´s Minstrels ve 1890 yılında Orpheus McAdoo´nun Virginia Jubilee sanatçıları Cape Town´da performans sergilediler. Christy´s Minstrels Afro-Amerikalı köleleri temsil etmek için yüzlerini yanmış mantarla siyaha boyayan Kafkasyalı sanatçılardan oluşuyordu. 1890-1898 yılları arasında Cape Town´da birçok gösteri düzenlediler. Bu gösterilerin Cape minstrellerinin ve İkinci Yılbaşı Karnavalının doğmasına neden olduğu düşünülüyor. Festivalde rakuna benzemek için yüzlerini siyaha, gözlerini ise beyaza boyadılar.
1948 yılında başlayan Apartheid yönetimi döneminde festival racoon (rakun) kelimesinden kısaltılan ve siyahlara ithaf yapılan ?Coon Carnival? yani Rakun/Zenci Karnavalı olarak isimlendirildi.
1900´lerde kutlamalar şehrin çeşitli yerlerinde yapılmaya başlandı. 1907 yılında Green Point Kriket Klübü´nün organizesiyle festival ilk kez resmi olarak yapıldı. 1920´ler ve 1930´larda karnaval Coonları, bandoları, Malay ve diğer milletlerden koroları biraraya getirdi.
Apartheid rejimi döneminde bir ara yasaklanan festival, 1994 yılında ayrılıkçı rejimin sona ermesinin ardından racoon kelimesindeki aşağılamadan dolayı ?Cape Town Minstrel Karnavalı? olarak değiştirildi.
Festivale katılan birçok minstrel grubu sponsorlar tarafından desteklenirken geleneklerine bağlı kalmak isteyen gruplar bunu reddetti. 2005 yılında finansal güçlüklerden dolayı iptal edilmek üzere olan festival 2007 yılında yine aynı sebepten iptal edilecekken Güney Afrika´nın önde gelen Müslümanlarından olan ve dönemin Western Cape Eyalet valisi Güney Afrika eski Washington büyükelçisi Ebrahim Rasool tarafından açıldı.
İkinci yılbaşı günümüzde işçi sınıfı topluluğunun kölelik ve ayrımcılığa karşı hayatta kalması, direnişi ve özgürlüğü olarak kutlanıyor. Bu yönüyle tarih, bugün ve gelecek arasındaki köprüyü temsil ediyor. Festival suç, madde bağımlılığı ve AIDS gibi Güney Afrika´nın önde gelen sosyal problemlerine dikkat çekmede önemli rol oynuyor. Ayrılıkçı Apartheid yönetimi döneminde birbirinden ayrı tutulan etnik sınıflar arasında yeniden bağ kurmayı da amaçlıyor. Kaapse Klopse aynı zamanda Apartheid döneminde okullarında gösteri sanatlarına ulaşım imkanı engellenen çocukların da katılımıyla Taliep Petersen ve Jonathan Butler gibi dünyaca ünlü mizisyenlerin yetişmesine de imkan sağlıyor.