22. 07.2018 Pazar
Suriye´de yedi buçuk yıldır devam eden savaşta, askeri anlamda sona yaklaşıldı. Rusya ve İran´ın desteğiyle ilerleyen rejimin, Suriye´nin güneybatısını da kontrol altına almasının ardından, muhalif gruplar kuzeydoğuda Türkiye´nin himayesinde varlık gösteriyor. Ürdün sınırındaki Tanf bölgesindeki Amerikan üssünde de birkaç yüz muhalif savaşçı bulunuyor. Bu bölgeler ve PYD kontrolündeki alanlarla ilgili meselelerin, önemli ölçüde müzakere masasında çözülmesi bekleniyor. Suriye´nin geleceğine ilişkin en önemi sorunlardan biri ise ülkenin yeniden inşası. Bu konu, ABD Başkanı Donald Trump ile Rusya lideri Viladimir Putin arasında geçen hafta Helsinki´de düzenlenen zirvede de gündeme geldi. Rusya Savunma Bakanlığı, iki liderin ülkenin yeniden inşası ve mültecilerin geri dönüşü konusunda birlikte çalışmak için anlaştığını duyurdu. Bakanlığa bağlı Ulusal Devlet Savunma Kontrol Merkezi Başkanı General Mihail Mizintsev, Washington´a Suriye´nin yeniden inşası için ortak çalışma grubu kurulmasını önerdiklerini açıkladı. Ülkedeki şehirlerin yüzde 70 oranında yok olduğuna dikkat çeken Mizintsev, mültecilerin dönüşü konusunda ise Ürdün ve Lübnan´da merkezler kurulmasını önerdikerini söyledi. ABD Dışişleri Bakanı Mike Pompeo da Suriye´de çözüm ve mülteciler konusunun gündeme geldiğini doğruladı.
Yedi buçuk yıl boyunca çok sayıda ülkenin farklı ajandalarla müdahil olduğu savaş, ülkede ekonomik anlamda da büyük yıkıma sebep oldu. Dünya Bankası´nın 2017 verilerine göre Suriye´nin gayrisafi yurt içi hasılası (GSYİH), 2010 yılından bu yana 226 milyar doların üzerinde değer kaybederek tam 7,6 kat küçüldü. Ülkede mesken olarak kullanılan binaların yüzde 7´si tamamen yok oldu, yüzde 20´si ise hasar gördü. Rakka gibi IŞİD´in kanlı şehir savaşlarının ardından çekildiği bölgelerde, örgütün tuzakladığı el yapımı patlayıcılar bugün bile can almaya devam ediyor. Yedi buçuk yılda yüzbinlerce insanın ölümü, milyonların yurt dışına mülteci olarak kaçması, savaştan önce 22 milyon civarında olan nüfusta önemli azalmaya sebep oldu.
Sanayi neredeyse tamamen çökerken, enerji kaynakları ise ?ilkel´ yollarla işletiliyor. Ülkenin petrol havzalarının büyük bölümüne hakim olan PYD´nin, buradaki rafinerilerde üretim kapasitesini artırmak için Şam yönetimiyle anlaştığı yönünde haberler basına yansıdı. Anadolu Ajansı´nın haberinde, güneybatıda rejim kontrolündeki Süveyda ve PYD bölgesindeki Rimelan´da bulunan yaklaşık 350 küçük petrol kuyusunda günde 30 ila 35 bin varil arasında üretim yapıldığı bilgisi yer aldı. Ülkenin en büyük petrol sahası olan Deyrizor vilayetindeki El-Ömer rafinerisindeki üretimin de bu civarda olduğu tahmin ediliyor. Savaşın başlamasından önce ise IMF verilerine göre ülke genelindeki üretim kapasitesi günde 385 bin varil civarındaydı. Ancak ne PYD ne rejimin, petrol ve doğalgaz üretimini savaş öncesi düzeye çıkaracak kaynağının bulunmadığı belirtiliyor. Öte yandan tarım da aynı şekilde savaş süresince büyük zarar gördü. Düşünce kuruluşu Washington Institute, geçen haftalarda yayımladığı raporda kuraklığın da etkisiye Haseke vilayetindeki tarımsal üretimin son 44 yılın en düşük seviyesine gerilediğini bildirdi. Kırsal bölgelerde kuraklık sebebiyle tarımsal üretimin düşmesi, 2011´de rejime karşı başlayan isyanın da sebeplerinden biri olarak gösteriliyordu. Savaşan tarafların, kasten birbirlerine ait tarım alanlarını bombalaması da üretimi olumsuz etkiledi.
İLK AŞAMADA 1.5 MİLYON MÜLTECİ DÖNECEK
Rusya Savunma Bakanlığı yetkilisi Mihail Mizintsev, Trump-Putin zirvesinde gündeme gelen mültecilerin geri dönüşü konusuna ilişkin ayrıntıları paylaştı. Amman´da Ürdün, Rusya ve ABD tarafından bir gözlem grubu oluşturulacağını kaydeden Mizintsev, benzer bir merkezin Lübnan´da da kurulmasının planlandığını kaydetti. Plan sayesinde yakın gelecekte bir buçuk milyon civarında mültecinin ülkelerine dönebileceğini belirten Mizintsev, ön çalışmalara göre ilk aşamada Lübnan´dan 890 bin, Türkiye´den 300 bin ve AB ülkelerinden 200 bin mültecinin Suriye´ye dönmesinin planlandığını ifade etti. Büyük çoğunluğu komşu ülkelerde olmak üzere toplamda 7 milyondan fazla Suriyelinin mülteci durumunda olduğu belirtiliyor.
Kaynak.Karar.com
