Birleşmiş Milletler (BM) öncülüğünde kurulan Uluslararası Yemen Heyeti, başta Fransa, ABD, İngiltere ve Kanada gibi Batılı ülkelerle İran’ın Yemen’de çatışan taraflara silah tedarikine devam ettiğini, bunun da iç savaşı körüklediği uyarısında bulundu.
Heyetin Başkanı Tunuslu Kamel Jendoubi, heyetin Yemen’de Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri’nin savaş suçu işlediğine dair makul deliller olduğunu belirten raporunun ardından, BM Cenevre Ofisi’nde video konferans yöntemiyle basın toplantısı düzenledi.
Toplantıya, heyet üyeleri Avusturalyalı Melissa Parke ve Kanadalı Ardi Imseis de katıldı. Yeni tip koronavirüsün (Kovid-19) heyetin çalışmalarını zorlaştırdığını belirten Jendoubi, her şeye rağmen sorumluların hesap verebilirliğini sağlamak için Yemen’de meydana gelen “korkunç insan hakları ihlalleri ve istismarlarını” araştırmaya devam ettiklerini vurguladı.
Jendoubi, “Yıllarca bu savaşın korkunç bedelini belgeledikten sonra, kimse ‘Yemen’de ne olduğunu bilmiyorduk’ diyemez.” dedi. Heyet üyesi Parke ise 3 yıl ardı ardına çatışan tarafların uluslararası insan haklarını ağır şekilde ihlal ettiğini ve buna ilişkin ciddi deliller bulduklarını belirterek, şöyle konuştu:
“Bunların bir kısmı savaş suçu teşkil edebilir. Bu ihlallerin sorumluluğu çatışmanın tüm taraflarına, yani Yemen hükümetine, özellikle Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri başta olmak üzere Koalisyon üyelerine, (BAE destekli) Güney Geçiş Konseyi’ne (GGK) ve fiili otoriteyi elinde bulunduranlara aittir.”
Parke, Koalisyon güçlerinin ayrım, ayrım orantılılık ve önlem ilkelerine ihlal ederek hava saldırıları gerçekleştirdiğini ve özellikle sivilleri ve sivil unsurları korumak için önlem almadığını vurguladı.
Suudi Arabistan, BAE, Yemen hükümeti ve Husiler’in sivillerin katliamı, cinsel şiddet, keyfi tutuklama, insani yardımların engellenmesi, işkence ve çocukların savaştırılması gibi pek çok ciddi insan hakları ihlalleri işlediğini aktaran Parke, “Heyetin önceki raporlarında da belirttiği gibi, tespit edilen ihlallerin çoğu savaş suçları teşkil edebilir.” değerlendirmesinde bulundu.
BMGK’ye Yemen’deki ihlalleri UCM’ye taşı çağrısı
Temmuz 2019-Haziran 2020 arasında Yemen’de yaşanan olayları içeren 55 sayfalık raporda, Fransa, ABD, İngiltere, Kuzey İrlanda ve Kanada gibi batılı ülkelerle İran’ın Yemen’de çatışan taraflara silah tedarikine devam ettiği, bunun da Yemen iç savaşını körüklediğine işaret edildi.
Heyet üyesi Imseis de Yemen’de çatışan taraflara silah sağlayan ülkelere tepki gösterdi. Imseis, “Bu devletlere, (Yemen’de) çatışan taraflara silah transferini durdurma çağrımızı yineliyoruz. Ayrıca BM Güvenlik Konseyi’ni (BMGK) Yemen’deki durumu Uluslararası Ceza Mahkemesine (UCM) taşımaya çağırıyoruz. BMGK’yı ayrıca yaptırım rejimi kapsamında ihlallerden sorumlu kişiler listesini genişletmeye davet ediyoruz. Heyet, bunun yanı sıra uluslararası cezai soruşturma mekanizmasının oluşturulmasını desteklemektedir.” diye konuştu.
Uluslararası toplumu Yemen’deki iç savaşa ilişkin daha aktif bir rol almaya çağıran Imseis, ülkedeki savaşı engellemekte uluslararası toplumun kolektif başarısızlığının büyük payı olduğunu vurguladı.
29 Eylül’de BM İnsan Hakları Konseyinin 45’inci oturumuna sunulacak raporda, Yemen iç savaşında şimdiye kadar 112 bin kişinin öldüğü, bunların yaklaşık 12 binini sivillerin oluşturduğu bilgisi paylaşılmıştı.
Uzun süredir siyasi istikrarsızlığın hüküm sürdüğü Yemen’de, İran destekli Husiler, Eylül 2014’ten bu yana Sana ve bazı bölgelerin kontrolünü elinde bulunduruyor. Suudi Arabistan öncülüğündeki koalisyon güçleri ise Mart 2015’ten bu yana Husilere karşı Yemen hükümetine destek veriyor.
