Yazı başlığım, tematik olarak benzer iki ayrı kitabın ismidir.
Yahudi Kültürü ve Hadisler´in İsrailiyyat-Hadis ilişkisi planında (İnsan Yayınları, 4. baskı, İstanbul 2018) Hıristiyan Kültürü ve Hadisler´in ise Zühd Hadisleri- Literatürü Özelinde (İnsan Yayınları, 1. baskı, İstanbul 2017) işlendiği çalışmaların sahibi, Özcan Hıdır.
Hıdır, halen Rotterdam İslam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanlığı´nı yürüten bir ilahiyatçı; çalışmalarını Yahudi ve Hıristiyan kültürünün İslam, Kur´an ve hadislere etkisi tartışmaları, Protestanlık-Martin Luther ve İslâm, Batı´da İslam ve Hz. Peygamber algısı gibi konular üzerinde sürdürüyor.
Filistin´de gemi azıya alarak süreklileşen Yahudi zulmünün ve Hıristiyanların onları zulme özendiren koşulsuz desteklerinin gündemin birinci maddesi olduğu şu zamanda, Yahudi ve Hıristiyan kültürüyle ilgimize ve ilişkimize dair soru ve sorunların zemini de nerdeyse ilgili ilmi çalışmaların zeminiyle birleşmiş gibi görünüyor.
Bu müştereklik nedeniyle, Yahudi ve Hıristiyanlara dair her bilgimizi, bugünkü olumsuz siyasi tabloyu doğru anlamada ve selefi yaklaşımlar nedeniyle son zamanlarda revaç bulan Hadis tartışmalarında araç olarak kullanmaya yöneliyoruz.
Nitekim Hıdır da, Hıristiyan Kültürü ve Hadisler´in, temel sorunsalı, metodu ve sınırları konusunda bilgi verirken ?(K)onunun son zamanların hadisle ilgili en önemli sorun ve sorunsallarından biri olduğunu söyleyebiliriz. Dolayısıyla çalışmamız temelde şu soru-sorunsal etrafında şekillenmiştir: Hıristiyan kültürünün hadislerle, özellikle de zühd hadisleri-literatürüne etkisinin gerçekliği var mıdır; varsa bunun tarihi zemin-arka planı, hadisler açısından problematiği, boyutları, sebepleri ve sonuçları nelerdir?? açıklamasına ihtiyaç duyuyor.
Okurun, her türlü okuma eylemiyle yaşadığı zamanı daha iyi anlamaya ve hadisat karşısında doğru tavır almaya şartlanması son derece normaldir ama ilmi bir eserde anlatılan konunun ve ilişkili olduğu zamanın kendi bağlamından kopartılmamasına gayret göstermesi de esastır.
Bu manada Hıdır´ın her iki çalışması da, mukayeseli dinler tarihi planında, Hıristiyan ve Yahudi kültürleriyle, henüz kültür-lenmey-e konu olmayan İslam´ın ikinci asıl kaynağına dair bilgiler üzerinden okunmalıdır. Hıdır´ın bu ayrıma mahsus hassasiyeti ise ayrıca tebrike değer.
Yahudi Kültürü ve Hadisler kitabı, şu dört bölümden oluşuyor: Kavramlara, kaynaklara ve metoda dair Giriş; Yahudilik ve Arap Yarımadasındaki Tarihi; Yahudi Kültürü ve Sünnet; Yahudi Kültürü ve Hadisler.
Hıristiyan Kültürü ve Hadisler kitabı ise, Giriş; Hıristiyanlık, Kutsal Kitapları ve Arap Yarımadasındaki Tarihi; Kur´an, Hz. Peygamber ve Hadislere Hıristiyan Kültürü Etkisi İddiaları; Hıristiyan Kültürü Açısından Zühd Literatürü ve Zühd Hadisleri şeklindeki dört ana bölümden oluşuyor.
Kuşkusuz bu tarzdaki çalışmalarda, dikkati ilk çekecek olan şeylerin başında, literatürlerdeki zenginlik ve asıllarına uygun kullanımlar ile tarihsel bilgilerin ve şahıslarla ilgili olayların doğru konumlandırılması gelir. Hıdır´ın bu üç konuda gösterdiği titizlik, kitaplarının girişinde kaynak, kavram, literatür ve metod üzerine yazdığı uzun metinlerden anlaşılmaktadır. Özellikle Hıdır´ın işlediği konularda şarkiyatçıların neden olduğu bilgi kirliliği başlı başına bir sorundur ve onun ünlü Şarkiyatçı Hamilton Alexander Rosskeen Gibb´in, İslam´ın dış etkiye, harici kültüre kapalı olduğunu belirten sözlerini, aynı zamanda mezkur sorunu aşma yönünde kendi dikkat ve hassasiyetinin farkını göstermek için alıntılaması manidardır.
Hıdır´ın, Batı Dünyasında İslamofobi ve Anti-İslamizm (EskiYeni Yayınları, Ankara 2007) adlı kitabı, bizim Kadir Canatan´la birlikte hazırlamış olmasından da hareketle, konu edindiğimiz iki çalışmasında gerek zihniyeti (bakış açısı), gerek üslubu, gerekse yaşadığı zamandaki hakim algılara ve yargılara karşı tavrı bakımından güven verdiğini özellikle belirtmeliyim.
Çünkü, FETÖ örgütü elemanlarının diyalogçuluk, geniş mezheplilik, mürailik ve yardakçılık kastıyla kirlettikleri temalardan söz ediyoruz; dolayısıyla yazarın duruşu ve tutumu çalışması kadar önem arz ediyor.
Haftanın Kitapları:
-Mehmet Sait Toprak, Talmud ve Hadis ? Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Kabalcı Yayıncılık, İstanbul 2012
-Muhammet Altaytaş, Kur´an´ı Kerim´de Ehl-i Kitap ? İtikadi Açıdan Yahudilik ve Hıristiyanlık, Büyüyenay Yayınları, İstanbul 2016
-Mustafa Öztürk, Kur´an Kıssalarının Mahiyeti, KURAMER Yayınları, İstanbul 2016