Gazete Duvar'dan Önder Algedik yazdı;
Geçen hafta üstünde konuştuğumuz Elektrik Piyasası Kanunu ile ilgili teklif mecliste tek günlük bir alt komisyon ile tamamlandı. Komisyon başkanı günün sonunda memnuniyetini paylaşırken bütün siyasi partilerin “çalışalım, özümseyelim, hızlandıralım” dediğini aktardı. Alt komisyonda belli olan ortak bir mutluluk salonu kaplamıştı.
Kusursuz bir toplantı oldu. Sorun çıkartacak kimse çağrılmamıştı. Toplantıya kanun teklifinden çıkar sağlayacak şirketlerin sivil kuruluşları davet edilmişti. Başkan, davet ettikleri STK’ler arasında Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, MÜSİAD, TÜSİAD, ASKON, YASED, Türkiye Rüzgar Enerjisi Birliği (TÜREB), Jeotermal Elektrik Santral Yatırımcıları Derneği (JESDER), Elektrik Üreticileri Derneği, Maden Mühendisleri Odası, Elektrik Mühendisleri Odası, Türkiye Madenciler Derneği, Hidroelektrik Santralları Sanayi İş Adamları Derneği, Güneş Enerjisi Yatırımcıları Derneği, Elektrik Dağıtım Hizmetleri Derneği, Türkiye Doğal Gaz Dağıtıcıları Birliği'ni saydı.
Ancak kanun teklifinin faturasını ödeyeceklerin neredeyse hiç temsilcisi yoktu. Olan da arada kaynadı diyebiliriz.
Toplantıda her şey vardı. Ama halk gibi veri/belge/rapor da yoktu. Böylesi bir kanunun değişmesi için onlarca rapor, yüzlerce tablo olması gerekirdi. Teklif öncesi hazırlanmış bir dizi çalışma sunulmalıydı ki, alanı elektrik olmayan ve muhtemelen elektrik faturasını ödemenin ötesine geçmeyenler halk adına karar verebilsinler.
Hem halk olmayınca, hem de devletin verileri bile sunulmayınca önlerine gelen kağıdı tartışmaktan başka bir şey yapamadılar. Muhalefet her maddeye birer önerge verdi. Ama araba lastiğinin yenilenebilir sayılması konusuna bile değinmedi. 9 saatlik toplantıda buna tek dikkat çeken Elektrik Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Üyesi Mehmet Özdağ oldu. Onun konuşmasını komisyon başkanı “siyasi tespit” olarak gördü.
Hiçbir şey bilmeden kanun teklifi nasıl müzakere edilir? Bir ülkenin elektrik sektörü gibi koca bir alanı sıfır veri, sıfır rapor, sıfır bilgi ile nasıl düzenlenebilir? Kanun kaç defa değişmiş, her değişikliğin sonucun ne olmuş, kime yaramış, kime yaramamış, ortada ne kadarlık pasta var gibi sorulara cevap olacak bir tane rapor yoktu. Durum böyle olunca bir petrol ürünü olan araba lastiğinin fosil yakıt değil, yenilenebilir sayılmasına şahit olduk.
Ama bizim bildiklerimizi komisyon bilse durum farklı olurdu. Mesela muhalefet şekli itirazlarla sınırlı kalmaz, durumu anlatırdı. İktidar da belki tasarının tamamına, en azından önemli bir kısmına itiraz ederdi.
Yoksa bilgisiz, belgesiz kanun teklifi mi yapılır!
Mesela konuyu bilseler Elektrik Piyasası Kanunu’nun son 7 yılda tam 9 kez, Yenilenebilir Enerji Kanunu'nun ise son 15 yılda 5 kez değişmiş olduğunu bilirlerdi. Hangi değişikliğin ne işe yaradığını biliyorlar mı? Ya da yapılan bir değişikliğin Karadeniz’de artan sel felaketine, kentlerde artan hava kirliliğine katkısını biliyorlar mı?
Ama aslında konuyu, politikaları bilseler durum böyle mi olurdu?
Mesela Madde 9 ile paralel Cumhurbaşkanlığı Enerji Şirketleri geliyor. Doğru duydunuz; 12 şirket kurulacak, T.C. kanunlarından önemli oranda muaf olacak ve Cumhurbaşkanı yönetecek. Bunu bırakın enerji politikalarını bilmeyi, ülkedeki rejimi bilen birisi bile itiraz eder. Ama buna pek itiraz eden olmadı. Muhtemelen de itirazları hiç duymayacaksınız.
Mesela Madde 28, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü'nün (MTA) şirketlerin bir birimi gibi çalışması sağlayacak ve Madde 35 ile dağıtım şirketlerinin denetlenmesi özele verilecek. Verecek ama toplantıda kaç tane dağıtım şirketi denetleme raporu paylaşıldı, biliyor musunuz? O raporlara dair kaç çalışma sunuldu biliyor musunuz? Sıfır. Sıfır rapor, sıfır bilgi ile milyarlarca liralık gelirin denetlenmesine, daha doğrusu denetlenmemesine karar verdiler.
Dağıtım şirketlerine fahiş dağıtım payı, indirimli Elektrik Üretim Anonim Şirketi (EÜAŞ) elektriği gibi kıyaklar toplantı sunulmadı. Sunulsa dünyadaki açlık sorununu çözecek kadar bir paranın dağıtım şirketline fazladan aktarılacağı ortaya çıkardı.