Sorumlu aydın yetiştirmek, bir toplum için hayat memat meselesidir her zaman. Ülkemizde entelektüel ya da aydın kişiler, boyunlarına fular bağlamış, genellikle bohem mekânlara takılan, ellerinde şarap kadehleri tutarak İngilizce ya da Fransızca kelimeler serpiştirilmiş bir dil ile konuşan, şuh kahkahalar atan, tuzu kuru insanlar olarak tasavvur edilir. Toplumun sorunlarına eğilmemek, toplumdan uzak olmakla suçlanmaktadırlar bu tür insanlar. Peki gerçekten entelektüel ya da aydın kişiler bunlar mıdır?
Sorumlu aydınlar, toplumu, bir bina duvarını örer gibi ören ve ülkenin düşünce hayatına can katanlardır kuşkusuz. Aydının sorumluluğu, dıştan gelen bir sorumluluk, empoze edilmiş bir sorumluluk değil, içten gelen, kendi toplum kültüründen, kişilik formasyonundan kaynaklanan bir sorumluluk olmalıdır.
Toplumda aydının yeri ve rolü, Alfred Weber’in dediği gibi ya olduğundan çok önemsiz görülmüş, ya da gereğinden fazla bir heyecanla karşılanmıştır. Kültür değişiminde hareket merkezi olarak başlı başına yaratıcı, bazen de —bakış açısına göre— yıkım ve tahrip, kalıpları ile yüklü hırçın bir güçle karşı karşıyayız. Anlaşılan, toplum, tarih boyunca aydına çektirdiği kadar kendisi de aydının elinden ve dilinden çekmiş olmalı ki “aydınlar sosyolojisi”nin dokusu altında biraz da bu hırçınlık tarafı yatmaktadır. Sokaktaki adamın değer ölçüsü de aslında başka türlü değildir: Aydın kaprisli, hırçın, güvenilmez! Sokağı, değer yargısında tek başına alınca, cahil ve gerici olarak damgalamak işten değildir. Akif, aydından “okur-yazar” denilen eski baş belası…» şeklinde niteler.
Aydın olmayı, seçilmişliği, egosunu, şişirme, egosantrizmini büyütme, topluma yabancılaşmasını artırma, toplumda ve insanlıkta yaşayan evrensel gerçeği görmezlikten gelme şeklinde anlayan ve yorumlayanlar, sonunda topluma karşı görevlerini unutur ve sorumsuzluk bataklığına yuvarlanırlar.
Hemen belirtelim ki aydınlar diye ayrı ve homojen bir sınıf yoktur toplum hayatında. Cemiyet hayatının çok geniş bir kesimi aynı başlık altında yan yana sıralanmış görünür.