Ülkede faaliyet gösteren bazı gazeteler, zam yapmak durumunda kalırken kitap fiyatları da arttı. Bazı gazeteler kağıt bulunamadığı için birkaç gün basılmadı. 1991 senesinde yayın hayatına başlayan mizah dergisi Leman´ın son sayısını boyutunu küçülterek basması yaşanan bu krizin sosyal medyada en çok konuşulan konusu oldu.
Gündemde olan diğer bir kriz de süpermarketlerde tuvalet kağıdının fiyatının yaklaşık 3 katı artması oldu. İnternet üzerinde birçok kişi daha önceden 20 Lira civarında olan tuvalet kağıtlarının 40, 50 hatta 60 Lira gibi fiyatlara satıldığına ilişkin yüzlerce görsel paylaşmaya başladı.
Türkiye neden kağıt sektöründe böylesine büyük bir kriz yaşıyor?
Uzmanlara göre dünya piyasalarında kağıda olan talebin artması bu krizi tetikleyen etkenlerin başında geliyor. Bunun yanında Çin´in kağıt ihracatçısı pozisyonundan kağıt ithalatçısı konumuna geçmesi sebebiyle kağıt fiyatları bu yıl Yuen değil Dolar cinsinden belirlenmeye başlandı. Türkiye´de son bir senede Lira´nın Dolar karşısında yüzde 40´ları aşan değer kaybı yaşaması kağıt giderlerindeki artışın daha da büyümesine yol açtı.
Bazı gazeteler kağıt yetersizliği sebebiyle basılamadı
Aydınlık Gazetesi´nin genel yayın yönetmeni Mustafa İlker Yücel, Aralık ayında tonu bin liralarda olan gazete kağıdının şuanda beş bin lirayı aşmış durumda olduğunu belirtiyor. Yücel, bu soruna karşı kısa ve uzun vadede farklı çözümlerin olduğunu belirtiyor ve ekliyor: ?Kısa vadede basın ilan gelirlerinin hızlıca artırılması, kağıt ithalatında verginin azaltılması lazım. Uzun vadede ise kağıt fabrikası kurulmalı.?
Cumhuriyet´in Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Faruk Eren TL´nin bu kadar hızla değer kaybetmesi sonucunda bir süre sonra gazeteyi basmakta zorlanacaklarını belirtiyor. Kağıt maliyetinin gazetenin tüm giderleri arasında yaklaşık yüzde 20 yer tuttuğunu belirten Eren, bunun dışındaki baskı, bilgisayar, ajans abonelikleri gibi maliyetleri de katınca gazetelerin giderlerinin yüzde 60´ının dövize endeksli olduğunu söylüyor.
Hürriyet´in Yazı İşleri Müdürü Gökçe Aytulu, kağıt maliyetlerindeki artışın tüm gazeteler gibi Hürriyet´i de etkilediğini söylüyor. Aytulu, kurban bayramı döneminde Hürriyet´in normal sayfa sayısına göre daha az sayfayla basıldığı günlerin yaşandığını belirtiyor. Aytulu bu durumun yazılı basına yönelik dijitalleşme sürecinde dönüşümü kaçınılmaz hale getirdiğini ve bu durumun fırsata dönüştürülebileceğini söylüyor. Aytulu´nun yazılı basının sorunlarına çözüm için önerisi de öncelikle kağıt ithalatında KDV´nin yüzde 1 gibi bir seviyeye indirilmesi, ardından da Türkiye´de kağıt üretimi.
Kağıt fiyatları yüzde yüze yakın arttı
Türkiye Gazeteciler Sendikası ise yaşanan krizi şöyle özetliyor: ?Yılbaşında kitap kağıdı olarak kullandığımız ikinci hamur kağıdın tonu 750 Euro idi. Kur yüzünden yaşanan artışla beraber tüm girdiler yüzde 100´e yakın pahalandı. Bu arada kitap basmak için boya ve kalıplar ithal ediliyor. Bunun yanında Türkiye yayıncılığının yüzde 30´u yurt dışından çeviri eserlerin yayınlanmasıyla sürüyor. Ortalama bir yabancı kitaba Dolar 3.5 TL iken verilen telif ücreti bugün 6 bin lirayı geçti. Çeviri kitaplarda gider yüzde 100 arttı, Türkçe kitaplarda ise bu oran yüzde 60. Yüzde 20-40 arası zamlar yapmak zorundayız.?
Türkiye´de üretilen kitaplar için yüzde 18 vergi ödeniyor. Ancak kitap satışında bu vergi yüzde 8. Bu fark yayıncının sermayesine büyük bir yük getiriyor.
Türkiye Matbaacılar Federasyonu Genel Başkanı Ahmet Hüseyin Gürbüz, sektörde yaşanan sorunla ilgili düzenlediği basın toplantısında, kağıt tedarik etmede ciddi sıkıntılar yaşandığını, birçok alanda kağıt ve kartonların yüzde 90´ına yakının yurt dışından ithal edildiğini söylüyor. Gürbüz Türkiye´nin kağıtta dışa bağımlı olmasını SEKA fabrikasının kapatılmasına bağlıyor ve ekliyor ?Yeni fabrikalar kurulmalı. Devlet kuramıyorsa, bizlere arazi versin, teşvik versin.?
Türkiye yeteri kadar kağıt geri dönüşümü yapamıyor
Türkiye´nin ihtiyacı olan yıllık 1. hamur kağıt yaklaşık 650 bin ton civarında ancak bu rakamın 250 bin tonu ülkede üretilebiliyor. Türkiye´nin ihtiyacı olduğu 400 bin ton kağıt ise ithal ediliyor. Türkiye´nin yıllık genel kağıt ihtiyacıysa 5 milyon tonun üstünde. Yurt dışına her sene kağıt ithalatı için ortalama 3 milyar Dolar harcanıyor.
Kağıt fiyatlarındaki krizin bir başka nedeni de Türkiye´de kullanılan kağıdın sadece yüzde 30´unun geri dönüştürülebilmesi. Uzmanlar daha fazla kağıt geri dönüştürülürse fiyatların düşeceğini, cari açığın ve işsizliğin biraz da olsa azalacağını belirtiyor. Sektörde görevli birçok yönetici karton ve kağıt ithalatında gümrük vergisi alınmamasının, geçici bir süre kağıt ve kartondan KDV´nin kaldırılmasının krizi çözmeye yardımcı olacağını ifade ediyor.
