Milat Gazetesi ekonomi yazarı Gözde Altıntaş yazdı;
Tüketici güven endeksi, tüketicilerin kişisel mali durumları ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ve gelecek dönem beklentileri ile yakın gelecekteki harcama ve tasarruf eğilimlerini ölçer.
Tanımdan da anlaşılacağı üzere endeksi etkileyen unsurların başında döviz kuru, enflasyon ve faiz oranları geliyor.
Buna ilaveten salgın nedeniyle son 16 aydır tüketicilerin harcama eğilimlerinde gözle görülür değişimler oldu. Vaka sayılarının arttığı ve bunun sonucunda kısıtlamaların sıkılaştığı dönemlerde eğlence, turizm, düğün, lokanta gibi hizmet sektörüne yönelik harcamalar ertelenirken, evde geçirilen sürelerin uzamasıyla birlikte mobilya, elektronik aletler, beyaz eşya ve konut harcamaları da arttı.
Tüketici güven endeksine ait geçmiş verilere bakıldığında döviz, faiz ve enflasyondan ziyade pandemi koşullarının tüketici davranışları üzerinde daha fazla etkili olduğu görülüyor.
2021 Nisan ve Mayıs ayında sokağa çıkma yasakları arttırılmıştı ve söz konusu bu aylarda endekste sert düşüşler kaydedilmişti. Haziran ayında ise hem kademeli normalleşme sürecine girilmiş hem de aşılama hızı artmıştı. Bu durum endeksi yüzde 5,8 oranında yükseltmişti.
Türkiye İstatistik Kurumu ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası işbirliği ile yürütülen tüketici eğilim anketi sonuçlarından hesaplanan mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, Temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 2,7 oranında azaldı; Haziran ayında 81,7 olan endeks, Temmuz ayında 79,5 oldu.
Hatırlanacağı üzere Temmuz ayında tüm kısıtlamalar kaldırılmıştı. Aşılama çalışmaları da yaygın ve yoğun bir biçimde devam ediyor. Döviz kurlarının ve faiz oranlarının mevcut seviyesi hâlâ yüksek ancak bir süredir yatay bir seyir izliyor.
Buna karşın özellikle hizmet sektörünün canlanmasıyla birlikte fiyatların artması ve son zamanlarda sıklıkla duyduğumuz delta varyantının ortaya çıkması güven endeksindeki düşüşün nedeni olarak gösterilebilir.
Alt endekslere bakıldığında;
Mevcut dönemin dayanıklı tüketim malı satın almak için uygunluğu alt endeksi yüzde 4,3, geçen 12 aylık döneme göre gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi yüzde 0,1, gelecek 12 aylık dönemde otomobil satın alma ihtimali yüzde 2,6 ve gelecek 12 aylık dönemde konut satın alma veya inşa ettirme ihtimali alt endeksi yüzde 15,1 oranında arttı.
Dayanıklı tüketim malları, otomobil ve konut satın alma kararında faiz oranları önemli bir rol oynar.
Enflasyon görünümüne ilişkin yukarı yönlü risklerin devam ettiği bu dönemde faiz oranlarının inmesi yakın zamanda biraz zor görünüyor. Diğer yandan beyaz eşya, otomobil gibi bazı harcamalarda taksit sayısı azaltılmıştı. Ayrıyeten ithal girdi oranı yüksek olan bu malların fiyatı, tüm dünyada artan emtia fiyatları nedeniyle artıyor.
Talebi kısan bu gelişmelere rağmen ilgili alt endekslerin artması dikkat çekiyor.
Mevcut dönemin tasarruf etmek için uygunluğu ise yüzde 1,5 oranında artmış. Bu alt endeks ise harcama yapma düşüncesinin bu dönem zayıfladığını gösteriyor.
