30. 08. 2018 Perşembe
akvimler 11 Eylül 2001 tarihini gösterdiğinde Amerika Birleşik Devletleri´nde iç uçuş gerçekleştiren dört yolcu uçağı adını sonradan tüm dünyanın öğreneceği El Kaide terör örgütü üyeleri tarafından kaçırıldı ve ?İkiz Kuleler? adı verilen New York´taki ?Dünya Ticaret Merkezi? binalarına çarptı.
Çarpmanın etkisi ile her biri 110 katlı olan iki bina saatler içinde çöktü ve toplam 2 bin 996 kişi hayatını kaybetti. Böylelikle dünya bir daha geri dönmemek üzere yeni bir faza girdi. ABD, ?Teröre Karşı Küresel Savaş? ilan etti. Bu terör saldırısı ile ilgili pek çok komplo teorisi geliştirildi. Bunlardan en çok itibar edileni ise ABD´nin Irak ve Afganistan´a yapmak istediği müdahale için meşru zemin oluşturmak olduğuydu. Sebebini belki hiçbir zaman öğrenemeyeceğiz. Ancak bildiğimiz bir şey varsa o da saldırı için neden Dünya Ticaret Merkezi´nin seçildiği.
ABD´nin son dönem politikalarını saymazsak, bu tercihin nedeni New York´taki Dünya Ticaret Merkezi binalarının kitaplara da konu olduğu üzere ABD´nin dünya ticareti açısından temsil ettiği serbest, özgür ve hukuk kuralları çerçevesindeki ticaretin sembolü olmasıydı. Verilmek istenen mesaj; bir yandan ABD´nin sadece sokakları değil artık en güvenli olduğu ifade edilen hava taşımacılığı dahil lojistiği de tehlike altında olması diğer yandan da ABD´nin kontrolündeki(!) dünya ticaretinin hedef alınmasıydı.
HUKUKSUZ KARARLAR, ÇARPAN UÇAKLAR
Son dönemde ABD yönetiminin aldığı radikal kararlarla dünyayı sürüklediği noktanın çok da iyi bir yer olmadığını sanırım hepimiz görüyoruz. Ekonomik korumacılığın çok çok ötesindeki bu politikaların artık küresel ticaretin önündeki en büyük engel haline geldiği aşikar. Hatta bu politikaları hayata geçirirken uygulanan yöntem de hem uluslararası hukuka hem de Dünya Ticaret Örgütü kurallarına tamamen aykırı olunca küresel ticaretin ?11 Eylül? saldırılarında karşı karşıya olduğu algısal tehditten çok daha büyük teknik bir tehdit altında olduğu görülüyor. Belki çok radikal gelecek ama bu resmin etkilerini okuduğumuzda ABD yönetiminin küresel ticaretin gelişimini olumsuz etkileyecek şekilde aldığı kararların ve hukuksuz yaptırım tehditlerinin verdiği zarar, El Kaide terör örgütü lideri Usama Bin Laden´in Dünya Ticaret Merkezi kulelerine çarpan uçaklarından çok da farklı değil sanki.
O ZAMAN SOMALİLİ KORSANLARA NEDEN MÜDAHALE EDİLDİ?
Hatırlarsanız bir dönem sürekli olarak Somalili korsanlar tarafından el konulan yük gemileri haberleri yapılıyordu. Gerçekten de Somalili korsanlar dünya ticareti açısından son derece kritik önem sahip deniz sularında gerçekleştirdikleri faaliyetlere oldukça ciddi bir tehdit haline gelmişti. Hatta 2009 yılında ilk kez ABD´li şirkete ait bir yük gemisi korsanlar tarafından ele geçirildi ve daha sona geminin kaptanı fidye için kaçırıldı. O dönemde deniz ticareti açısından Somalili korsanların tehdit ettiği sular yüzünden pek çok taşıma işinin ertelendiği, yüksek sigorta maliyetlerinin oluştuğu ve çok büyük aksamalar yaşandığı biliniyor. Bu tarz olayların ardından, bölgeyi kontrol altına almak ve denizler üzerinden yapılan ticaretin yeniden güvenli hale getirilebilmesi için oldukça ciddi sayılabilecek miktarda deniz gücünün bölgede önlem almak zorunda kaldığını unutmayalım.
Bu örnekten yola çıkarak yeniden bir soru soralım. Son dönemde ABD yönetiminin aldığı kararları ve hukuksuz yaptırımlarını ?dünya ticaretinin güvenliği? açısından incelersek Somalili korsanların yaptığından ne farkı var?
ÇÖZÜM HUKUKA DÖNMEK
Sizlere iki farklı radikal örnekle ABD yönetiminin son dönemde aldığı kararlar ile başta kendi ilkelerini yok sayarak dünya ticaretinin güvenliği açısından ne denli bir tehdit haline geldiğini özetlemeye çalıştım. Yaşanan tüm bu sorunların aslında çok basit bir çözümü var: ABD´nin yeniden ?uluslararası hukuka saygılı hareket? etmesi ve çeşitli bahanelerle ilan ettiği yaptırımları ?Dünya Ticaret Örgütü kuralları? çerçevesinde geri alması.