Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı´nın (TEPAV) Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ile birlikte gerçekleştirdiği araştırmaya göre Türkiye´de iş yapan Suriyeli girişimcilerin yüzde 72´si, savaş bitse dahi Suriye´ye dönmek istemiyor.
TEPAV´ın araştırması, Suriyeli girişimcilerin Türkiye´deki 3,5 milyon Suriyelinin yüzde 7´sine geçim kaynağı sağladığını gösteriyor. Sekiz yıl boyunca, Türkiye´deki Suriyeliler, yüzde 60´ı Suriyeli olan ortalama 7 kişinin çalıştığı 10.000´den fazla şirket kurdu. Buna bağlı olarak, ortalama Suriyeli hane halkı büyüklüğü 6 kişiden oluşmakta. Bu nedenle, bulgular, kesin olmasa da, yaklaşık 250.000 Suriyelinin bu şirketler tarafından sağlanan istihdamın avantajlarından yararlandığını gösteriyor.
Bu çalışmanın amacı, mülteci odaklı şirketlerin performansını karşılaştırmalı olarak analiz etmek. Bu nedenle çalışma, 207 Türk ve 209 Suriyeli mülteci tarafından işletilen 416 şirketten oluşan bir ankete dayandırıldı. Anket, mülteci nüfusunun en yoğun olduğu 8 ilde; Gaziantep, Mersin, Hatay, Şanlıurfa, Kilis, Adana, Kahramanmaraş ve Mardin´de gerçekleştirildi.
Ankette ele alınan konular; altyapı, ticaret, finans, düzenlemeler, vergiler ve işletme ruhsatı almaktan, yolsuzluk, suç ve kayıt dışılığa, işgücü piyasası entegrasyonuna ve iş yapma konusundaki engellere kadar uzanıyor.
TEPAV, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ile yerel halkın mülteciler tarafından kurulan firmalara yönelik algısını teşhis etmenin yanı sıra Türkiye´deki Suriyeli girişimlerin büyüklüğünü ve performansını analiz etmek ve değerlendirmek için bir çalışma yürüttü. Bu hedeflere ek olarak, bu firmaların faaliyet gösterdikleri alanlar ve mülteci akınının ev sahibi toplumdaki KOBİ´ler (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler) üzerindeki etkilerini değerlendirmeyi hedefledi.
Sonuçlar, Suriyeli girişimcilerin savaş bittikten sonra bile Türkiye´de kalmak istediklerini ancak artık ?geçici? olarak değerlendirilmek istemediklerini gösteriyor. Ankete katılan Suriyeli girişimcilerin yüzde 72´si, savaş bittiğinde bile Suriye´ye dönmek istemediklerini belirtti. Birincil neden olarak ise Türkiye´deki girişimlerinin başarılı olmasını gösterdi.
Sonuçlar Türkiye´deki mülteci ortaklı şirketlerin Türk şirketlerine daha küçük ama daha ihracat odaklı olduğunu gösteriyor. Ancak, ankete katılan Türk şirketlerinin yarısından fazlası Suriyeli sığınmacı sayısındaki artışın Türkiye dış ticaretinin artmasına neden olmadığını düşündüklerini belirtti. Nispeten, Suriyeli katılımcıların üçte ikisinden fazlası, Suriye nüfusunun artmasının dış ticaret fırsatlarını olumlu yönde etkilediğini ifade etti.
Suriyeli girişimcilerin ekonomi üzerindeki olumlu etkilerine rağmen, işletmelerini yönetirken karşılaştıkları ciddi engeller de mevcut. Bu engellerden finansmana erişim, vergi oranları ve iş kanunları öne çıkıyor. Bulgular ayrıca, Suriyelilerin istihdamı ile ilgili mevcut yasa ve düzenlemelerin, mülteciler tarafından kurulan şirketleri olumsuz yönde etkilediğini ve Suriyelilerin resmi iş piyasasına entegrasyonunu sınırladığına işaret ediyor.
Benzer şekilde, anket bulgularının analizi, yerel koşulların ve liderliğin, Suriyeli girişimcilerin işletmelerini açmak için belirli illeri diğerlerine göre tercih etmelerinde önemli bir rol oynadığını gösteriyor.
