Bazı filmler müziği ile hatırlanır. Bazı kült filmlerinse müziği yoktur. Müzik kullanımı sinemada yöntemi etkileyen ana unsurlardan biridir. Müzikleri ile unutulmazlar arasında giren filmleri yeniden hatırlayalım.
Sinemanın ilk zamanlarında yardımcı unsur olarak devreye giren müzik sonrasında ana araçlardan biri haline gelir. Sessiz sinema döneminde filmin gürültülü olan gösterim cihazının sesini bastırmak için sinema salonunda canlı performans halinde kullanılan müzik, sesli dönem sonrasında duygu ve anlam oluşturmada başat aktörlerden biri haline gelir.
MÜZİK KULLANMAK YA DA KULLANMAMAK
Filmin sıfırdan oluşturduğu atmosfer ve kendi içindeki yaşamsallığı, kullanılan araçların etkisi ile doğru orantılı. Müziğin buradaki yabancılaştırma yönünde etki yapma ihtimali olduğundan karşı çıkanların sayısı hayli fazla. Diğer taraftan müziğin duygu oluşturmadaki etkisi sebebiyle filmin olmazsa olması görenler çoğunlukta. Aradaki farkı ticari ve bağımsız yapımların dinamiği şekillendiriyor. Ticari sinemada müzik vazgeçilmez bir unsurken, bağımsız sinemada vazgeçilebilecek araçlar arasında görülür.
Müziğin kullanılıp kullanılmaması noktasında kararı yapımcı ve yönetmen verir. Hedef doğrultusunda işlevin yerine gelip gelmemesidir mesele.
Bu tablo nazarında müzik kullanımı ile ön plana çıkmış ve hatta önce müzikleri ile hatırlanan filmlere bakmak gerek. Filmin işlevi ve varlığı noktasında fikir verecek bu yapımlar, izleyici bakışından üretici yaklaşımına kadar çok şeye işaret ediyor.
ÇAĞRI’NIN MÜZİKLERİ GAYRİMÜSLİMDEN!
Sinemada müzik dendiğinde akla gelen ilk filmlerden biri Çağrı olsa gerek. Mustafa Akkad’ın unutulmaz projesi Hz. Muhammed’in hayatını anlatarak İslam’ın doğuşunun doğru anlaşılmasını sağladı. Filmin müziklerini yapan Maurice Jarre, ilk olarak 1962 yapımı Arabistanlı Lawrence için bestelediği özgün müzikle ün kazandı ve Oscar kazandı. Akkad kendisini ikna ettikten sonra Jarre, ön şart olarak çölde bir çadır ayarlanmasını ve orada bir süre yaşamasını öne sürdü. Öyle de oldu. Çölde birkaç ay geçiren Jarre, Çağrı’nın eşsiz müziklerine imza attı. Ticari bir yapım olan Çağrı’nın dünya çapında etki uyandırması ve bu etkisinin on yıllar boyunca artarak devam etmesinin en önemli başlıklarından biri müzikleri oldu.
UZAK DOĞU’DAN YEŞİLÇAM’A
Bağımsız sinema söz konusu olduğunda müzikleri ile sinemanın son yıllarına damga vuran filmlerden biri Aşk Zamanı oldu. Wong Kar Wai’nin sinema tarihin geçen 2000 yapımı filminin müziklerini Michael Galasso yaptı. Uzak Doğu sinemasının kült eserleri arasına giren filmde çarpık aşk hikayeleri konu alması bakımından ilginç nüansları olan filmin müzikleri, filmin de önüne geçti ve unutulmazlar arasına girdi.
Yeşilçam söz konusu olduğunda melodram türünün ağır bastığı dönemdeki şarkıcı filmlerini bir kenara bırakırsak, 1977 yapımı Selvi Boylum Al Yazmalım filmi müzikleri ile hafızalardaki yerini aldı. Atıf Yılmaz’ın ustalık eseri olarak gösterilen ve Cengiz Aytmatov’un eserinden uyarlanan yapım, başrollerdeki Türkan Şoray ve Kadir İnanır’ın unutulmaz performansları ile de bilindi. Ancak filmi kült yapımlar arasına sokan Cahit Berkay’ın müzikleri oldu.
YILDIZLARARASI VE BABA
Yeniden Hollywood’a dönecek olursak 2014 yapımı Christopher Nolan imzalı Yıldızlararası filmine dönmek gerekir. Müziği ile ön plana çıkan yapımlar arasında en güncel örnek olabilecek filme Hans Zimmer besteleriyle damgasını vurdu. Bilim kurgu türünün etkili örnekleri arasında gösterilen film, zaman olgusunu sorgulayan yaklaşımıyla unutulmazlar arasına girdi. Film müziği denince son dönemde öne çıkan isimlerden olan Hans Zimmer ise filmin küresel etkisine müzikleriyle ciddi katkı sağladı.
Sinema tarihinin unutulmazları arasında yer alan Baba (The Godfather) da özellikle müzikleri ile hafızalarda yer etti. Francis Ford Coppola’nın yönetmenliğini yaptığı filmin müziklerinde ise Nino Rota’nın imzası var. Seri haline gelen ve sinemanın klasikleri arasına giren Baba, 1969’dan beri müzikleri ile de sinema izleyicisinin beğenisini kazandı. Her yeni kuşak, tanıştığı filmin müziklerini ezberler oldu.
ELENİ KARAINDRU YENİ BİR SAYFA AÇAR
Bağımsız sinemanın taşıyıcı isimlerinden olan Theodoros Angelopoulos’un filmlerinin müzikleri de eşsiz tada sahipti. Özellikle Sonsuzluk ve Bir Gün filminin Eleni Karaindru imzalı müzikleri, duygu ve anlam yükünü taşıyan başat aktör haline geldi. Sadece filmi izlerken değil müstakil olarak da Karaindru müzikleri dinleyen herkesin derinlerine etki eden yapıdadır. Sinemanın olgunlaştığı yüzyılın ikinci yarısına damgasını vuran isimlerden olan Angelopoulos’un Karaindru ile işbirliği, örneği az bulunan sonuca ulaştı.
Daha birçok yönetmen ve müzisyenden bahsetmek mümkün. Çingeneler Zamanı, Top Gun gibi ticarisinden bağımsızına çok sayıda film için müzik taşıyıcı ve itici unsur olur. Sadece gişe izleyicisi için değil festival seyircisi açısından da önemli bir aktör olan film müziği, sinemanın dönüşüme uğradığı dijital çağda da etkisini devam ettiriyor.