Ayşe Bağca yazdı;
Şiir, namütenahi anlam denizinin en kıymetli incisi olmalı ki söyleyeni ve söyleyişi ile çağlar boyu etkili ve efsunlu kalmıştır. Hz. Peygamber (sav) döneminde savaşa gidilirken meydanlarda şiirler okunur, cenk için moral ve motivasyon aracı olarak önemli bir rol üstlenirdi şair ve şiir. Şiirin işlevi psikolojik ve sosyolojik olarak pek çok şeyin üzerindedir. Sevinçte, hüzünde, savaşta, barışta, kavgada, idealde, fikirde daima şiir; diğer metinlerden fazlasını söylemiştir. Şiirin felsefi ve sosyolojik serencamını “Şiirden Şuura” isimli eseriyle Ethem Erdoğan, oldukça önemli noktalara değinerek okura izah etmeye çalışmıştır.
Şiiri şuurla tamamına erdiren bir şair-yazar Ethem Erdoğan… Şiirin soyuttan somuta katmanlarını aşikâr ederken, şiiri şiir yapan, nefes almasını sağlayan unsurları “Şiirden Şuura” isimli kitabında bizimle paylaşıyor. O, şiirin gövdesini bir cerrah titizliği ile otopsi ederken bir diğer taraftan da ona ruh üfleyen öze dokunuyor.
Şiirin ana hatlarından başlayarak; şiir, şair ve şiir üzerine düşünceleri ele alan birbiri ile ilişkili inceleme ve makalelerin yer aldığı bir ürünle karşı karşıyayız. “Bağımsız şiir” başlığı altında yazar, pek çok tanım, anlatım ve açıklamayla adeta şiirin kalbini açıyor bize. Modern ve genel sanat anlayışını da baz alarak iyi şiirin ne demek olduğunu “Modern sanat anlayışına göre ‘en iyi eser’ hiçbir anlayış/ akım referansı olmayan eserdir.”(s:13) “bu genel sanat algısını şiire uyguladığımızda ise iyi şiir; edebi akım ya da anlayışların dışında özgün ve özgür, olan şiirdir.”(s:14) ifadeleriyle izah eder. Akabinde imge üzerinde durulmuştur ki, yazar için imge şiirin can damarlarından en önemlisidir. Erdoğan, imgenin önemini şu satırlarla aktarmaya çalışır: “çağrışıma, sembole, imgeye yakalanamayan şair, ‘şairanelik hırsı’ içinde boğulmakta ve esasen şiirin özü olan bilinç ve vicdanı itelemektedir.”(s:20)
İmgenin ardından dil ile ilgili felsefi yaklaşımları bizimle paylaşan yazar, dilin şiire şekil vermesi ve şairin dil ile ünsiyetini dile getirmektedir. Şair bir dil işçisidir. Kelimelerden yeni bir dünya kurar. İnce bir zanaatkâr gibi kelimelerin hassas noktalarına dokunarak hakikatin kapısını aralar. Şair dil işçiliği ile anlam denizinin en değerli incisini çıkarır ortaya. Şiirden Şuura adlı eser, şiirin temel izlek olarak neye tekabül ettiğini ortaya koyarken bunu iyi şiirler ve iyi şairler üzerinden masaya yatırır. Ahmet Haşim, Necip Fazıl, Cahit Zarifoğlu, Şeyh Galip, Erdem Beyazıt, Alâeddin Özdenören, Akif İnan, Yahya Kemal, Yasin Doğru, Adem Yazıcı, Halil Güney, Süleyman Unutmaz, Tunay Özer, Belya Düz şiiri üzerinden meseleye açıklıklar getirir.
Cahit Zarifoğlu özgün ve özgür şiiriyle, saf şiiri ortaya koyması hasebiyle yazar için dehayı ifade eder. Zarifoğlu’nun şiirindeki derinlik, genişlik ve çeşitlilikten bahsedilirken, içinde bulunduğu II. Yeni geleneği de ele alınmıştır. İmgesiz bir şiir anlayışını benimseyen Garip akımından sonra II. Yeni, şiiri imgeyle buluşturan, nefes almasını sağlayan modern şiir anlayışı olarak hak ettiği yeri bulur. İktidar ve rejim bağlamında sosyolojik hadiselerin şiir ve şairi nasıl manipüle ettiği dönemin pek çok önemli şairi üzerinden analiz edilmiştir. Yahya Kemal ‘in şiirinin, hayatındaki dalgalanmalar neticesinde kendisini hangi mecralara sürüklediğinin anlatıldığı “Havuzun Kenarındaki Kurbağa: Nev Yunani Yahya Kemal” isimli bölüm, benim ilgimi fazlasıyla celp etmiştir.
Ethem Erdoğan, içinde hakikate erişme derdi olan, bağımsız ve imge ile kendini gizlemiş söz işçiliğini yani ideal ve gerçek şiiri izah etmiş ve bulmaya çalışmıştır. Şairin durduğu yer bakımından hakikatle ilişkisini sorgulamaktadır. Eleştirilebilecek noktaların da mümkün olduğu bu incelemede satırlar arasında gezinirken soru işaretleri de oluştu, fakat yazar ilerleyen satırlarda bu soruların cevaplarını da veriyor.
“Şiirden Şuura” dolu dolu bir içeriğe sahip olup, şiir alanında yetkin bir eser olabilecek konumdadır diye düşünüyorum. Benim naçizane fikrim budur. Okuru ve istifade edeni bol olması temennisi ile…
Şiirden Şuura
Ethem ERDOĞAN
İzdiham Yayınları
166 sayfa
Not: Bu Yazı daha önce Hece Dergisi 2021 Mayıs Sayısında yayınlanmıştır.
Kaynak: Kitap Haber
