Türkiye Milli Eğitim Bakanlığı (MEB), 2022-2023 eğitim öğretim yılında ortaokul ve imam hatip ortaokullarında uygulanacak seçmeli dersleri tercih işlemlerinin 3-21 Ocak 2022 tarihleri arasında tamamlanması gerektiğini duyurmuş ancak ağır kış koşulları nedeniyle son tarihi 7 Şubat’a erteledi.
MEB müfredatına göre seçmeli dersler 4. sınıftan itibaren bakanlığın belirlediği tercih döneminde seçilebiliyor. Bir sonraki yılın seçmeli ders listesinden istediği dersleri tercih eden öğrenci, ebeveynine evde imzalattığı formu okula teslim ediyor ya da ebeveyn formu okula gelerek imzalıyor. 6, 7. ve 8. sınıftaki seçmeli dersler de aynı yöntemle belirleniyor. Okula teslim edilen formlar okul idaresi ya da sınıf rehber öğretmeni tarafından her bir öğrenci için sisteme işleniyor.
Bir okulda bir dersin başlayabilmesi için şubesi fark etmeksizin en az 10 öğrencinin o dersi tercih etmesi gerekiyor.
İlkokulların 4, ortaokulların 5, 6, 7. sınıf öğrencileri Kürtçenin Zazaki ve Kurmanci derslerini seçebiliyor.
DİERG RAPORU
DİERG tarafından hazırlanan raporda “Zorunlu’ Seçmeli ve Seçmeli Dersler” başlıklı raporda, öğrencilerin ya da velilerin ders seçme sürecine dair bilgiler yer alıyor.
“Öğrencilerin öncesinde yeterince bilgilendirildikleri ve özgürce belirleyecekleri seçmeli derslerin yer aldığı formlar belli bir tarih aralığında öğrenciler ya da ebeveynler tarafından sınıf rehber öğretmenlerine ya da okul yönetimlerine teslim edilmektedir” ifadelerine yer verilen raporda, şu hususlara dikkat çekiliyor:
“Bu formlar 2022-2023 eğitim döneminde yani okulların açılacağı 2022 Eylül’ünde okullarda verilecek seçmeli derslerin belirlenmesi amacıyla doldurulmaktadır. Yani Bakanlık 2022 Eylül ayından yaklaşık 8 ay önce tercih formlarının ebeveynlerden toplanarak okul tarafından sisteme işlenmesini istemektedir. Bunun amacı tercih edilen seçmeli dersler için ihtiyaç duyulacak öğretmen, kitap ve donanım ihtiyacını 8 aylık sürede planlayabilmek ve tamamlayabilmektir. Bu nedenle herhangi bir dersin öğretmen yok ya da donanım yetersiz denilerek formların okul tarafından geri çevrilmemesi gerekmektedir. 2022-2023 eğitim dönemi öğretmen ihtiyacını belirlemek sadece Bakanlığın yetkisindedir, her türlü planlamayı Bakanlık yapmaktadır. Bu yüzden tercih edilen seçmeli derslerin Bakanlığa bildirilmesi gerekmektedir.”
Raporda, “Bakanlık okullara en az 10 seçmeli dersten oluşan bir ders grubu oluşturma yetkisi vermektedir. Okul idaresi örneğin Kürtçe (Zazaca ve Kurmancca) dersini ya da bir başka seçmeli dersi en az 10 derslik gruba almamışsa bunun nedenini ebeveyne yazılı olarak açıklayabilmelidir; dahası talebe göre en az 10 ders içeren grupta değişiklik yapabilmelidir. Yönetmelik gereği şubeleri farklı da olsa aynı okuldaki 10 öğrenci aynı seçmeli dersi tercih etmişse o dersin öğretmen ihtiyacını gidermek için 8 ay süre vardır” deniliyor.
ÖNERİLER
Ayrıca DİERG raporunda şu öneriler yer alıyor.
1. Diyarbakır’da geçmiş yıllarda öğrencilerin seçmeli dersleri tercihlerine dayalı açıldığı okullar olmuştur, devam ettirilmemiştir ancak bu deneyim seçmeli derslerin öğrenci merkezli yürütülebileceğinin bir örneğidir. Olanaksızlıkların ebeveyn ve öğrenciye makul gösterilmesi için değil, seçilen derslerin mutlaka açılması için çaba sarf edilmelidir.
2. Öğrencilerin müzik, beden eğitimi, bilişim gibi 21. yüzyıl becerilerini edindiren ve güçlendiren beceri gerektiren bir dersi her yıl seçmeleri zorunlu hale getirilebilir. Böylece öğrencilerin üzerindeki sınav baskısı hafifleyebilir.
3. Belli birkaç seçmeli dersin açılması önümüzdeki yıllarda müzik, resim, beden eğitimi gibi branşlara olan ihtiyacı azaltacaktır. Bu branşların atama bekleyen öğretmenleri ya da halen okullarda çalışan öğretmenleri kendi alanlarındaki seçmeli derslerin açılması ve gerektiği gibi yürütülmesi için çaba sarf etmeli ve organize olabilmelidir. Bu nedenle anadili öğretimi de dahil bazı az tercih edilen branşlarda okul normu değil ilçe normu uygulamasına geçilebilir.
4. Laz, Gürcü, Kürt, Çerkez gibi toplumlarının yoğun nüfusa sahip oldukları bölgelerde anadili dersleri haftada en az iki saat zorunlu ders kapsamına alınabilir (DİERG’in anadilinde eğitim politikası; nüfus yoğun olan yerlerde ‘anadilinde zorunlu eğitime’ geçiş iken, bu yerler dışında haftada en az iki saat olmak üzere anadilinde seçmeli derslerin zorunlu olmasıdır.)
5. Her ebeveyn öğrencisinin tercih edeceği seçmeli dersleri online seçebilmeli, online tercih olanağı yaygınlaştırılmalı ve seçilen ders ya da dersler açılmadığında açılmama gerekçelerine ebeveyn online ulaşabilmelidir.
6. DİERG tarafından eğitimin bileşenleri ile yapılan görüşmelerde seçmeli ders seçimlerinin öğrencinin ilgi ve isteği doğrultusunda gerçekleşmediği ifade edilmiştir. Derslerin tanıtımı, toplanan dilekçelerin sayısı o dersin açılması için yeterli bile olsa ders açılmayabiliyor. Öğretmen ve okul idaresi alınan dilekçeleri il ya da ilçe milli eğitim müdürlüklerine iletmekle yükümlüdür. Okulda hangi dersin açılıp açılmayacağı konusunda yönlendirme yapamaz.
7. Ortaokulda görev yapan ve seçmeli dersleri verebilecek öğretmenler ile ayrıca lisans öğrencileri, atama bekleyen öğretmenler de ilkokul 4. sınıf öğretmenlerine ulaşarak derslerinin sınıflarda tanıtımı için destek isteyebilirler. Yine 4. Sınıfta öğrencisi bulunan ebeveynlere ulaşarak ders tanıtımı yapabilirler.
8. Sadece Kürt dili lisans öğrencileri değil seçmeli dersleri verebilecek diğer tüm branşlardaki lisans öğrencileri, atama bekleyen öğretmenler ve seçmeli dersleri verebilecek kadrolu ortaokul öğretmenleri 4, 5, 6 ve 7. sınıfta öğrencisi olan ebeveynlerle ve öğrencileriyle görüşerek branşlarının ve dersin tanıtımını gerekli izinleri alarak okul içinde yapabilirler. Ayrıca okullara verilen dilekçeleri de takip ederek öğrencilerin seçtikleri derslerin açılması için süreci takip edebilirler.
9. Özellikle 4. sınıf öğrenci, ebeveyn ve öğretmenlerinin seçmeli dersler konusundaki eksik bilgilerini giderici çalışmalar yapılabilir.
10. Seçmeli ders tercihi için belirlenen tarihin geç ve tarih aralığının dar olmasının önüne geçilebilir.
11. Ebeveynler tarafından tercih edilmiş derslerin sisteme işlenmesinin ardından 10 öğrenci dersi seçmesine rağmen açılan dersin uyuşmazlığı bakanlık tarafından kontrol edilmeli ve gerekçeleri ebeveynlere bildirilmelidir.
12. Bir yönergenin uygulamada sorun yarattığı ya da yetersiz kaldığı durumlar hızla tespit edilerek ya hızla iptal edilmeli ya da hızla revize edilebilmelidir.
13. Seçmeli derslerin işlenişinde de öğretmen ve ebeveyn ciddiyeti gerekmektedir. Bu dersler daha çok eğlenceli ve baskısız atmosferde yapılmalı, dersin her bir dakikası heyecanla işlenmelidir.
14. Öğrencinin okula uyumu, davranış gelişimi akademik hedeflerinde bir artı sağlamıyor. Okullardaki disiplin yönetimi ve işleyişi sorunludur. Veli bilinci, iş birliği oldukça yetersizdir ve bu nedenle velilerin bilgilendirilmesi gereklidir. Velinin bilgilendirilmesi gereken en önemli konu çocuğunun okulda emin ellerde olduğu düşünce ve güvenini terk etmesi gerektiğidir.
15. Yönetmeliğin okula tanıdığı en az 10 derslik bir seçmeli ders grubu oluşturma uygulaması kaldırılmalıdır çünkü örneğin bu durumda okulca belirlenen ders grubunda Yaşayan Diller ve Lehçeler derslerine yer verilmeyebilmektedir.
16. Kamuoyunda bazı okullarda Kürtçe dersine karşı öğretmen ve idarecilerin engelleme, öğrenci ve ebeveynin akademik başarı beklenti ve kaygısını öne çıkarma, önemsizmiş gibi gösterme, ya da imkansızlaştırma açıklamaları tartışılmaktadır. Bakanlık bu yaklaşımın ve tutumun soruşturma konusu olacağını personeline bildirebilir.
SEÇMELİ DERS VE SÜRDÜRÜLEN KAMPANYA
MEB, önceki yıllarda Kürtçeyi tercih edenlerin sayısının az olduğu gerekçesiyle yılda en fazla 2-3 Kürtçe öğretmeni atadı.
2011 yılından beri Mardin, Bingöl, Muş, Van ve Diyarbakır üniversitelerinde Kürt Dili ve Edebiyatı Bölümü’nde mezun olanların yanı sıra, Kürtçe üzerine tezli ve tezsiz yüksek lisans yapmış 2 binden fazla Kürtçe öğretmeni bulunuyor.
Çok sayıda sivil toplum kuruluşu ve parti kampanya düzenlerken, Kürt aydınları ile Kürtçe öğretmenleri de velilere seçmeli ders olarak çocuklarını Kürtçeyi tercih etmeleri konusunda yönlendirmeleri çağrısında bulundu.
Kampanya özellikle sosyal medyada büyük destek görüyor.