Ukrayna’da Rus ordusunun kontrolü altındaki sözde Donetsk ve Lugansk halk cumhuriyetleri ile Herson ve Zaporijya’da yapılan referandumlar ile bu dört bölge Rusya’ya bağlanma kararı aldı. Rusya’nın bu kararları onaylamasıyla birlikte adı geçen dört bölgenin ilhâkı gerçekleşti.
Donetsk ve Lugansk’ın ilhâkı 2014’ten bu yana adım adım gerçekleşti. Rusya ilk olarak 2014’de Kırım Özerk Cumhuriyeti’ni ilhâk etti. Donetsk ve Lugansk’daysa halk cumhuriyetleri ilân edildi. Rusya Şubat 2022’de Ukrayna’yı işgal girişiminde bulundu. Rus ordusunun kontrolü altına giren Herson ve Zaporijya’nın da bu halkalara ekleneceği bekleniyordu.
Ukrayna’da beş bölgenin ilhakıyla birlikte Rusya Ukrayna’dan büyük bir parçayı koparmış oldu. Aşamalı gerçekleşen ilhâklar askerî literatürde “salam taktikleri” olarak niteleniyor. Salamı dilimleyerek yemeye atfedilen taktikler “dilim dilim yer kazanmak” anlamına geliyor.
“Salam taktikleri” bir terim ve yöntem olarak İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda Sovyet Rusya’nın kontrolü altına giren Macaristan’da kullanıldı. 1945’teki seçimlerde Sovyet yanlısı “Komünist Parti” yüzde 17, rakip partiyse yüzde 57’ye yakın oy almıştı. Moskova’nın baskısıyla kurulan koalisyon hükümetinde Komünist Parti lideri Mátyás Rákosi Başbakan Yardımcısı olmuştu. Rakosi ülkede komünist rejimin kurulması için adım adım ilerledi. Macar halkının tepkisini çekmemek için kullandığı taktikleri “salam taktikleri” diye niteledi. Her bir aşamada salamdan ince bir dilim kesiyordu. Salam tümüyle dilimlendiğinde hedefine ulaştı.
Bir terim olarak “salam taktikleri” Rakosi tarafından dile getirilse bile yöntemin kullanılması çok daha eski tarihlere kadar gidiyor. Örnek vermek gerekirse “Rus Çarlığı” Osmanlı’ya tabi olan “Kırım Hanlığı”nı salam taktikleriyle ilhâk etti. 1774’te “Küçük Kaynarca Anlaşması”yla önce Kırım’ın Osmanlı’yla hukuki ilişkisi koparıldı. Güya Rusya, Kırım Hanlığı’nın iç işlerine karışmayacaktı. Rusya bu taahhüdünü yerine getirmedi. Çariçe II. Katerina, Osmanlı’nın askerî caydırıcılığının zayıflamasını da fırsat bilerek 1783’te Kırım’ı ilhâk etti. 2014’te Kırım’ın, 2022’de dört bölgenin ilhâkının II. Katerina’nın oyun kitabından uyarlandığı söylenebilir.
Bu meselede dikkat çeken ayrıntıysa, ABD’nin ve Avrupa’nın 2014’te Kırım’ın ilhâkında seyirci kalmasıydı. Hatırlayacak olur isek ABD Başkanı Barack Obama ‘Rusya ile savaşa ihtiyacımız yok” demişti. Etkili bir caydırıcılık ile karşılaşmayan Rusya salamı dilimlemeye devam etti.
Bir sonraki salam taktiğiyse 19. yüzyılda Kuzey Amerika’da gerçekleşti. ABD İspanyol sömürge yönetimi altındaki “Florida”ya gözünü dikmişti. 19. yüzyılın başlarında Florida’da ABD’nin gizli desteğiyle isyanlar başladı. Florida’nın bazı bölgeleriniyse Amerikan yerleşimciler kontrol altına aldılar. ABD isyanlarla ilgisi olmadığını savunuyordu. Florida’danın istikrarsızlaştırılması, yanı sıra İspanyolların diğer sömürgelerinde başının bir hayli belada olması ABD’nin elini güçlendirdi. Bölgedeki kaosu askerî müdahalenin gerekçesi olarak gören ABD 1817’de Florida’yı işgal girişiminde bulundu. İspanyolların da ABD ile savaşacak güçte olmaması sebebiyle Florida birkaç yıl içinde kolayca ilhâk edildi. ABD İspanyollarla büyük bir savaşa girişmeden, sözde düzen sağlama ve barış getirme iddialarıyla Florida’yı ele geçirdi.
Çin’in Hindistan ile ihtilaflı bazı sınır bölgelerinde yer yer itiş kakışmalara, hatta ölümlerle sonuçlanan çatışmalara sebebiyet veren yol inşaatları “salam taktikleri” olarak niteleniyor. Hintlilere göre Çin’in girişimleri bir “oldubitti” ile sonuç elde etmeye yönelik. Çin’in Güney Çin Denizi’nde insan yerleşimi bulunmayan adacıklarda yaptığı inşaatların da bu sularda hak iddia eden diğer ülkeler tarafından “salam taktikleri” olarak nitelendiğini hatırlatalım.
Kezâ Atina’nın “Lozan Andlaşması”na aykırı olarak bazı adaları adım adım “askerîleştirme” girişimleri “salam taktikleri” olarak görülmelidir. Yunanistan’ın Türkiye sınırlarına çok yakın mesafedeki birçok kayalık üzerinde bayrak çekme girişimleri de bu kabildendir. Tabii Türkiye Yunanistan’ın bir “oldubitti”ye gitmesini caydıracak güçtedir. “Kabadayı” filminde eski kabadayı Ali Osman (Şener Şen) yeni yetme kabadayı Devran’a (Kenan İmirzalıoğlu), “Senin silahında mermi ters dönmüş evlat. Dikkat et kendini vurmayasın” diye hitap ediyordu. Öte yandan tarih, emperyalist güçlere bel bağlayan yönetimlerin fecî akıbetlerinin de şâhididir.
