Gazete Duvar’dan Hazal Yalın’ın “konu ile ilgili olarak” Rusya basınından derlediği analizi...
Rusya’da geçen haftanın basın özetinde Ukrayna savaşının tedarik yollarına etkisiyle ilgili Forbes’un haberi dikkat çekiyor. Regnum, Gürcistan’ın Rusya’ya yaptırımlardan uzak durarak tarafsızlığını koruma ısrarını ele alıyor. Russian Council, savaşın uluslararası etkisi üzerine makaleler serisine devam ediyor.
Gazeta.RU, Rusya’nın 400 milyar dolara yakın varlığının batıda dondurulmasından sonra doların dünya parası olarak işlevini tartışıyor. Eski Ekonomi Bakanı Neçayev, Çin’in pragmatik tutumuna dikkat çekiyor. Kommersant ise Rusya yöneticilerinin geçen hafta yaptıkları gelir beyannamelerini özetliyor. Rusya basınından derlemeler şu şekilde:
"Rusya’nın Yeltsin döneminde ilk Ekonomi Bakanı Andrey Neçayev: Çin, Batı ve Rusya arasındaki çatışmada, bir palmiyenin tepesinden aşağıdaki çayırda kapışan iki kaplanı izleyen maymunun tutumunu sergiliyor. Bekliyor. En çarpıcı olanı ise Batı yaptırımlarına yönelik tutumu. Bir açıdan, bunları kamuoyu karşısında eleştiriyor. Çin Dışişleri Sözcüsü Çjao Litsyan, ABD’nin Rusya’ya karşı tek taraflı yaptırımlarını Çin’in kabul edilemez bulduğunu, çünkü bunların bedelini bütün diğer ülkelerin ödemesi gerektiğini söyledi. Ama diğer bir açıdan Çin kendi şirketleri için riskleri asgariye indirerek pragmatik davranıyor. Mesela Huawei, mart sonunda Rusya’daki operatörlere mobil ağ donanımı tedarik etmek yönünde yeni sözleşmeleri durdurdu. İzvestiya’nın verilerine göre Rusya’da kurulu ağ donanımında Huawei’nin payı, baz istasyonları dahil, yüzde 33’ten fazla." (Andrey Neçayev / Telegram kanalı, 15 Nisan)
"Şubat sonunda Avrupa’nın en büyük limanları Rusya’nın yüklerini bu ülkeye ekipman ve lüks eşya ithalinin yasaklandığı gerekçesiyle bloke etmeye başladılar. Böylece mart başında Avrupa’daki yaklaşık 8 bin konteynerin sevkiyatı engellendi. Mart ortasında Rusya’nın en büyük hava taşımacılık şirketi Atran uçuşlarını durdurdu. Bu sadece hava sahalarının kapatılmasından değil, Bermuda Adaları’nın Rusya’ya ait 700’den çok uçağın uçuş sertifikalarını iptal etmesinden de kaynaklanıyor. Bu yaptırımlar yüzünden taşımacılığın karayoluyla yapılması gerekiyor; ama AB karayolu taşımacılığına da yaptırım getirdi. Gene mart ayında dünyanın önde gelen taşımacılık şirketlerinden Maersk, Mediterranean Shipping Company ve SMA CGM Rusya’dan ayrıldılar. Böylece lojistik ağında kuzeybatı ve güney limanlarına kayma oldu.
Rusya pazarındaki bütün konteynerlerin yaklaşık yarısı bu uluslararası şirketlere ait. Hükümetin buna karşılık yabancılara ait konteynerlere el koyması bekleniyor. Rusya’nın en büyük kargo şirketlerinden SDEK yöneticisi Andrey Pobejimov’a göre Rusya’ya lojistik yolları kısmen yeniden yapılandırılmış durumda. Örneğin havayolu taşımacıları ABD ve İngiltere’den yükleri Finlandiya’ya sevk ediyorlar; oradan da kara yoluyla sokuluyor. Avustralya ve Singapur’dan yükler Dubai üzerinden, Avrupa’nın yükleri ise Polonya ve Baltık üzerinden geliyor. VIG Trans yöneticisi İgor Rebelskiy’e göre, Rusya bandıralı şileplerin Gürcistan veya Kazakistan bandırasına geçmesi gerekli, Avrupa limanları ise İstanbul veya Fas üzerinden bypass edilebilir. Standard Trade’den Andrey Zaharçenko, Rusya mallarının da Avrupa’da kabul görmeyebileceğinden, Avrupalı tedarikçilerin sözleşmeleri iptal edebileceğinden endişeli." (S. Titov / Forbes.RU, 11 Nisan)
"Tiflis hükümetinin Batı’nın Rusya’ya yönelik yaptırımlarını desteklememe kararı Brüksel için olduğu gibi Moskova için de beklenmedikti. Gürcistan Ukrayna ile sözde dayanışma gösterse de, Başbakan Garibaşvili, Güvenlik Konseyi’ni Ukrayna’daki durumla ilgili özel toplantıya çağırmadı ve muhalefet parlamenterlerinin olağanüstü oturumu girişimini de engelledi. Başbakan, Rusya’ya karşı daha sert tedbirlerde ısrar eden muhalefetin eylemlerini de “sorumsuz” diye niteledi.
Başbakana göre, eski devlet başkanı Saakaşvili’nin taraftarları Gürcistan’ı Rusya’ya karşı savaşa çekmek ve aynı trajediyi tekrarlamak istiyorlar. Bütün bunların arkasında öncelikle pragmatik menfaatler var. Gücristan’ın Rusya’da ithalatı şimdiden 1 milyar doları aştı. Sadece Rusya’ya şarap satışından her yıl neredeyse yarım milyar dolar geliyor. Tiflis Rusya’dan petrol ürünleri, tahıl, ayçiçek yağı alıyor. 2021’de Gürcistan’ı Rusya’dan 213 bin turist ziyaret etti. Garibaşvili, Gürcistan’ın son yıllarda Rusya’dan 3 milyar dolar turizm geliri elde ettiğini teyit etti. Gürcü mevsimlik işçiler ve Rusya’daki Gürcü diasporası Gürcistan’a yıllık yaklaşık 500 milyon dolar varlık aktarıyorlar. Gürcistan’ın son sekiz yıldır Rusya’dan 12 milyar dolar aldığı hesap ediliyor. Doğal olarak Tiflis bütün bunları kaybetmek istemiyor." (S. Tarasov / Regnum, 13 Nisan)
"NATO’da şu mantık güdülüyor: 'Rusya’yı cezalandıralım, muazzam veya yeri doldurulamaz zarar görsün, Rusya zafer kazanamasın, bir galip çıkarız.' Bu yaklaşım gerçekçi değil. Aklı başında bütün uzmanlar, gerginliği azaltma yolları aramaktan başka alternatif olmadığını göstermek için çalışmalı. Ukrayna’nın fiilen eskisi gibi kalamayacağı açıktır. Tarafların tutum ve değerlendirmelerinin çatıştığı da açıktır, ama caydırıcılık çabalarının, askeri potansiyelin artırılmasının, cepheleşmenin uzaya ve siber güvenlik alanına taşınmasının riskleri artırmakla kalmayıp mevcut durumu bir felakete taşıdığı da görmek şarttır." (D. Danilov / Russian Council, 12 Nisan)
"Rusya’nın geçen yıl sonundaki 630,6 milyar dolarlık altın ve döviz rezervlerinden elimizde sadece yüzde 38,5’i yani 242,8 milyar kaldı. Bloke edilen miktar, yüzde 61,5 yani 387,8 milyar dolar. Ülkenin dış borcu 470 milyar dolar olsa da, Rusya, Merkez Bankası ve Maliye Bakanlığı hesaplarının 'dost olmayan ülkelerde' el konulması yüzünden geçen hafta 650 milyon dolar eurobond kuponlarını ödeyemedi. Sözleşme gereği eurobond ödemelerinin aynı para biriminde yapılması gerekiyor. Batı, bunu teknik bir temerrüt kabul etti.
Bizi dış borçlarda fiilen temerrüde itiyorlar. Rusya Demiryolları ve elmas madenciliği yapan Alrosa da eurobondlarda temerrüde gittiler. Bunların mali kaynakları ve dış borçlarının çok düşük olduğu hesaba katılırsa temerrüt bir saçmalık. Üstelik ödemeler de çok azdı; Rusya Demiryolları’nın 250 milyon İsviçre frangı ödemesi, gelirleriyle karşılaştırıldığında denizde damla. Rusya’nın doğalgaz ve petrol ödemelerini ruble olarak alma kararını, siyasi alanda olduğu gibi mali alanda da ABD hegemonyasından rahatsız olan pek çok ülke destekliyor. Bu, doların temel dünya parası olarak, en güvenilir yatırım olarak, uluslararası kaynakları şekillendirme aracı olarak rolüne başka türlü bakmaya olarak veriyor." (V. Tregubov / Gazeta.RU, 13 Nisan)
"15 Nisan’da yapılan gelir beyannamelerine göre Putin’in 2021 yılı kazancı 10,2 milyon ruble. Putin’e ait mülkler ise değişmedi; eskisi gibi 77 m2 daire, 18 m2 garaj, iki GAZ-M-21 otomobil, bir Niva cip, bir de Skif marka römork. Ayrıca kullanımına ayrılmış olan 153,7 m2 daire ve 18 m2 garaj. Başbakan Mişustin’in yıllık geliri ise 18,3 milyon ruble. Mişustin’in kendine ait gayrimenkul yok; ama 5.500 m2 arazi, 861 m2 müstakil ev ve 142 m2 daire, başbakanın kullanımında. Medvedev’e gelince, 2021’de geliri 10 milyon ruble kadar düştü ve 8,3 milyon ruble oldu.
Medvedev’in mülkiyetinde 367,8 m2 daire ve 47 dönüm arazi var. Putin’in Ukrayna ile barış görüşmelerini yürüten yardımcısı Vladimir Medinskiy’in yıllık geliri 106,7 milyon rubleyi buldu. Geçen yıl 17,6 milyon ruble gelir beyannamesi yapan Medinskiy’in çok miktarda gayrimenkulü sattığı iddia ediliyor. Putin’in yardımcılarından Vladimir Simonenko’nun geliri de 95,7 milyon ruble. Güvenlik Konseyi Sekreteri N. Patruşev’in yıllık geliri 36 milyon ruble, Başkanlık İdaresi Başkanı Anton Vayno 11,6 milyon ruble, onun iki yardımcısı Sergey Kiriyenko ve Aleksey Gromov ise sırasıyla 27,2 ve 12,2 milyon ruble beyanname verdiler. Peskov’un beyannamesine göre 2021 geliri 14,5 milyon ruble. Peskov’un eşi Tatyana Navka ise bütün eşler arasında rekortmen: 218,5 milyon ruble. Parlamenterler arasında en zengini, 3,5 milyar rubleyle RFKP milletvekili Vladimir Blotskiy. Onu 2,5 milyar rubleyle “Yeni İnsanlar” lideri Aleksey Neçayev ve 1,7 milyar rubleyle Birleşik Rusya’dan Leonid Simanovskiy takip ediyor." (Kommersant, 15 Nisan)
"Amerikan Ordu Tıbbi İstihbarat Dairesi’nden John LaMothe’un imzasını taşıyan, Defence Intelligence Agency tarafından 1972’de yayınlanan 'Controlled offensive behavior - USSR (U)' adlı kitap, askeri amaçla parapsikoloji çalışmalarını anlatırken, bunların Sovyetler tarafındaki benzer çalışmalara karşı geliştirildiğini iddia ediyor. LaMothe’un iddiasına göre SSCB’de parapsikoloji çalışmaları 1920’lerde başladı. 1972’de bu konuda 20 araştırma merkezi bulunuyordu.
LaMothe kitabında, insan davranışlarının manipülasyonunu bütün veçheleriyle aydınlatmaya çalışmış. Örneğin sorgu sırasında ışık, ses, koku, açlık, susuzluk, elektromanyetik etki, duyusal yalıtım kullanımı, uyku sırasında eğitim, sübliminal telkin, psikotropik maddeler bunlar arasında. Telepati, durugörü, biyoenerji, telekinesi, avra, biyolojik alanlar vb.ne özel bir önem vermiş. LeMothe’a göre SSCB’nin parapsikoloji çalışmaları büyük tehlike, çünkü böylece çok gizli Amerikan askeri belgelerini çözebilir; Amerikan sivil ve askeri idaresine uzaktan etki edebilir; Amerikan devlet memurlarının toplu ölümüne neden olabilir; her tür Amerikan silahını uzaktan etkisiz hale getirebilir; esir askeri personeli hipnoz yoluyla katillere dönüştürebilir.
Sovyet parapsikolojik tehdidi ABD’de çok ciddiye alındı. 1972’de CIA tarafından Project Scanate ('scanning by coordinate' kısaltması) adıyla ilk bilimsel program uygulamaya konuldu. Programın amacı uzaktan görüydü ve Stanford Research Institute tarafından yürütülüyordu. 1977’de bu çalışmalar 'Gondola Wish' adıyla Pentagon bünyesine girdi ve neredeyse çeyrek yüzyıl sürdü. Bu ikinci aşamada çalışmalar 'SSCB’de büyük başarılar kazanılan' telepati, telekinezi ve telepatik hipnoz alanlarında yoğunlaştırıldı. 1978’de bu program kapatılarak uzak görü alanında çalışan Grill Frame projesi başlatıldı, o da ertesi yıl CIA programıyla birleştirildi. Bu çalışma INSCOM, Center Lane, Sun Streak gibi isimlerle 1986’ya kadar devam etti, 1991’de ise Stargate adını aldı. 1995’te The Washington Post’un bir haberine bakılırsa uzak görü alanında başarı sağlanmıştı." (A. Alekseyev / Kommersant, 16 Nisan)