YÖK’ün vakıf üniversitelerine yönelik raporu, Türkiye’nin uluslararası akademik verilerde neden geriye gittiğini gösteren bir unsuru daha ortaya koydu. Rapora göre, 12 yükseköğretim kurumunun öz kaynaklı araştırma proje bütçesi yok. Beşi Ar-Ge için hiç kaynak ayırmadı. Üniversitelerde reklam harcaması için ayrılan para kütüphane bütçesinin dört katına ulaştı.
Yükseköğretim Kurulu, vakıf yükseköğretim kurumlarına ait akademik, idari ve mali verilerin yer aldığı ‘Yükseköğretim Kurumları 2020’ raporunu açıkladı. Çalışmanın sonuçları, özel üniversitelerin ‘pazarlama’yı akademik eğitimin önünde tuttuğunu gösterdi. İşte dikkat çeken başlıklar: 12 vakıf yükseköğretim kurumunun öz kaynaklı araştırma proje bütçesi yok. 5 vakıf yükseköğretim kurumu Ar-Ge için hiç harcama yapmadı.
ÖĞRENCİYE HARCAMA 10 BİN TL’NİN ALTINDA
18 üniversitede kadrolu öğretim üyesi başına 50’den fazla öğrenci düşüyor. Reklam harcamasının ortalaması 2.1 milyon lira oldu. Bu rakam kütüphaneye yapılan harcamaların ortalamasının 4 katını oluşturdu. Öğrenci başına basılı kitap sayısı sadece 13 okulda 10’un üzerine çıktı. Öğrenci başı gider ortalama 15 bin lira olurken, 9 vakıf kurumun öğrenci başına cari gider harcaması 10 bin liranın altında kaldı.
YÖK’TEN ÇARPICI ‘VAKIF YÜKSEKÖĞRETİM KURUMLARI’ RAPORU
YÖK’ün 2018-2019 dönemi için 77 vakıf üniversitesinde yaptığı denetim sonucu hazırladığı raporda reklama harcanan paranın kitaba harcanandan 4 katı fazla olduğu belirlendi. Vakıf üniversiteleri kütüphaneye kurum başına ortalama 545 bin 243 lira harcadı. Sadece 13 kurumda öğrenci başına 10 kitap düşüyor. Bu üniversiteler aynı dönemde ortalama 2 milyon 173 bin lira, toplamda ise 219.5 milyon lirayı reklama harcadı. Ar-Ge için harcanan öz kaynak da 172 milyon lirada kaldı.
Yükseköğretim Kurulunca (YÖK), Türkiye’deki vakıf yükseköğretim kurumlarına ait akademik, idari ve mali verilerin yer aldığı ‘Vakıf Yükseköğretim Kurumları 2020’ raporu açıklandı. YÖK yetkililerinden alınan bilgiye göre, 47’si İstanbul’da olmak üzere 77 vakıf ünivsrsitesi için bu yıl üçüncüsü yayımlanan ve paydaşların ilgi gösterdiği rapor, sistemin güçlü ve zayıf yönlerini ortaya koydu.
AR-GE BÜTÇELERİ
Vakıf yükseköğretim kurumlarının 2018-2019 YÖK Denetleme Kurulu tarafından hazırlanan nihai denetim raporlarına göre toplam Ar-Ge bütçelerinin 751 milyon 88 bin 285 lira, toplam öz kaynaklı Ar-Ge bütçelerinin ise 172 milyon 432 bin 461 lira olduğu tespit edildi. Toplam araştırma proje bütçesinin ortalaması 3 milyon 83 bin 21 lira olarak tespit edildi. Bunun yanında öz kaynaklı araştırma proje bütçesinin ortalaması 2017-2018 döneminde 58 bin 811 lira iken 2018-2019 döneminde bu rakam yaklaşık 8,3 kat artışla 488 bin 243 liraya ulaştı. 2018-2019 eğitim yılında 12 vakıf üniversitesinin öz kaynaklı araştırma proje bütçesinin bulunmadığı ancak 7’sinin dış kaynaklı proje bütçelerinin olduğu, 5’inin Ar-Ge için hiç harcama yapmadığı tespit edildi. 38 vakıf üniversitesinin toplam araştırma bütçesinin ise 1 milyon liranın üzerinde olduğu ortaya çıktı.
AKADEMİK PERSONEL
Vakıf üniversitelerinin öğretim üyesi ve idari personel sayılarına da yer verilen raporda, henüz mezun vermemiş, öğrenci sayısı düşük olan üniversitelerde kadrolu öğretim üyesi başına öğrenci sayısı doğal olarak yüksek görüldü. Ancak kadrolu öğretim üyesi başına 50’den fazla öğrenci düşen 18 üniversite olması ise dikkati çekti. İdari personel sayısının öğrenci ve akademik personel sayısına göre orantısız yüksek veya düşük olması da göze çarpan veriler arasında yer aldı.
KÜTÜPHANELER
Vakıf üniversitelerinin, 2017-2018 eğitim ve öğretim döneminde kütüphane için toplamda 60 milyon 242 bin 501 lira harcama yaparken, bu rakam 2018-2019 döneminde yüzde 42 oranında artarak toplamda 85 milyon 499 bin 393 liraya ulaştı. Bu da üniversite başına 545 bin 243 liraya denk geliyor. Öğrenci başına basılı kitap sayısının sadece 13 üniversitede 10’un üzerinde olduğu tespit edildi. Diğer kurumlarda ise daha az.
REKLAM HARCAMALARI
Vakıf üniversiteleri 2017-2018 döneminde reklam ve tanıtım için toplamda 219 milyon 476 bin 23 lira harcama yaparken bu rakam 2018-2019 yılında 216 milyon 796 bin lira oldu. 20182019 yılında yapılan reklam ve tanıtım harcamalarına bakıldığında ortalamasına 2 milyon 173 bin 178 lira olduğu görüldü. Bu rakamın kütüphaneye yapılan harcamaların ortalaması ile kıyaslandığında yaklaşık 4 katı olduğu ortaya çıktı.
ÖĞRENCİ BAŞINA GİDER
2017-2018 döneminde öğrenci başına cari gider ortalaması 12 bin 992 lira iken 2018-2019 döeneminde öğrenci başına cari gider ortalaması yüzde 18 oranında artarak 15 bin 888 liraya yükseldi. Bunun yanında 9 vakıf üniversitesinin öğrenci başına cari gider harcamasının 10 bin liranın altında yer alması, dikkati çeken bir durum olarak değerlendirildi. Üniversitelerin bazılarının kira giderleri de dikkati çekti.
YABANCI ÖĞRENCİLER
Vakıf üniversitelerinde, Güney Afrika’dan Cezayir’e, Amerika’dan Birleşik Krallığa, Endonezya’ya kadar 50’den fazla ülkeden 30 binin üzerinde yabancı öğrenci yer alıyor. İlk 3 sırada Suriye, Irak ve İran’lı öğrenciler var.
YÖK: STANDART SAĞLANMALI
YÖK yetkililerince, üniversitelerden farklı programlarda kendi marka değerlerini oluşturmasının beklendiği vurgulanarak, şunlar kaydedildi: “Üniversitelerimizden beklenen kendi marka değerleriyle standartları sağlamaları ve asgari kriterlerin çok üzerinde olanaklar sağlamalarıdır. Farklı alanlarda ulusal ve uluslararası standartlar gözeterek yaptığımız mevzuat düzenlemeleri bu bakışla devam edecektir.”
DERSLERİN YÜZDE 90’I UZAKTAN VERİLDİ
YÖK Başkanı Prof. Dr. Yekta Saraç, koronavirüs salgını nedeniyle kapılarını kapatan üniversitelerdeki uzaktan eğitim faaliyetlerine ilişkin, “Tüm derslerin yüzde 90,1’i uzaktan eğitim ile verilebilmiştir. Genel olarak bakıldığında ve dünya ülkeleri ile kıyaslandığında, tüm yaşanan zorluklara rağmen bu oranlar bir başarıyı göstermektedir” dedi.