Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik askeri müdahalesi devam ederken Batı cephesinde de Rusya’ya art arda yaptırım açıklamaları sürüyor. Diğer taraftan tansiyonun düşürülmesi için diplomatik kanalların açılması amacıyla girişimler yoğunlaştı.
Peki savaşla sonuçlanan süreç neydi? Rusya ve Ukrayna, taraflar olarak yıllara yayılan gerginliği nasıl değerlendiriyor?
Aslında bu soruları önce Ukraynalı uzmanlara sormak istiyordum. Ancak ulaştığım uzmanlar görüşmeyi kabul etseler de gerek bulundukları zor şartlar ve gerekse durumun saat saat değişmesi sebebiyle röportaj için kesin bir tarih belirleyemedik.
Bu nedenle, ilk röportaj “Moskova’nın bakış açısına göre bu sürece nasıl gelindi?” konusunda olacak.
Moskova’nın bakış açısını da Rus Parlamentosu eski üyelerinden ve bir süre Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in sözcülüğünü de yapmış olan siyaset bilimi uzmanlarından Sergey Markov ile konuştuk.
Eski Rus parlamenter ve siyaset bilimi uzmanlarından Sergey Markov
Markov’un savaşa uzanan süreci anlatmaya başlattığı 2014 yılına dair birkaç hatırlatma yapmakta fayda var:
2013 yılında, o dönemin Ukrayna Cumhurbaşkanı olan Viktor Yanukoviç Avrupa Birliği ile ortaklık anlaşmasını imzalamadı. Rusya’nın baskısı ile geri adım attığı yönündeki suçlamaların ardından giderek büyüyen gösteriler başladı. Ancak bir süre sonra gösteriler kontrolden çıkarak şimdilerde Rusya’nın sık sık vurguladığı Neo-Nazi grupların görünür olmasıyla terör eylemlerine ve çatışmalarına dönüştü.
Neo-Nazi gruplar Odessa kentinde bir sendika binasına saldırarak içindekilerle birlikte binayı yaktı ve 48 kişiyi öldürdü.
Ukrayna’nın Rusya sınırındaki Donbas bölgesindeki ayrılıkçı gruplarla Ukrayna ordusu arasında savaş başladı. Savaşın durdurulması için 2014 ve 2015 yıllarında Minsk anlaşmalarının yapılması konusunda mutabık kalındı. Ancak Ukrayna tarafı Minsk’i uygulamadı.
Rusya, Minsk sürecinin Neo-Nazi, aşırıcı sağcı blok, ABD ve Batı ülkeleri tarafından bloke edildiğini savunuyor.
'UKRAYNA HÜKÜMETİ NEO-NAZİLERİ VE TERÖRÜ KULLANDI'
Rusya neden Ukrayna’ya karşı askeri operasyon yaptı?
Öncelikle Rusya, Ukrayna’ya karşı askeri operasyon yapmadı. Ukrayna dost ülke ve halkın yüzde 80’i Rusça konuşuyor ve çoğunluğu Rusya ile dostça ilişkiler içinde olmak istiyor. Aynı zamanda halkın önemli bir çoğunluğu Ukrayna’nın bağımsızlığını korumasını ve hem Rusya ile hem Batı ile iyi ilişkiler kurmasını istiyor.
Ancak 2014’de ABD demokratik yollarla seçilmiş hükümeti düşürüp yenisini getirdi. (Yeni hükümet) Seçimle gelen ancak legal olmayan baskıcı kukla bir hükümetti. Bu hükümet tamamen ABD’nin kontrolündeydi. Bu hükümet Ukrayna halkının politik eğilimlerine aykırıydı ve Ukrayna halkı bu hükümeti desteklemedi.
Bu hükümet terörü ve Neo-Nazi’leri iki şekilde kullanmaya başladı:
1-Donbas’ta baskıcı rejime karşı ayaklanmaların bastırılması. Geçtiğimiz 7 yıl boyunca her akşam Donbas’ı topçu ateşine tuttular. 2014’teki büyük savaştan sonra Ukrayna ordusu ve Neo-Nazi’ler Donbas’ta 2 bin 600 kişiyi öldürdü.
2-Siyasilere ve kanaat önderlerine yönelik terör. Bunun sonucunda 20 binden fazla politik figür Ukrayna’yı terk edip Rusya’da siyasi mülteci olmak zorunda kaldı.
Aynı zamanda sıradan insanlara yönelik de Donbas’taki iç savaşa ve teröre karşı durmamaları için de aynı yöntemler uygulandı.
Terörün en yoğun uygulandığı 2014 yılında Ukrayna’da bazı siyasi figürler hapsedildi, çoğu işkence görüyor, bazıları öldürüldü.
Neo-Nazi’lerin Ukrayna’da çok güçlü olmadığına ve Rusya’nın bunu bir gerekçe olarak kullandığına dair iddialar da var. Moskova gerçekten Neo-Nazi’leri tehdit olarak görüyor mu?
Neo-Nazi’lerin hepsi hükümette değil. Sayın Zelenski ve hükümetin tamamı tabii ki Neo-Nazi değil ancak Neo-Naziler önemli bir rol oynuyor.
Ukrayna’daki Neo-Nazilerin çoğu ideolojiye sahip değil, para ile Neo-Nazi oluyorlar.
Ukrayna hükümeti Neo-Nazi gruplara katılmaları ve halkı terörize etmeleri için (insanlara) para ödüyor.
'Teröristler askeri güçle elimine edilmeli'
Rusya birçok kez ‘Minsk sürecine uymalıyız’ çağrısı yaptı. Bu yapılsaydı bu savaş engellenebilir miydi?
Minsk anlaşması merkezi hükümetle ayrılıkçılar arasında yıllar içinde birçok ülkede yapılan normal, standart bir anlaşma. Çatışmaların dondurulması, savaşın durdurulması, af çıkarılması, insanların seyahat edebilmelerinin sağlanması; adım adım siyasi sürecin ilerlemesi…
Ancak ABD’nin telkiniyle (Ukrayna) hükümet bu anlaşmayı yerine getirmek yerine Donbas’ı her akşam toplarla vurmaya devam etti. Çünkü herhangi bir anlaşma istemiyorlardı.
Başkan Putin Fransa’ya, Almanya’ya ve Avrupa Birliği’ne “bu anlaşmanın uygulanması için ağırlığınızı koyun” dedi. Böylece anlaşma 7 yıl boyunca bekledi, bekledi, bekledi.
Ve Başkan Putin bir karar vermek zorunda kaldı. Şu oldukça açık ki, eğer teröristler varsa onlarla sözlerle mücadele edemezsiniz. Teröristler askeri güçlerle elimine edilmeli.
'AVRUPA NE ZAMAN BİRLEŞSE, BÜYÜK ASKERİ KOALİSYONLAR OLUŞTURSA SAVAŞ PATLADI'
Başkan Putin’in “NATO’nun Rusya sınırlarına doğru genişlemesinden rahatsızız” şeklinde açıklamaları var. Ukrayna NATO üyesi değil ancak Batı ile yakın ilişki kurma isteği Moskova açısından tehdit olarak mı değerlendiriliyor?
NATO’ya gelirsek…
Rusya’nın tarihe dayanan tecrübeleri var. Ne zaman Avrupa birleşse ve büyük askeri koalisyonlar oluştursa ve bu büyük askeri koalisyonlar Moskova’ya yaklaşsa büyük savaşlar patlıyor. Bu, Adolf Hitler ve Napolyon Bonapart Avrupa’yı birleştirdiğinde de oldu.
Eğer savaştan konuşuyorsak -ki Rusya açısından bekleniyor, NATO’dan bizim bölgelerimizden uzak durmasını, mesela sınırımızdaki Donbas’ın NATO’ya alınmamasını isteyebiliriz. NATO başka yerlerde yeni müttefikler edinmek isterse devam etsin, Brezilya’yı almak isterse alsın ama bizim sınırımızdaki ülkeleri isterse ‘hayır’ deriz.
'ZELENSKİ VAKİT KAZANMAYA ÇALIŞIYOR'
Ukrayna tarafı barış görüşmelerine hazırız dedi. Minsk sürecine dönmek mümkün mü?
Hayır. Moskova Zelenski’ye güvenmiyor. Zelenski birçok kez Minsk anlaşmasını yerine getireceğine dair söz verdi.
Şu anda Ukrayna ordusu oldukça zayıf ve istikrarsız. Sayın Zelenski sadece orduyu toparlamak için vakit kazanmaya ve savaşa daha güçlü devam etmeye çalışıyor.
Sayın Zelenski savaşı kolaylıkla durdurabilir. Sadece Neo-Nazi grupların silahsızlandırılması, Ukrayna ordusunun Rus ordusuna karşı savaşmayı durdurması, önde gelen Neo-Nazi savaş suçlularının tutuklanması, Rusçanın ikinci resmi dil olarak tanınması talimatını vermesi ve Amerikalı ve İngiliz danışmanlarına Ukrayna’yı terk etmelerini söylemesi yeterli. Bu olduğu takdirde Rus ordusu savaşmayı durduracaktır.
