Stephen Covey, Etkili İnsanların 7 Alışkanlığı adlı eserinde proaktif ve reaktif kişilik yapılarını ele alır ve bu kişilerin bulundukları ortama nasıl bir etki bıraktıklarını değerlendirir. Covey, özellikle toplumlara yön veren proaktif kişilerin olaylara yaklaşım biçimlerine ve bulundukları ortamda bıraktıkları pozitif etkiye vurgu yapar ve bu kişilerin alışkanlıklarına değinir.
Covey’in üzerinde durduğu proaktif kişiler zamanı kullanma noktasındaki hassasiyetleri ve çözüm odaklı yaklaşımları ile dikkat çekerler ve sadece sosyal alanda değil, ticari, siyasi ve eğitim alanında da tercih edilirler. Hayatlarını maddi güç üzerine kuran materyalist zihniyetler bu kişileri kendi alanlarına çekerek onların iletişim becerilerinden ve zihinsel güçlerinden faydalanmak isterler. Zira proaktif kişiler dışa dönük mizaçları ile dikkat çekerler, insanlarla kolay iletişim kurabilirler ve bulundukları ortamda pozitif etki bırakırlar.
Tüketim kültürü toplumun her kesimini etki altına alıyor ve kendilerini sonu görünmeyen bir rekabetin içinde bulan fertler sosyal ve ekonomik alanda öne çıkabilmek için adeta yarışıyorlar. Akademik başarınız ve mesleki alanda kendinizi geliştirmeniz tek başına yeterli olmuyor, güçlü bir iletişim becerisine ve yaşadığınız sorunları çözüme götürebilecek yeterliliğe de sahip olmanız gerekiyor. Proaktif kişiler hem zihinsel hem de sosyal becerileri ile etkin oluyor ve büyük başarılara imza atabiliyorlar. Zira bu kişiler küçük sarsıntılarda savrulan sorun odaklı kimselerin aksine sorunlara makul çözümler bulabiliyor, ortama uyum sağlamakta güçlük çekmiyor ve şartlar ne olursa olsun karamsarlığa kapılmayıp, insanlarla ilişkilerinde dengeyi sağlayabiliyorlar.
Proaktif kişiler zamanı kullanma konusunda oldukça hassastırlar, işleri öncelik sırasına göre düzenler ve ertelemezler. Beklenmedik bir durum ortaya çıktığında ise sorunu bir uzman duyarlılığı ile analiz eder ve sükûneti sağlarlar. Eğer bir konuda hayır demek daha evla ise bundan kaçınmaz, duygularını dengeli ve kontrollü şekilde kullanırlar. Bulundukları ortamda bir kaos, bir çatışma ortaya çıktığında insanları yargılamaz, anlamaya çalışır ve ortak bir paydada buluşarak uzlaşıyı sağlarlar. Empati yetenekleri güçlüdür, sinerjiye önem verirler ve farklılıklara karşı saygılıdırlar. İnsanlara güven veren ve saygı uyandıran bu kişiler kendileriyle yüzleşmekten kaçınmaz, hataları bir tecrübe olarak değerlendirir ve onarmak için çaba gösterirler.
Proaktif kişiler iradelerini kullanabilen, olgun, sorumluluk taşıyan ve zamanı doğru kullanabilen kişilerdir. Kapitalist sistem her ne kadar bu kişileri ticari bir meta olarak görüp öne çıkarmaya çalışsa da, ahlâki olan bu hasletler İslam’dandır ve ait olduğu noktadan değerlendirilmeli ve hak ettiği yere konulmalıdır. Nitekim sorumluluk almak, uzlaşı sağlamak, olumlu düşünmek, zamanı doğru kullanmak Resulullahın bize miras olarak bıraktığı değerlerdir ve biz bu değerlere sahip çıkmak zorundayız.
