Türkiye AK Parti iktidarından önce ‘yabancı fon’ nedir, pek bilmezdi. AK Parti’nin Avrupa Birliği hamlesiyle başlayan Avrupa kaynaklı yabancı fonların toplamı 2002-2020 arasında 10 milyar avroyu geçti. Çok sayıda bakanlık, çeşitli projelerini buralardan sağladıkları hibelerle yürütüyor. Fahrettin Altun’un başkanlığını yürüttüğü dönemde SETA da bir raporunu AB fonundan yararlanarak hazırlamıştı.
1999’da AB’ye aday ülke statüsünü kazanan Türkiye hibe niteliğindeki ilk AB fonunu 2001’de aldı. AB üyeliği yolunda yasal ve kurumsal düzenlemeler yapabilmesini desteklemek için o yıl Türkiye’ye yıllık 177 milyon avro değerinde hibe verilmesi kararlaştırıldı. Türkiye o tarihten bu yana AB’nin proje fonlarından yararlanıyor.
Dışişleri Bakanlığı Avrupa Birliği Başkanlığı’nın internet sitesinde yer alan bilgilere göre 2002-2006 arasında Türkiye toplamda 1 milyar 320 milyon avro hibe kullandı.
https://www.ab.gov.tr/tr-ab-mali-isbirligi_5.html
2007’de, Avrupa Birliği bünyesinde aday ve potansiyel aday ülkelere yönelik mali yardımlar mekanizması IPA (Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı) oluşturuldu. Mekanizma 2007-2013 dönemini kapsayacak şekilde projelendirildi. Bu tarihler arasındaki IPA-I döneminde Türkiye yaklaşık 4 milyar 795 milyon avro mali yardım kullandı.
Dışişleri Bakanlığı, Avrupa Birliği Başkanlığı.
2014-2020 yıllarını kapsayan IPA-II döneminde ise bu miktar 4 milyar 454 milyon avro oldu.
Dışişleri Bakanlığı, Avrupa Birliği Başkanlığı.
Bütün bunlar üst üste eklenince, Türkiye’nin 2002-2020 arasında toplam 10 milyar 600 milyon avro AB fonu kullandığı ortaya çıkıyor.
2021-2027 yılları arasını kapsayacak olan IPA-III döneminde Türkiye’nin de aralarında bulunduğu aday ve potansiyel aday 7 ülke için toplam 14,5 milyar avro fon ayrılmış durumda.
Fonsever bir bakanlık: İçişleri
İçişleri Bakanlığı bünyesindeki AB Dış İlişkiler Dairesi Başkanlığı’nın internet sitesinde yer alan bilgilere göre 2002-2021 arasında doğrudan bakanlığa bağlı veya sorumluluğu başka kurumlarda olup da İçişleri Bakanlığına bağlı birimler, yararlandıkları projeler kapsamında 736 milyon avro fon kullandı.
https://www.icisleri.gov.tr/diab/ab-mali-isbirligi
İçişleri Bakanlığı’nın yürütücüsü olduğu iltica prosedüründe kalite arttırmayı hedefleyen “Uluslararası Standartlar ve Ulusal Mevzuata Uygun Olarak Ulusal İltica Prosedürlerinin Etkinliğini ve Adaletini Güçlendirmek” projesine 3 milyon avro ayrıldığı görülüyor.
İçişleri Bakanlığı’na bağlı Sahil Güvenlik Komutanlığı’nın yürütücü, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı’nın da ortak kurumlar olarak gösterildiği Sahil Güvenlik Komutanlığı’na 129 yeni kontrol botu temin edilmesini hedefleyen henüz başlamamış projeye de 5 milyon 950 bin avro ayrılmış durumda.
Bakanlığın sayfasında IPA birimi tarafından hazırlandığı belirtilen IPA-III Dönemi (2021-2027) Proje Hazırlama ve Uygulama Rehberi de indirilebilir şekilde yayımlanıyor.
Sayfada ab-ilan.com sitesine link veriliyor. Logosunun altında “Türkiye’nin Avrupa Birliği Platformu” yazılı sitenin ana sayfasında “Proje, Hibe ve Fonlar” bölümüne tıklanınca pek çok alanda hibe fonlu projelerin duyurularına ulaşılıyor.
https://ab-ilan.com/category/hibe-duyurulari/
Emniyet Genel Müdürlüğü’nün sayfasında 2002-2014 yılları arasında AB-Türkiye Mali İşbirliği Programlamaları kapsamında toplam 25 AB projesinin hazırlandığı, bunlardan 20’sinin başarıyla tamamlandığı, 3’ünün halen devam ettiği ve 2’sinin de hazırlık çalışmalarının sürdüğü bilgisi var.
İçişleri Bakanlığı Personelinin AB Fonlarının Kullanımında Desteklenmesi Projesi’nin 2010 yılı finansmanı İngiltere Büyükelçiliği tarafından sağlandı. Dönemin Devlet Bakanı Egemen Bağış projenin açılış konuşmasında İngiltere Büyükelçiliğine teşekkür etmişti.
https://www.ab.gov.tr/44516.html
https://www.cumhuriyet.com.tr/haber/bu-heyecani-ankaranin-disina-tasimamiz-gerekiyor-147726
Bakanlıklar ve diğer kamu kurumlarının kamuoyunca da bilinen, AB destekli halen devam etmekte olan pek çok projesi var.
Adalet Bakanlığı ve fonlar
15 Mart 2019 tarihinde başlayan “Ceza Adalet Sisteminin Güçlendirilmesi ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi İhlallerinin Önlenmesi için Yargı Mensuplarının Kapasitesinin Artırılması Ortak Projesi” 14 Mart 2022’ye kadar sürecek.
Toplam 5 milyon avro bütçeli projenin finansmanının yüzde 90’ı AB, yüzde 10’u da Avrupa Konseyi tarafından karşılanıyor.
Avrupa Konseyi tarafından yürütülen projenin yararlanıcı kurumları Türkiye Cumhuriyeti Adalet Bakanlığı Ceza İşleri Genel Müdürlüğü ve Adalet Akademisi. Ayrıca projenin paydaşları arasında Emniyet Genel Müdürlüğü Terörle Mücadele, KOM (Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele) ve Siber Suçlarla Mücadele Daireleri de yer alıyor..
