Nizamülmülk´ün orduya verdiği önem kadar eğitime de önem verdiğine dikkati çeken Kaya, Nizamiye Medreseleri´nin devleti idare edecek kadroyu yetiştirmek, İslam dünyası içerisindeki yıkıcı hareketleri engellemek, medrese tekke mücadelesine son vermek, Batıni teşkilatının İslam dünyasındaki yıkıcı faaliyetlerini ortadan kaldırmak, Oğuzlar´a İslam´ı doğru şekilde öğretebilmek, yüksek kalitede din adamı yetiştirmek, yeni fethedilen toprakların İslamlaştırmasını sağlamak için kadro oluşturmak ve yoksul fakat yetenekli gençlere imkan sağlamak amacıyla kurulduğunu anlattı.
Prof. Dr. Kaya, medreselerin külliyelerin etrafına kurulduğunu ve merkezinde caminin yer aldığını aktararak, şu bilgileri verdi:
"Külliyelerde caminin yanına medreseler, öğrencilerin kalacakları sosyal yerler, imarethaneler, aşevleri, sebiller ve hamamlar kurulur. Bu gelenek de Nizamülmülk´ün kurduğu Nizamiye Medreseleri ile beraber Türk dünyasında geniş anlamda nüfuz etti. Nizamülmülk´ün medreseleri, şehrin en işlek yerlerine kurulmaya çalışılıyor ve ciddi bir vakıf geliri var. 12 ila 16 tane Nizamiye Medresesi´nin kurulduğu kaynaklarda geçiyor. Bu medreseler inşa edilecekleri bölgelerde en ünlü ulema adına yaptırılıyor. Hocaların Sünni gelenekten ve Eşari mezhebine mensup olmaları önemli. Eğitim kitlesel değil, bireyseldir. Nizamiye Medreseleri eğitim alanındaki dağınıklığa son vermiştir. Müderrisler ders verme sırasında İmam Ebu Yusuf´tan etkilendikleri için sarı sarık sarar ve cübbe giyerlerdi. Müderrislerin atanması sırasında da bu uygulama yapılmıştır. Müderris görevden alınırsa, cübbesi geri alınırdı. Aslında bu gelenek bize Batı´dan gelme değildir. Cübbe giymenin temeli Nizamiye Medreseleri´dir."
Kaya, Nizamiye Medreseleri ile eğitimin ilk defa devlet kontrolüne girdiğini ve kendisinden sonra kurulan medreselere öncülük ettiğini sözlerine ekledi.
