Sait Alioğlu yazdı;
Bu eser, gününüz dünyasında kaleme alınmış bir çalışma olup sair mezhepler tarihi ile ilgili olarak yayımlanan birçok eserden öncelikle, objektiflik açısından ayrılmakta olup, müellifin konuya dair "kendi" kanaatini mümkün mertebe yansıtmadığı ve okuyucusunu salt bilgilendirmek adına, o da kaynaklara dayandırdığı için okunup değerlendirilmeyi hak etmektedir.
Gerçi, günümüz dünyasında mezhepler tarihine dair kaleme alınıp yayınlanan birçok eserin müellifinin de Dr. Cevat Meşkur gibi, -kendine ait bir kanaati var olduğu halde- objektif davrandığı söylenebilir.
Bunlara İslam dünyasından Muhammed Ebu Zehra'yı, ülkemizden de Prof. Dr. Ethem Ruhi Fığlalı'yı örnek sadedinde gösterebiliriz.
Zaten, bu konuda araştırma yapıp kalem oynatan zevatta objektifliği içeren bir kriteri yok ise, onun görüşüne kim, neden ve nasıl itibar ederdi ki!
Sadece bu konuda değil, tabiri caizse "ilmin namusunu koruma" adına hemen her konuda objektif olma hâli kendiliğinden önem arz eder.
Yoksa diğer türlüsü, adeta "kendi çalan, kendi söyleyen" vahim ve ironik bir durumu ortaya çıkarmış olurdu.
Dahası, ister itikadi (inansal, ideolojik), ister fıkhî/ameli, siyasi alanda olsunlar, mezhepler karşımıza, 'kelime anlamı itibarıyla' "gidilen, takip edilen yol" anlamında belirdiğinden olsa gerek, insanlar, bağlandıkları din çatısı içerisinde, "dini ya en iyi şekilde anlamak, yaşamak, ya da kendi toplumsal, siyasal vb. çıkarlarına uygun mezhep formlarını dinleştirme yoluna gitmişlerdir.
Bunun izini, tarih boyunca semavi olsun, ya da olmasın dinlerin şahsında; ona atfedilen değerler üzerinden mezheplerin önem kazanmasından dolayı biliyoruz.
Konu ile ilgili diğer eserler gibi, bu eseri de orijinal kılan, büyük bir ihtimalle itikadi açıdan Şii, fıkhî mezhep açısından Caferî olan müellifin ne kendi mezhebi ne de Şia içerisinde değerlendirilen mezheplere, kollara ait bilgi vermede, yukarıda da belirttiğimiz üzer objektiflikten sapmaması, taviz vermemesi; yanlışa düşmemesi göze çarpmaktadır.
Keza, Şia dışında kalan itikadi ve fıkhî mezheplere dair, okuyucuyu bilgilendirirken de, aynı kritere, yani objektif olma haline uyduğu görülmektedir.
Aslında, bu durum, avam nazarında objektif olmanın bir esprisi, hatta belli bir getirisi olmadığından maada, bu kriterler dikkate alınmayacak olsa da, havas ehli için elzemim elzemi; yani en lüzümlu hali ile önem kazanır.
Mezhepler Tarihi Sözlüğü Hakkında
"İslam Mezhepleri Tarihi, Müslümanların düşünsel hayatında meydana gelen gelişme, farklılaşma ve kırılmayı bir bütün halinde ele alan bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı din anlayışındaki farklılaşmaları ve kurumsallaşmaları inceleyerek mezheplerin nasıl ortaya çıktığını ve temel dinamiklerinin neler olduğunu bir süreç dahilinde ele alır. Bahis mevzuu bilimin esas amacı, mezhepleri şekillendiren fikirlerin hangi siyasî, dinî, sosyal ve ekonomik şartlarda ortaya çıktığını, nerelerde, kimler tarafından benimsendiğini, bilimsel araştırma yöntemleri çerçevesinde objektif bir şekilde incelemektir." [1]
Türkçeye çevrilip okurun istifadesine sunulup yayınlanmış bulunan eserin arka kapak yazısına bir göz atalım isterseniz;
"İslam Mezhepleri Tarihi, Müslümanların düşünsel hayatında meydana gelen gelişme, farklılaşma ve kırılmayı bir bütün halinde ele alan bir bilim dalıdır. Bu bilim dalı din anlayışındaki farklılaşmaları ve kurumsallaşmaları inceleyerek mezheplerin nasıl ortaya çıktığını ve temel dinamiklerinin neler olduğunu bu süreç dahilinde ele alır. Bahis mevzuu bilimin esas amacı, mezhepleri şekillendiren fikirlerin hangi siyasî, dinî, sosyal ve ekonomik şartlarda ortaya çıktığını, nerelerde, kimler tarafından benimsendiğini, bilimsel araştırma yöntemleri çerçevesinde objektif bir şekilde incelemektir."
Adı geçen eser 606 sayfadan müteşekkil olup; çevirisinde M. Mahfuz Söylemez, Cemal Hakyemez ve Mehmet Ümit'in imzası bulunmakta olup 2011 yılında Ankara Okulu Yayınları tarafından yayınlanmıştır.
Mezhepler Tarihi Sözlüğü, Dr. Cevad Meşkur, 1. Baskı, 2011 Ankara Okulu Yayınları Ankara
[1] https://www.ankaraokulu.com.tr/mezhepler-tarihi-sozlugu-140_9-81194
Kaynak: Kitap Haber
