28. 09. 2018 Cuma
4 hidrojen ve bir karbondan oluşan metan yani CH4 size çok basit bir şey anlatıyor: O kadar karbondioksit ve metan salarsanız yerküre ısınır, ısınırsa yeryüzü de metan salar. Yani CH4 basit bir molekül değildir, şu hâli ile politik bir moleküldür.
İklim değişikliği denince akla karbondioksit gelir. Malum kapitalizmin işi gücü yakmak. Her yanma bir karbondioksit ile sonlanır. Ama metan öyle değildir. İklimi değiştiren ikinci gazdır ve yanar, yakılabilir. Metan kömür yataklarında grizudur ve patlayınca Soma faciası olur. Kimi zaman doğalgazdır. Endüstriyel hayvancılık ve organik maddelerin çürümesi de metan salımı demektir.
Bütün bunların ötesinde aslında metan çok politiktir.
BİR TON METAN BİR TON KARBONDİOKSİTTEN DAHA KÖTÜ
Metan bir karbon molekülü etrafındaki dört hidrojenden oluşur. Bu da onu 2 oksijen ve bir karbondan oluşan karbondioksitten daha hafif yapar. Hafiftir ama iklimi daha çok değiştirir. İklimi değiştirme etkisi yani küresel ısınma potansiyeli karbondioksidin 25 katıdır. Bu nedenle Türkiye seragazları envanteri hazırladığında salınan metan miktarını 25 ile çarpıp karbondioksite işler. Çünkü bir ton metan kaçağı 25 ton karbondioksit kadar iklimi değiştirir. Ama Hükümetlerarası İklim Değişikliği Paneli´nin 5. Değerlendirme Raporu küresel ısınma faktörünün aslında 28 olduğunu ortaya koyuyor. Yani metanın bir tonu aslında 28 ton karbondioksit kadar iklimi değiştirir.
Ekonomik faaliyetler adına atmosfere metan salınması iklim değişikliğini hızlandırır. Ama daha kötüsü dökülen her beton, asfalt, yakılan kömür, petrol ve gaz yetmezmiş gibi ortaya çıkan ısınma ile yeryüzünün de toprak altında biriktirdiği metanı salmasıdır. Dünyada milyonlarca yılda toprak altında birikmiş o organik maddelerin çürümesi ile oluşan metan, kutba yakın o donmuş toprağın çözülmesi ile atmosfere yayılır.
KUTUPLARDA METAN KAÇAĞI
Geçen hafta Gazete Duvar´da Mühdan Sağlam ?Arktik´in çığlığı: En güçlü buzullar eriyor? başlıklı yazısında bölgedeki buzulların erimesi ile oluşan kestirme rota sayesinde gemilerin oraya nasıl doluşacağını ve sonuçlarını ortaya koyuyor. Bu ihracatçılar, ithalatçılar ve gemiler için güzel haber ama bizim için felaketin ta kendisi.
O sırada başka bir haber daha, bu kötü haberi ikiye katladı. Alaska´nın Kutup Dairesi üstünde kalan bölgedeki göllerden metan salımının hızlandığını ortaya koyan bir çalışma dünya basınında geniş yer aldı. Alaskalı bir grubun başını çektiği araştırma grubu 300´e yakın gölü inceledi ve metan kaçağındaki ivmelenmeyi tespit etti.
(Kaynak: NASA )
Yıl boyunca geniş, donmuş toprak tabakası geçmiş zamanlarda var olmuş organik maddelerin çürümesi ile oluşan metanı tutarken bir miktar karbondioksiti de hapseder. Bu yaz kutupta havaların denize girecek kadar sıcak olması, gemilerin Kutup Dairesi içinde taşımacılık yapabilmesi iyi haber gibi gelse de aslında ısınan kutbun gemilerin yakması sonucu daha fazla karbondioksite maruz kalacağı, mevcut küresel ısınma ile beraber bu yakıtların yanması sonucu oluşan gazlar yüzünden daha da ısınacağını biliyoruz. Yani kestiğiniz her ağaç, döktüğünüz her beton ve asfalt dünyanın öbür tarafında çözülen toprak demek. Yani toprakta tutulu karbondioksit ve metanın daha çok salınması demek.
DURUM NE KADAR KÖTÜ?
Alaskalı ekibin çalışmasının sonuçları metan salımlarındaki hızlanmayı tespit etse bile bu hızlanma tek başına büyük bir sorun değil. Ancak bu kadar artan kömür, petrol ve gaz tüketimi üstüne eklenince duvara doğru giden bir otobüste öne doğru koşmaya benziyor.
Basitçe resmi tanımlayacak olursam;
- Kapitalizm öncesi atmosferdeki karbondioksit miktarı milyonda 275 parçacık, metan miktarı ise milyarda 500 parçacık civarında idi.
- Geçen ay karbondioksit miktarı milyonda 406,99 parçacık olarak ölçüldü. Yani güvenli sınır olan 350 parçacığın çok üstünde. Yani kürenin bardağı taşmış.
- Geçen ay ölçülen metan miktarı ise milyarda 1850 parçacık, yani kapitalizm öncesindeki miktarına göre katlanmış bile.
Bu kadar karbondioksit artışı ortada iken ondan 28 kat daha güçlü iklimi değiştiren bir gazı bu kadar salmak çok daha kötü.
CH4 ARTIK POLİTİKTİR
Daha fazla kömür petrol ve doğalgaz daha fazla iklim değişikliği demek. Daha fazla asfalt ve beton sadece daha fazla iklim değişikliği değil, ötesinde daha şiddetli iklim felaketleri yaşamak demek. Bunu son beş yılda hepimiz öğrendik. Daha fazla iklim değişikliği ise siz ağaç kesmeseniz, beton dökmeseniz, araba kullanmasanız bile gezegenin kendince metan salması, yani iklim değişikliğini hızlandırması demek. Yani 28 kat daha güçlü bir gazı harekete geçirmek demek.
4 hidrojen ve bir karbondan oluşan metan yani CH4 size çok basit bir şey anlatıyor: O kadar karbondioksit ve metan salarsanız yerküre ısınır, ısınırsa yeryüzü de metan salar. Yani CH4 basit bir molekül değildir, şu hâli ile politik bir moleküldür.
