Dünya Bülteni'nden İsmail ÇAL'IN ANALİZİ...
Macaristan'da ekonomik hayattan şikayet eden halk Stalin'in ölümü ve Doğu Almanya'daki ayaklanmanın etkisi ile kıpırdanmaya başlamıştı Hatta bazı fabrikalarda işçi eylemleri başladı. Bu duruma müdahale eden SSCB mevcut başbakana görevden el çektirdi ve halka yakınlığı ile bilinen İmre Nagy başbakanlığa getirildi.
İmre Nagy başbakan olur olmaz halkı rahatlatacak uygulamalara öncelik verdi. İmre Nagy komünizmin sert uygulamalarından uzaklaşırken halkın sevgisini kazanıyordu ancak SSCB'nin rahatsızlığı giderek artıyordu. Komünizme aykırı davranmakla suçlanan İmre Nagy 1955 yılında hem başbakanlıktan alındı hem de Komünist Partisi Merkez Üyeliğinden çıkarıldı. Bu durum halkın tepkisine yol açtı.
Ülkede her geçen gün İmre Nagy'ye aydınların, öğrencilerin ve halkın ilgisi ve desteği artıyordu. Hatta bu olay ile başlayan özgürlükçü akım genç aydınlar tarafından kurulan Petöfi Kulübü tarafından yönetiliyor ve yönlendiriliyordu. Polonya'daki Poznan ayaklanmasının Macaristan'a sıçramasından endişelenen SSCB yeni bir yumuşama dönemi başlatmak istedi. Fakat artık çok geç kalınmıştı.
Polonya ayaklanmasından cesaret alan Macarlar 23 Ekim 1956'da harekete geçtiler. Aynı gün Budapeşte'de 200 bin kişilik bir gösteri başladı. Göstericiler SSCB baskısı ile görevden alınan eski başbakan İmre Nagy'nin evinin önüne geldiler. Kendilerine ''yoldaşlar'' diye hitap eden Nagy'ye ''Biz yoldaş değiliz''diye haykırdılar. Hatta halk ellerindeki bayraklardaki orak çekiç sembollerini bile keserek çıkarmışlardı.
Gece radyo binasına ilerleyen göstericilerin üzerine ateş açıldı. Buna rağmen vazgeçmeyen halk Stalin'in dev heykelini yıkıp parçaladı. Ayaklanmalar Macaristan'ın diğer bölgelerine de sıçradı. Tekrar başbakanlığa getirilen Nagy halkı yatıştırmaya çalışırken 24 Ekimde SSCB tankları Budapeşte'ye girdi. SSCB kararlı idi doğu blokun da çatlak istemiyordu. SSCB önceleri ayaklanmaya doğrudan müdahale etmedi ve uyarılarla ortamı kontrol altına almaya çalıştı.
SSCB'nin uyarılarına rağmen Macarlar kararlarından vazgeçmiyorlardı. İmre Nagy Macaristan'ın Varşova Paktından ayrıldığını ve tarafsız ülke olduğunu ilan etti. Ancak SSCB tarafından tutuklandı ve bir daha kendisinden haber alınamadı. Aynı gün yüzlerce SSCB tankı Macar Milli Ayaklanmasının sonunu getirecek olan kanlı müdahalesine başlamıştı.
