Ömercan Kaçar yazdı;

Kamış kalem, yün mürekkep ve tahta levha; Kuzey ve Batı Afrika'da Kur'an öğrenmek isteyen birçok öğrencinin yanından ayırmadığı üçlü.

Geleneksel eğitimin bir parçası olan tahta levha üzerine yazarak ayetleri öğrenme/ezberleme tekniği günümüzde de birçok Afrika ülkesinde uygulanmaktadır.

Mezun olan öğrencilerin aileleri bu levhaları çeşitli süslemelerle bezeyerek evlerinin duvarlarına asmakta bu sayede çocuklarının başarısını onurlandırmaktadır.

Modern eğitim sistemlerinin devreye girmesiyle gün geçtikçe yaygınlığı azalsa da tahta levhaların yerini elektornik tabletlerin alması daha uzun bir süre alacağa benziyor.

Bu geleneğin güçlü bir şekilde devam ettirildiği ülkelerden biri olan Fas'ın kendine özgü Kur'an öğretim geleneği bulunmaktadır.

Buna göre, eğitime yeni başlayan öğrencinin tahta levhasına kısa sureler yazılır.

Öncelikle hocanın okuduğu sureler dinlenir ve ardından öğrencinin ayet ayet tekrar etmesi beklenir. Sözlü olarak hoca öğrencinin okuyuşunu düzeltir.

Daha sonra öğrenci kendi levhasına yazılan sureleri gün boyunca tekrar eder. Yazılan ayetleri ezberleyene kadar hocaya bu ayetleri okur. Okumalarda esas alınan kıraat "Verş" kıraatıdır.

Öğrenci yaklaşık bir ay kendi kalemini kullanarak ayetleri levhasına yazmaz. Belirli bir süre ya hocası ya da kıdemli öğrenciler onun yerine yazar.

Okuyuştaki incelikleri öğrendiğine kanaat getirilen öğrencinin kendi kalemini kullanmasına izin verilir.

20'nci yüzyılın başlarına ait bir Levha /Ebu'l-Cad-Fas

"Tamghran"

Levh geleneği çok yakın bir tarihe kadar birçok Afrika ülkesinin eğitim sisteminin merkezinde yer alıyordu.

Bunun en önemli örneklerinden biri 20'nci yüzyılın başlarında öğrenciler Kur'an'ı tamamen ezberledikten sonra düzenlenen icazet törenleridir.

Bu törenlerde levhanın, kalemin ve Kur'an'ı ezberlemenin önemi vurgulanır. Konuyla ilgili çeşitli ayetlere atıf yapılır.

Örneğin, kalemle yazmanın önemi için: "Nûn. Kaleme ve (yazanların) onunla yazdıklarına andolsun ki" (Kalem/1) ayetine ve tüm surenin "Kalem" olarak adlandırılmasına atıf yapılır.

Levhanın önemi aktarılırken de Burûc suresi 22. ayette geçen "Levh-i mahfûz" kavramına atıf yapılır.

Kur'an'ın öğrenciler tarafından levhalara tamamen yazılmasını ve okunmasının tamamlanmasını kutlamak için bir cuma günü tüm aileler ve köylerden insanlar davet edilerek kutlama yapılır.

Amazigh dilinde bu kutlamaya "tamghran" adı verilir.

Osmanlı'da düzenlenen "Âmin alayı"na benzeyen bu törende ellerinde levhalarıyla yeni kıyafetler giymiş çocuklar sırasıyla ata binerek yöredeki evlerin önünden geçer ve insanlar zılgıtlarla ve tebriklerle onları karşılar.

Günümüzde Levh

Bir öğrencinin tahta levhayı günlük olarak kullanmasının dört aşaması bulunmaktadır:

İlk aşamada levha yıkanır: