Arabalar, güneş Kuzey Dakota eyaletinin Williston kasabası üzerinde batarken geliyor. Yanan turuncu parıltının altında yüzlerce araba, yavaşça Upper Missouri Valley Fuar Alanı'nın çakıllık park yerine doğru ilerliyor. Görev duygusu içinde sıralar halinde park ederek motorları ve ısıtıcıları açık bir şekilde bekliyorlar. Bazılarında çocuklar, arka koltukta huzursuzca hareket ediyor. Diğerleriyse tek başına, doğrudan işten çıkıp geldi.
Kısa süre sonra büyük, beyaz bir kamyon geliyor. Değerli kargosuyla eyaletin öteki ucundaki Fargo'dan 6 saatlik bir yolculuk yaptı. Bu ıssız kasabada aşevi onlara geliyor.
Amerika'nın kırsal kesimlerinde açlık artıyor. Koronavirüs pandemisinin başlangıcından bu yana benzer seyyar aşevleri giderek daha yaygın hale geldi. İhtiyaç sahibi halkı destekleyen kuruluşlardan ve hayır kurumlarından uzak ıssız alanlara, yani "gıda çölleri" denilen yerlere hizmet etmeyi amaçlıyorlar.
Kuzey Dakota'ya ve Minnesota'nın batısına hizmet veren Great Plains Aşevi, pandeminin neden olduğu ekonomik gerilemenin can yakmaya başladığı marttan bu yana yardım arayan kişi sayısında yaklaşık yüzde 50'lik artış gördüğünü belirtiyor. Bu artış, özellikle Williston gibi kırsal kasabalarda göze çarpıyor.
Kuruluşun başkanı Melissa Sobolik, "Kırsal ekonomide birileri çalışma saatlerini kaybediyorsa ya da işten çıkarıldıysa, hızla gidip çalışacak ve işe girebilecekleri başka bir yer her zaman olmuyor. Yani gerçekten zorluk çekiyorlar" diyor.
Kuzey Dakota'daki artışı bu kadar sarsıcı kılan, eyaletin tarihsel olarak gıda güvencesizliği oranının düşük olması. Red River Vadisi, buğday çiftliklerinin çokluğu nedeniyle "Amerika'nın tahıl ambarı" ismiyle anılıyor. Bu geçmiş ve gelenek, bugün birçok ailenin karşılaştığı zorlukları gölgeledi. Sobolik, "Bir çiftlikte büyüdüm ve çiftçi olup yiyecek yetiştirdiğinizde, dünyayı besliyorsanız, kendi ailenizi beslemek için yardıma ihtiyaç duymayı beklemezsiniz gibi bir zihniyet var" diyor.
"Bence Kuzey Dakota'da her zaman eksik beyan vardı çünkü halk, yardıma ihtiyacı olduğunu kabul etmek istemiyor ya da ailelerinden veya arkadaşlarından yardım aldığında kendisini açlık tehdidi altında gibi algılamıyordu. İnsanlar açlık hakkında düşününce bunun kentsel bir sorun olduğuna inanıyor. Belki evsizler akıllarına geliyor ve haberlerde de kentsel alanlardaki çok uzun kuyrukları görüyorlar" diye ekliyor.
Akşamın aydınlığı azalırken gönüllü ekibi, kargoyu kamyondan indiriyor ve toplanma alanını kurmaya başlıyor. Fargo'daki satıcılardan temin edilen yiyecek paketleri temel gıda maddelerinden oluşuyor: yumurta, süt, patates, meyve ve sebzeler.
Bir ekip kargoyu boşaltılırken, diğeri de bekleyen sürücülere kaç kutuya ihtiyaç duyduklarını sormak için araçların arasına dağılıyor. Ön cama bir sayı yazılıyor, böylece sıraları gelince arabalarını terk etmeden toplanma alanında geçebiliyorlar. Bagajlarını açıyorlar ve yiyecek oraya konuyor.
Aşevindeki kuyrukların uzunluğu, pandeminin çeşitli aşamalarında arttı ve azaldı. Williston'daki operasyonu yöneten aşevinin bölge koordinatörü Rachel Monge, martta koronavirüs Kuzey Dakota'ya ilk ulaştığında gıda yardımı arayan kişi sayısının arttığını söylüyor. Yaz boyunca enfeksiyonun düşmesi, işsizlik yardımları ve teşvik çeklerinin bir araya gelmesiyle kuyruklar kısalmıştı. Ancak kış gelip koronavirüs vakaları yeniden yükselişe geçince kuyruklar da uzadı.
Monge, "Şimdi gerçekten tekrar uzadıklarını görüyoruz. Pek çok kişi işine dönmeyi bekliyordu ve hâlâ dönemedi çünkü Kovid sayıları arttı" diyor.
Williston pandemi gelmeden önce de zorluk çekiyordu. Kasaba, 2006'yla 2012 arasında petrol patlamasına sahne oldu, bu hızlı büyümeyi tetiklerken yüksek ücretler için ülkenin dört bir yanından işçiler kasabaya geldi. Bu patlama sona erince işler azalmaya başladı.
Burada Williston'da, Great Plains Aşevi normalde yaklaşık 300 aileye yiyecek ulaştırıyordu; şimdiyse bu sayı 800'ün üzerine çıktı. Aşevi eyaletteki kırsal bölgelere benzer seyyar dağıtımlar yapıyor ve bunlar açlıkta bariz bir artış gözlemliyor. Beyaz kamyon buradaki teslimatı bitirince 200 kutu daha dağıtmak için yakındaki bir kasabaya gitti. Birçok kişi bu hizmeti ilk kez kullanıyor.
ABD'nin en büyük açlıkla mücadele kuruluşu Feeding America, bu yaz yayımladığı raporunda Kuzey Dakota'da başlangıç noktası düşük olmasına rağmen gıda güvencesizliğinin yüzde 77 arttığını belirtti. En büyük artışın görüldüğü ilk 5 ilçeden üçü eyaletin kırsal kesimlerindeydi: Burke ilçesi (yüzde 157), Renville ilçesi (yüzde 131) ve Dickey ilçesi (yüzde 127). Araştırmacıların kırsal toplulukların pandemi esnasında neden özellikle açlıktan ağır bir şekilde etkilendiğine dair saydığı sebepler arasında tecrit, daha yüksek işsizlik oranları, marketlere erişimden mahrum olma ve daha yüksek gıda fiyatları vardı. Fakat aşevleri bu kasabalara gelirken dahi halk kendilerinin seçilebilir olup olmadığından emin değil. Monge'ye göre bu alışılmadık bir sorun.
"Geçen gün bir kadınla konuştum, bu kırsal topluluktan 20 kilometre mesafede yaşadığını söyledi ve 'Bu kimin için? Ben gelebilir miyim?' diye sordu. Yiyecek bütçesi yetsin diye astım spreyi için genelde ilaç almaması gerektiğini söyledi. İşte bu hanımefendi gelip gelemeyeceğini öğrenmek için arıyordu ve ben 'Aman tanrım, sıranın başında siz olmalısınız' dedim. Aşevlerinden faydalanan kişi türü tek değil. Bazıları için bu, umutsuzca ihtiyaç duyulan bir yardım eli. Diğerleri içinse fazladan biraz yardım."
Monge, "Açlığın tek bir yüzü yok. Genelde bunlar çalışkan insanlar. İşleri olan insanlar. Çoğu zaman yeterince para kazanmayan ya da toplu taşıma yeterince iyi olmadığı ve tek arabaları olduğu için yalnızca bir kişinin çalışabildiği 4 kişilik aileler" diyor.
İki çocuğu arkada etrafa tırmanırken kuyrukta bekleyen 29 yaşındaki eski asker Deidra Heid'i buraya getiren, tek bir şey değildi.
Eşiyle birlikte ordudan 2017'de ayrıldı ve eşi Williston'daki petrol endüstrisinden iş teklifi aldı. Atandıkları Gürcistan'dan buraya taşındılar ama pandemi etkisini gösterince eşinin çalışma saatleri önemli ölçüde azaldı. Eşinin Kovid'e yakalanan biriyle temasta olması üzerine karantinaya girmek zorunda kalması işleri daha da kötüleştirdi.
"Gerçekten zorunlu tecride girme imkanımız yoktu çünkü kızımıza göz kulak olmam gerekiyor. Çocuğu olan kişilere öylece bunu yapmalarını söyleyemezsiniz. Kızım 5 yaşında ve onu okuldan almak zorunda kaldım. Bu artık çok fazla" diyor.
Heid, ceza hukuku derecesi almak için üniversiteye kaydolmuş ve eşi ailenin tek geçim kaynağı kalmış. Bu nedenle eşinin iş sıkıntısı çekmesi onları zor duruma sokmuş.
"Sadece o iki kısa hafta bize pahalıya mal oldu. Sıkıntı her taraftan geliyor. Şu anda ağlamamak için gülümsüyorum ama gerçekten kötü zamanlar."
Toplanma hattı kurulup çalışmaya başlayınca, gönüllüler gece çökmeden işi bitirmek için hızlı hareket ediyor. Sıranın ucu o kadar uzakta kıvrılıyor ki arabalar büyük otoparktan geçen yolun her iki tarafını da kaplıyor. Bazılarında tek bir sürücü, diğerlerindeyse ailenin tamamı bekliyor.
Barbara Doughtie, toplu konutundaki çoğu yaşlı ya da engelli olan ve dışarı çıkamayan 60 kişiye yiyecek almak için birkaç kamyonetle burada.
"Burada iş var ama çoğu yarı zamanlı. Artık tam zamanlı değiller. Herkesin yardıma ihtiyacı var. Pandemi herkesi kısıntıya yöneltti. Herkes Salvation Army aşevini kullanıyor. Herkes. Her gün dolu oluyor" diyor.
"Kimse onlar kadar fazla dışarı çıkmaz. Eskisi kadar alışveriş yapmıyorlar. Bu bize yardım ediyor çünkü araçlarımızdan inmek zorunda kalmıyoruz" diye ekliyor.
30 yaşındaki Maria Adkins 4 çocuğuyla birlikte bekliyor. Onu köşeye sıkıştıran benzer bir geçici gerileme hikayesi var.
"Şu sıralar maddi olarak biraz dardayım. Maaş kesintileri oldu, sonra işimizi kaybettik, kocam üç hafta boyunca işsizdi. Ki bu diğer sorunların üstüne geldi, örneğin geçenlerde evimizde yangın çıktı. Birçok eşya kaybettik" diyor.
"Bu yüzden bu yemek, özellikle küçük çocuklarınız varsa yardımcı oluyor" diye ekliyor.
Pandeminin ülke çapında gıda güvenliği üzerinde dramatik bir etkisi oldu. Feeding America'ya göre ABD, koronavirüs öncesinde 20 yıldan daha uzun bir süredir gördüğü en düşük açlık seviyesineydi. Yaklaşık 35 milyon kişinin açlık tehdidi altında (para yetersizliği nedeniyle gıda alımında aksama yaşayan kişi olarak tanımlanıyor) olduğu düşünülüyordu.
Ancak kurum, Kovid-19 nedeniyle 2020'de 17 milyonu çocuk 50 milyondan fazla kişinin gıda güvencesizliği yaşamış olabileceğini öngörüyor.
Birçok kişi ekonomiyi rahatlatma ve insanların işe dönmesini sağlama konusunda aşıların piyasaya sürülmesine umut bağlamış olsa da kimse açlık krizinin ne kadar süreceğinden emin değil. Açlıkla mücadele kuruluşlarının endişelerinden biri, pandemi sona erdiğinde meselenin siyasette daha az dikkat çekecek olması.
Sobolik, "Şu anda yönetim içinde, artan ihtiyacı karşılamak için aşevlerinin ek gıda almasını sağlayamaya yönelik büyük bir odaklanma var" diyor.
"Bir noktada bu duracak ve bu kamu mallarını kaybedince yiyecek sıkıntısı çekeceğimizden ve kimin yiyecek alıp kimin alamayacağına dair çok zor kararlar vermek zorunda kalacağımızdan korkuyoruz."
Bölge koordinatörü Monge, pandeminin eyaletteki pek çok kişi için zihin açıcı bir deneyim olduğunu düşünüyor.
"Kuzey Dakota'nın kırsal kasabalarında açlığın buraya gelmeyeceğini sanan birçok kişi olduğunu düşünüyorum. Zaman zaman bunu duyuyorum. Orada seyyar gıda yardımımız olacak ve 'Tüm bu insanların burada olduğuna inanamıyorum. Hepsinin sırada olduğuna inanamıyorum' diyenleri duyacağım" diye konuşuyor.
Sıradaki yüzlerce arabaya bakarak, "Bazen ben de anlamıyorum, yani ABD'de açlık çeken bu kadar insanımız nasıl olabilir?" ifadelerini kullanıyor.
* Richard Hall'ün makalesinin tasarımdan kaynaklanan nedenlerle kısalttığımız başlığının tamamı şöyledir: Kırsal Amerika'nın gizli açlığı: Seyyar aşevleri "gıda çöllerine" ulaşmak için yüzlerce kilometre seyahat ediyor
Independent Türkçe için çeviren: Ata Türkoğlu
Bu makale kaynağından aslına sadık kalınarak çevrilmiştir. İfade edilen görüşler Independent Türkçe’nin editöryal politikasını yansıtmayabilir.
