Son iki yıldır sürdürülen ithalatı frenlemeye yönelik uygulamalar hız kazandı. Bir ay içinde 4 bin kalem ürüne geçici gümrük vergisi kondu. Son olarak 800’den fazla ürüne daha ek vergi getirilmesi ‘döviz rejiminde 24 Ocak döneminin sonu’ tartışmalarını doğurdu. Uzmanlar “Çaresizlikten adım adım içe kapalı bir ekonomiye doğru gidiyoruz” değerlendirmesinde bulundu.
Son 1 ayda 3 farklı kararla birçok ithalat ürününe ek vergi getirildi. Deyim yerindeyse iğneden ipliğe kadar getirilen ek vergi, sürekli geçici olacağı duyuruldu. İthalat Rejimi Kararına Ek Cumhurbaşkanı Kararı yayınlandı. Karara göre 30 Eylül’e kadar yüzde 30’a kadar, daha sonra ise 10 puana kadar düşük oranda ek gümrük vergisi alınacak. Kararın, salgınının ekonomi üstündeki olumsuz etkilerini azaltmak ve yerli sanayiyi ithalat baskısına karşı korumak amacıyla alındığı belirtildi. Fakat alınan önlemlerle birlikte, ithalatın da maliyeti artacak. Bununla birlikte ürünün ithalat fiyatı yükselince, getirilmekten vazgeçilse bile mağaza fiyatı artış kaydedecek. Yerli üreticide de bir tavan fiyat uygulaması şu anlık yok. İthalata gelen ek vergiyle yabancı menşeili ürünlerin fiyatının artması, yerliyi de etkileyecek. Böylece yerli ürünlerde de böylece fiyat artışı olacak. Bir taraftan da ithalatla birlikte döviz çıkışının önlenmesi amaçlanıyor. Merkez Bankası’nın azalan döviz rezervlerine fayda sağlayacağı düşünülüyor. Bazı ekonomistler de bunun döviz çıkışını engellemek için yapıldığını dile getiriyor.
Yüzde 30 ek gümrük vergisi konulan ürünler arasında iş makineleri, tarım makineleri vinçler ve bazı demir-çelik ürünleri de var. Gümrük vergileri Eylül’e kadar yüzde 30 olarak uygulandıktan sonra 10 puana kadar daha düşük oranlarda sürdürülecek. Cumhurbaşkanı kararında iki liste yayımlandı. İlk listedeki 900’ün üzerinde ürüne 1 Ekim 2020 tarihinden itibaren uygulanacak ilave gümrük vergisi oranları, ikinci listede ise 30 Eylül 2020’ye kadar uygulanacak ilave gümrük vergisi oranları yer aldı. 1 Ekim’den itibaren bazı ürünlerde vergi oranları indirilirken, bazılarında yükseltildi, bazı ürünlere ilave vergi getirildi. Mermerler, bazı kimyasallar, işaret fişekleri, suni bağırsaklar, deri ürünleri, boru ve hortumlar, duvar tavan kaplamaları, karolar, tuğla, bazı cam türleri, camdan yapılmış takı, eşya, oto lastikleri, plastik eşya, iplikler, fan, komprasör, fırın, ocak, püskürtme cihazları, su ısıtıcıları, bazı mensucat makineleri, sayaçlar, ölçüm cihazları, motorlu araç parçaları başta olmak üzere 800’den fazla ürüne yüzde 2 ile yüzde 30 arasında değişen oranlarda ilave gümrük vergisi getirildi.
TL SAVAŞINDA YENİ SAVUNMA HATTI
Daha önce de alınan kararlara ilişkin değerlendirmelerde bulunan analistler, getirilen vergilerin döviz odaklı olduğunu aktarmıştı. Ana amacın yerli sanayiyi korumak olmadığını ifade eden analistler döviz çıkışını engellemek olduğunu paylaştı. Bluebay Asset Managment’ten Timothy Ash 800 ürüne yeni gümrük vergisi kararıyla ilgili olarak sosyal medyada şu yorumu yaptı: “TL için verilen savaşta yeni savunma hattı gibi görünüyor.” Sektör temsilcileri de karara ilişkin şöyle konuştu: “İnsanlar her şeyi bir arada bulduğu ülkeye gelirler. Üstelik AB ile ticarette ve serbest ticaret anlaşması olduğumuz yerlerde bu vergi geçerli değil. İşin yüzde 60- 70’i buradan geçiyor. Yüzde 20-30’luk kısmı Çin’den geliyor. Onda da zaten yüzde 20 KDV var. Şimdi bununla birlikte vergi yüzde 40’a çıkacak. Bu iş bitti demek. Büyük penceren bakılınca iyi görünmüyor.” Dr. Mete Akyol “800’den fazla ürüne ilave gümrük vergisi geldi. Mayıs ve haziran dış ticaret rakamlarında cari fazla verdik diye haberler çıkacak. İthalat yapmazsan cari fazlalık verirsin elbette. İthalat kısıtlamasını üretimle kapatabiliyor musun? Cari açık azaldı, fazlalık verdik” dedi.
OTOMOTİV SANAYİ DE ETKİLENECEK
Bazı ürünlerin sivil hava taşıtları kullanılarak ithal edilmesi halinde gümrük vergisi yüzde sıfır (0) olarak uygulanacak. İlave vergi getirilen ürünler şöyle: “Mermerler, granitler, mineral madenler, otomobil, otobüs ve kamyonlarda kullanılan türde sırt geçirilmiş dış lastikler, paspas, silgi gibi eşyalar, motorlu araçlarda kullanılan kauçuk ve metal bağlantılı karoser, şasi malzemeleri. Çeşitli kağıt ve kartonlar ve bunlardan yapılmış bobinler. Sıvılar için pompalar, elevatörler, hava veya vakum pompaları. İnsan tartan basküller, yangın söndürme cihazları, püskürtme tabancaları. Eksoz susturucu, eksoz boruları, debriyaj ve bunların aksam parçaları, seleler, pedaller, krank dişlileri, eşya taşımaya mahsus bazı romörk ve yarı romörkler.
DAHA ÖNCE DE OYUN KONSOLUNA KONULDU
Yaklaşık 10 gün önce altından ve kıymetli taşlardan mücevher, buzdolabı, çamaşır makinesi, klima ve birçok başka ürüne ek gümrük vergisi getirildi. Eylül ayına kadar yüzde 30 olarak uygulanacak vergi, sonrasında yüzde 25’e düşecek. Verginin gerekçesi olarak ise koronavirüsün ekonomiye olan olumsuz etkisi gösterildi. 18 Nisan’da da son dönemde satışlarında artış yaşanan oyun konsollarında da yüzde 50 gümrük vergisi uygulanacağı paylaşılmıştı. Cumhurbaşkanlığı kararında, yerli üreticilerin desteklenmesi ve istihdamın korunması amacıyla bazı ürünlerin gümrük vergisinde yüzde 5 ile 50 arasında artış yapıldı.
