George Floyd'un gözaltına alınırken hayatını kaybetmesinin ardından Amerika'da tansiyon düşmek bilmiyor dünyanın en güçlü ülkelerinden birisinin nasıl böylesine büyük bir kaosun içine düştüğünü anlamak pek te güç değil.
Zira ülkedeki ırkçılık tartışmalarını alevlendiren bu vahim hadiseler ne ilk ne de son olacağa benziyor.
Floyd'un "Nefes alamıyorum" çığlığı, akıllara geçmişte yaşanan acı olayları da gündeme taşıdı.
Irkçılık ve ayrımcılık konusunda sicili bir hayli kabarık olan ABD tarihinin bazı dönüm noktaları var ki ırkçılıkla mücadelenin sembol isimlerini hatıra getiriyor.
Irkçılığa karşı bir direnişin kıvılcımı : Rosa Lee Parks
Rosa Lee Parks ırkçılıkla mücadelede en büyük sembol isimlerden biri.
1955 yılında Alabama’nın merkezi Montgomery’de bir hipermarketin konfeksiyon bölümünde terzi olarak çalışan 42 yaşındaki Rosa Lee Parks iş çıkışı evine dönerken özel bir şirketin işletmekte olduğu belediye otobüsüne bindi.
O yıllarda otobüslerin ön tarafına yalnızca beyazlar oturabilirdi. Siyahlar ise arka tarafta koltuksuz bölümde ayakta yolculuk yapmak zorundaydılar.
Orta bölümde ise siyah ya da beyaz insanların karma şekilde oturacağı bir bölüm vardı. Ancak eğer bir beyaz ayakta kalmışsa orta bölümde oturan bir siyahi ona yer vermek zorundaydı.
Siyahilerin aşağılanması o kadarla da kalmıyordu.
Siyahi bir yolcu önden otobüse binip şoföre ücreti verdikten sonra inip arka kapıdan binmek zorundaydı. Ancak sürücülerin çoğu ücreti aldıktan sonra siyah yolcunun binip-binmediğine aldırmadan hareket ediyor otobüsün peşinden koşmalarına neden oluyordu.
Rosa Lee Parks o gün siyahlara ayrılmış koltukların en önüne oturdu. Otobüste o sırada 36 yolcu vardı. 14 beyaz, 22 siyah.
Birkaç durak sonra ön koltuklar beyazlar tarafından doldurulunca otobüs şoförü emreder bir tonda siyahların ayağa kalmasını istedi.
Rosa'nın yanındaki 3 siyah erkek bu emre uydu ve ayağa kalktı. Ancak Rosa şoförün ısrarlı isteğine rağmen “Ayakta gidemeyecek kadar yorgun olduğunu söyledi.
Şoför neye uğradığını şaşırmıştı. Silahını çekti ki o yıllarda toplu taşıma araçlarının sürücüleri silahlıydı sonra da polis çağırarak Rosa Parks'ı tutuklattı.
Direnişin kilit ismi Rosa Lee Parks 4 gün sonra 14 dolar para cezasına çarptırılıp bırakıldı.
ABD tarihinin ilk sivil itaatsizlik eylemi
Adı Martin Luther King olan 25 yaşında genç siyahi rahip olayı haber alınca Montgomery'e gitti ve siyah halkın ileri gelenlerini ikna ederek buna asla kayıtsız kalınmaması gerektiği yönünde insanları ikna etti.
Böylece King’in öncülüğünde ABD tarihinin ilk sivil itaatsizlik eylemi başladı.
Toplu ulaşım araçları boykot edildi. Siyahlar işlerine yaya gidip geldiler, araba sahibi olanlar araçlarını seferber ettiler, taksiler otobüs bileti parasına yolcu taşıdılar.
Grev 381 gün sürdü. Montgomery ekonomisi felç oldu. Yüzde 75’ini siyahlar oluştur otobüs şirketi iflasın eşiğine geldi,
Bu kararlı direnişin sonunda Federal Yüksek Mahkemesi 13 Aralık 1956’da otobüslerde ırk ayrımcılığını yasakladı.
