Mayıs sonlarında, Panama´daki denizcilik makamları iki milyon varil İran ham petrolünü Akdeniz´e taşıyan Afrika kıyılarındaki petrol tankeri Grace 1´in kaydını silmişti. Panama bandırasını kaybetmiş gemi İran bayrağı çekmek zorunda kalmıştı.
Geminin kaydının silinmesi ciddi provokasyon yarattı. Kraliyet Deniz Piyadeleri Cebelitarık kıyılarında gemiyi alıkoymuş, İngiltere de tankerin Suriye´ye doğru ilerlediğini söyleyip bunun Avrupa Birliği (AB) yaptırımlarını ihlal ettiğini dile getirmişti. İran ise bunu reddetmişti.
Brezilya:
İran gemilerine ev sahipliği yapan diğer ülkeler üzerindeki yaptırım ve diplomatik baskılar da son zamanlarda arttı. Daha geçenlerde Bavand ve Termeh isimli iki İran gemisi, Brezilya devletine ait petrol şirketi Petrobras´ın yakıt ikmali yapmayı reddetmesi yüzünden haftalarca Paranaguá, Brezilya´da demirlemek zorunda kalmıştı. Bu, ABD baskısının doğrudan sonuçlarından biriydi.
Bu noktada karmaşık bir durum söz konusu. İran, başta mısır, et ve soya olmak üzere Brezilya´dan yıllık iki milyar dolarlık mal ithal ediyor. İran´ın Brezilya büyükelçisi Seyid Ali Segaiyan Brezilya yetkililerine Petrobras´ın İran gemilerine yakıt ikmalini reddetmeye devam etmesi halinde İran´ın ithalat için başka yerlere yöneleceğini söylemiş, bunun üzerine Brezilyalı tüccarlar da İran´la aranın açılmaması yönünde hükümete baskı yapmaya başlamıştı.
Sonunda Brezilya Yüksek Mahkemesi Başkanı Dias Toffol,i Petrobras´a gemilere yakıt ikmali yapmasını emretmişti. Yüksek Mahkeme, gemilerin Eleva Química adlı Brezilyalı şirketle sözleşmesi olduğunu, bunun da ABD yaptırımlarına tabi olmadığını belirtmişti. Daryabar, Delruba ve Ganj isimli üç diğer gemiyle birlikte bu iki gemi İran´a mısırla dönmek üzere Brezilya´ya üre taşıyordu.
Amerika Birleşik Devletleri´nden gelen baskı yüzünden Panama da bandırasını İran veya Suriye´ye bağlı 59 gemiden çekmişti. Uluslararası bandırası olmayan bir gemi sigorta satın alamaz, bu da geminin derhal başka bir bandıra bulması gerektiği anlamına gelir. ABD Sierra Leone ve Togo gibi ülkelere de bandıralarının İran´ın petrol ihracatının parçası olan gemilerde kullanılmasına izin vermemeleri yönünde baskı yapıyor. Sigorta şirketleri üzerindeki Amerikan baskısı yüzünden İran bayrağı taşıyan gemiler sigorta almakta büyük zorluk çekiyor.
İran bayraklı gemiler daha detaylı aranmaları konusunda uyarılan gümrük yetkililerinin de radarında. Yolculuklarında gecikmelere yol açan sıkı gümrük kontrolleri İran petrolünün taşınma maliyetini de yükseltiyor.
Tahran´ın önde gelen din adamı Ayetullah Seyyid Ahmet Hatemi geçen Cuma İngiltere´nin Akdeniz´in ağzındaki Cebelitarık kıyısındaki eylemlerinin İran´a yine İngiltere´nin sömürgeci geçmişini hatırlattığını söyledi. Hatemi, İngiltere´nin ?kurnaz ve sömürgeci bir tilki? olduğunu söyledi. İran Meclisi Ulusal Güvenlik Komisyonu başkanı Mücteba Zünnur da İngiltere´nin eylemlerinin ?zorbalık ve korsanlık? olarak tanımlanması gerektiğini ifade etti.
Kırılma noktası:
Grace 1´in alıkonulmasına cevaben İran Devrim Muhafızları (İDM) İngiliz bandıralı petrol tankeri olan Stena Impero´yu alıkoymuştu. İran geminin tutarsız seyri nedeniyle devrim muhafızlarının gemiye çıktığını ve ardından gemiye el koyduklarını iddia etmişti. Stena Impero ve 23 kişilik mürettebatı İran´ın Bandar Abbas limanına götürülmüştü.
İDM ayrıca Liberya bayraklı İngiliz gemisi MV Mesdar´a da çıkmıştı. İran, MV Mesdar´a rotası İran kıyılarına doğru saptığı için müdahalede bulunduğunu söylemişti. Birkaç saat sonra MV Mesdar´ın yoluna devam etmesine izin verilmişti.
İran´ın Birleşmiş Milletler (BM) Daimi Temsilcisi, BM yetkililerine Tahran´ın Stena Impero vakasıyla ilgili görüşünü ileten bir mektup gönderdi. Mektupta tankerin İranlı bir balıkçı teknesiyle çarpıştığı ve daha küçük gemideki mürettebatın bir kısmının ciddi biçimde yaralandığı dile getirildi. İranlı yetkililer, uyarılarını görmezden gelen ve yetkililerin önerdiği rotadan sapan Stena Impero´ya telsizle haber verdiklerini iddia ediyor. İran çarpışmaya dair soruşturma yürüttüğünü de söylüyor.
Ancak İngiliz hükümeti gibi Stena Impero´nun sahipleri de bu anlatıyı reddediyor. Gemi İsveç merkezli Stena Bulk adında bir şirkete ait. İsveç hükümeti boğazda seyrüsefer serbestisini korumak amacıyla, İran ve diğer ülkelerle görüşmeler başlattı.
Kaynak:independentturkhis.com
