Irak’ın başkenti Bağdat’ta “yolsuzluk ve kötü ekonomik şartları” protesto amacıyla başlayan gösteriler İran’ın ülkedeki nüfuzunu ve destekli grupları hedef almaya başladı. İlan edilen sokağa çıkma yasağına rağmen meydanlara çıkan Iraklılar, “İran dışarı, özgür Bağdat” sloganları attı ve İran bayraklarını yaktı. Güvenlik güçlerinin sert müdahalede bulunduğu gösterilerde ölü sayısı 28’i buldu.
Irak’ın başkenti Bağdat’ta Salı günü başlayan ve hızla diğer kentlere yayılan gösteriler üçüncü gününde de sokağa çıkma yasağına ve internet erişim engeline rağmen devam etti. Göstericiler başkent Bağdat’taki Tahrir meydanını tüm uyarılara rağmen terk etmediği ve güvenlik güçleri ile çatışmalar yaşandığı belirtildi. 3 gündür devam eden olaylarda şimdiye kadar 1’i polis 28 kişinin öldüğü ve bin 177 kişinin yaralandığı belirtiliyor. Irak’ta yolsuzluk, derinleşen ekonomik sıkıntılar ve kamu hizmeti yoksunluğu gibi gerekçelerle başlayan gösteriler İran ve Haşdi Şabi hareketini hedef almaya başladı. İran karşıtı çıkışları ile bilinen Mukteda Sadr hareketinin de gösterilere destek açıklamasında bulunması, ülkedeki eylemlerin ekonomik olduğu kadar jeopolitik bir hedefi olduğu iddiasını doğrular nitelikte.
BAYRAK YAKTILAR
Protestolarda İran’ın Irak’taki nüfuzundan ve İran destekli milis gruplardan (Haşdi Şabi) duyulan öfkenin gittikçe öne çıktığı görülüyor. Başkent Bağdat’ta göstericilerin “İran dışarı, özgür Bağdat” sloganları attığı ve İran bayraklarını yaktığı görüntüler sosyal medyaya yansıması da bu rahatsızlığın belirtisi olarak değerlendiriliyor. Başbakan Abdülmehdi’nin kontrol altına alamadığı İran destekli Haşdi Şabi milislerinin 2019 bütçesinin yüzde 2’sinin ayrılması ve milis gruplarının bazı bölgelerde kontrolsüz eylemlerinin halk arasındaki rahatsızlığı pekiştirdiği de iddialar arasında.
SADR’DAN DESTEK
Son dönemde İran’ın bölgesel rakibi Suudi Arabistan’da yakın ilişki kuran ve Arap milliyetçisi bir politika güden Iraklı Şii lider Mukteda Sadr’ın da ülkedeki gösterileri destekleyen açıklamalar yapması da, eylemlerin hedefinin Tahran’ın nüfuzu olduğu değerlendirmesine sebep olmakta. Dün bir açıklama yapan Sadr, gösterilerin barışçıl şekilde sürmesinden yana olduklarını dile getirerek, “Gösterileri, tüm halkın katılacağı şekilde genel grev ve oturma eylemleriyle destekleyebiliriz” ifadelerini kullandı. Şii lider Mukteda es-Sadr’ın taraftarları 2016 yılında dönemin Başbakanı Haydar İbadi’ye karşı iki ay boyunca Tahrir Meydanı’nda gösteri yaptıktan sonra Bağdad’daki hükümet binalarının bulunduğu korunaklı Yeşil Bölge’ye girmişti.
BASRA SENARYOSU YENİDEN SAHNEDE
Geçen yıl Eylül ayında da, ülkenin petrol zengini Basra kentinde başlayan “yolsuzluk ve işsizlik” eylemlerinde de hedef kısa süre sonra İran olmuştu. Basra’da göstericiler, İran’ın Basra Başkonsolosluğunu baskın düzenlemiş ve konsolosluğa giren öfkeli grup, binayı ateşe vermişti. Yine şehirde İran destekli grup ve partilerin ofis ve binaları da gösterecilerin hedefi olmuştu. Olaylar sonrasında İran sınır kapılarını kapatmıştı. Irak’taki en büyük Şii dini merci Ayetullah Ali Sistani ile Sadr’ın destek vermesi ve İbadi hükümetini ihmalle suçlaması, dönemin Başbakanı İbadi’nin istifasına giden yolu açmıştı.
HAŞDİ ŞABİ LİDERİ PENTAGON’DA
Öte yandan, Irak’taki İran destekli Şii milis grubu Haşdi Şabi liderlerinden Falih el-Fayyad’ın Washington’da ABD Savunma Bakanı Mark Esper ile biraraya gelmesi dikkat çekti. Pentagon’da üst düzey askeri yetkililerin katıldığı toplantıya ilişkin el-fayyad’ın ofisinden yapılan açıklamada, “Irak’ın bölgesel istikrarın sağlanmasındaki rolü ve bu rolün devamı konusunda görüşmelerde bulunulduğu” belirtildi. Falih el-Fayyad’ın İngiltere’ye de iki günlük bir ziyarette bulunacağı belirtildi.
4 şehirde sokağa çıkma yasağı
Gösterilerde biri polis 28 kişi öldü, bin 177 kişi yaralandı. Salı günü başlayan gösterilerin ülkenin güneyindeki şehirlere de genişlemesinin ardından Bağdat’ın yanı sıra Zikar (Nasiriyye), Meysan (Amara) ve Babil (Hile) kentlerinde de bu sabah sokağa çıkma yasağı ilan edildi. Gösterilerin devam ettiği Basra, Divaniye, Kerbela, Vasit ve Kerkük gibi bazı kentlerde ise henüz bu yönde bir karar duyurulmadı. Önceki gün başlayan sosyal medyaya ve internete erişim sınırlaması dün de devam etti. Irak Merkez Bankası, İran Milli Bankasına kısıtlama getirirken İran, Irak’a olan 2 sınır kapısını kapattı. Irak’ın güneyindeki Zikar vilayetinde hükümet karşıtı gösteri düzenleyenler, vilayete bağlı ilçelerde bazı hükümet binalarını ateşe verdi.
Aktivistlere infaz
Basra kentinde ise bir aktivist ile eşi kimliği belirsiz kişiler tarafından evlerinde öldürüldü. Öldürülen aktivist çift, gösterilerde yaralanan ve biber gazından etkilenen protestoculara tıbbi müdahalede bulunuyordu.
Türkiye’den seyahat uyarısı
Türk Dışişleri Bakanlığı, Irak’ın muhtelif vilayetlerinde devam eden gösteriler nedeniyle Türk vatandaşlarının mecbur kalmadığı sürece olayların yaşandığı bölgeye seyahat etmemeleri konusunda uyardı. Dışişleri Bakanlığından yapılan açıklamada, Irak’ta meydana gelen gösteriler nedeniyle başkent Bağdat dahil ülkenin muhtelif vilayetlerine Türk vatandaşlarının zorunlu olmadıkça seyahat etmemeleri konusunda uyardı.