Theresa May hükümetinin Avrupa Birliği (AB) ile vardığı Brexit Anlaşması bugün parlamentonun alt kanadı Avam Kamarasında tartışılmaya başlanacak. 5 gün sürmesi beklenen parlamento tartışmasının ardından anlaşma 11 Aralık´ta oylamaya sunulacak.
Öte yandan, muhalefet partileri hükümetin Brexit sürecinde parlamentonun işlemesini engellediği iddiasıyla parlamento başkanından yeni bir oturum talebinde bulundu. "Parlamentoyu aşağılama" suçlamasının tartışılacağı oturumun bugün gerçekleştirilmesi öngörülüyor.
Muhalefet partilerinin girişimi, İngiltere Başsavcısının Brexit Anlaşması konusundaki hukuki görüşünün bütününü "milli güvenlik" gerekçesiyle yayımlamaktan kaçınmasının ardından geldi.
Brexit Anlaşması, AB üyesi İrlanda Cumhuriyeti ile İngiltere´nin parçası Kuzey İrlanda arasına Brexit´in ardından fiziki sınır girmemesi için formüle edilen "tedbir maddesi" nedeniyle tepki çekiyor.
Anlaşmaya karşı çıkanlar "tedbir maddesi" ile İngiltere´nin AB ile sonu belirsiz bir müzakere sürecinde mahsur kalacağını ve ülkenin AB´nin uydusu haline geleceğini iddia ediyor.
May´in zor oylaması
Theresa May´in liderliğini yaptığı Muhafazakar Parti, Brexit konusunda bölünmüş bulunuyor. May hükümetine dışarıdan destek veren Kuzey İrlanda´nın Demokratik Birlik Partisi (DUP) de anlaşmaya ret oyu vereceğini ilan etti.
Siyasi gözlemciler bu koşullarda Brexit Anlaşması´nın parlamentodan onay almasının düşük bir ihtimal olduğunu belirtiyor.
Anlaşmanın reddedilmesi halinde ise hükümetin düşürülmesi, erken seçime gidilmesi, AB ile yeniden müzakere, yeni bir Brexit referandumu ve Brexit sürecinin durdurulması dahil birçok seçenek için kapı açılmış olacak.
İngiltere AB´den anlaşmasız ayrılma yoluna da gidebilir ancak bu durumda ülkede ithalatın önüne çıkacak engeller nedeniyle gıda ve ilaç sıkıntısı baş gösterebileceği uyarısında bulunuluyor. Polisin de anlaşmasız ayrılık seçeneğine bağlı olarak ülkede toplumsal kaos senaryosuna karşı hazırlık yaptığı belirtiliyor.
Normal süreç
Brexit Anlaşması´na göre, İngiltere ile AB vatandaşları karşılıklı olarak yaşadıkları ülkelerdeki kazanılmış haklarını koruyacak ancak iş gücünün serbest dolaşımı bitecek. İngiltere ve AB arasında vizesiz seyahat ise devam edecek.
İngiltere AB´ye, birliğin bütçesine taahhütlerinden kaynaklanan yaklaşık 40 milyar sterlinlik bir ayrılık ücreti de ödeyecek.
Anlaşmanın İngiliz parlamentosundan ve Avrupa parlamentosundan gerekli onayları alması halinde İngiltere 29 Mart 2019 gecesinden itibaren AB´den resmen ayrılmış olacak. Hemen ardından başlayacak 21 aylık "geçiş sürecinde" taraflar gelecekteki ilişkilerine ilişkin müzakereleri sürdürecek.
Müzakerelerin en önemli ayağını iki İrlanda arasında fiziki sınır oluşturulmamasını sağlayacak kapsamlı serbest ticaret anlaşması oluşturacak. Taraflar böyle bir anlaşmaya 31 Aralık 2021´e kadar varamaz ise bu defa devreye üzerinde anlaşılan "tedbir maddesi" girecek.
Ancak taraflar Temmuz 2020´den önce "geçiş sürecini" 2 yıl daha uzatmak üzerinde de anlaşabilecek.
"Anlaşması ayrılık" ihtimali ortadan kalkıyor
Böyle bir uzatma olmaması halinde devreye girecek "tedbir maddesi"yle İngiltere´nin bütünü, belirsiz bir süre için AB ile Gümrük Birliği içinde kalacak. İngiltere´nin tek yanlı olarak çekilemeyeceği bu düzenleme içinde ülke bazı AB kurallarına da tabi olmayı sürdürecek. "Tedbir maddesinin" AB ile daha yakın bir ilişki içinde kalmasını öngördüğü Kuzey İrlanda ile İngiltere arasında mal dolaşımında ise "düzenleyici kontroller" yapılacak.
Taraflar hedeflenen kapsamlı serbest ticaret anlaşması üzerinde anlaşmaya varana dek İngiltere pek çok yönüyle fiili AB üyesi olarak kalacak ancak Avrupa Parlamentosu başta olmak üzere birliğin karar ve yönetim kademelerinde temsil hakkını yitirecek.
Öte yandan, tarafların gelecekteki ilişkileriyle ilgili varacakları anlaşmanın İngiliz parlamentosu ve Avrupa Parlamentosuna ilaveten 27 üye ülkenin parlamentolarınca da onaylanması gerekecek.
"Tedbir maddesi" İngiltere´nin AB´den anlaşmasız ayrılık ihtimalini de ortadan kaldıracak.
İngiltere 23 Haziran 2016´da yapılan referandumda yüzde 48´e karşı yüzde 52 oy oranıyla AB´den ayrılma kararı almıştı.
