Anthony Pahnke'ninn "konu ile ilgili" analizi...
Amazon'u küle çeviren yangınlara dair haberlerin çoğu, kabahatlilerin kim olduğunu tespit etmeye çalışıyor. Çevre düzenlemelerini yürürlüğe sokmayan Jair Bolsonaro ve onun sağcı hükümeti de hayvan çiftliği sahipleri ve oduncularla beraber suçlu olduğu tespit edilenler arasında. Yine de göz önünde bulundurmamız gereken şey, yağmur ormanlarının yok olmasından tek bir aktörün değil ama gezegenimizi çepeçevre saran kurumsal tedarik zincirlerinin sorumlu olduğu. Değişime gerçekten katkıda bulunmak için bu zincirlerin içindeki şirketleri hedef almalıyız, ki bunu da tarımda Menşe Ülke Etiketlemesi'ni (Country of Origin Labeling, COOL) yeniden yürürlüğe koyarak ve ormansızlaşmayla bağlantılı firmaları boykot ederek yapabiliriz.
Amazon'un alev altında kalmasıyla birlikte yangın sayısı bu yıl geçen yıla oranla yüzde 80'den fazla artarken, birçokları krize yönelik çözüm önerisi sundu. Leonardo DiCaprio bize et yemeyi bırakmamızı tavsiye ederken, diğerleri de tüketicileri geri dönüşüme, bilinçli olmaya ve milletvekilleriyle iletişime geçmeye teşvik ediyor. Ayrıca yağmur ormanının kurtarılabilmesi için özelleştirmeyi savunan ve zaten Amazonlardan birinin sahibi olan Jeff Bezos gibi kişilere yatırım yapmaları için yakarışta bulunan çağrılar da var.
Bu sözümona çözümlerin ciddi eksiklikleri var. Mesela, vekilinizden özel olarak ne talep edeceksiniz? Sadece "bir şey yapmalarını" mı? Eti beslenmenizden çıkarmayla ilgili soruna gelince, bu öneriyle Brezilyalı büyük hayvan çiftliği sahibini mi yoksa yolun berisinde yaşayan zor durumdaki aile çiftçisini mi etkilediğinizi bilmiyorsunuz. Dahası yapılan araştırmalar bazı hayvan çiftliği biçimlerinin, mesela bakımlı otlaklarda rotasyonel otlatma yaptırılan ve sınırlı suni gübre kullanılanların, karbonu depolayabildiğini ve böylece ilkim değişikliğine karşı bize yardım edebileceğini tespit etti. Peki ya Amazon'un özelleştirilmesi? Ya sonra parsellere bölünüp yeniden hayvan çiftliği sahipleriyle odunculara veya belki de turizm endüstrisine satılırsa?
Mesele şu: eğer Amazon'un gördüğü zararda gerçekten rolü olan aktörlere nasıl baskı yapacağımızı bilmiyorsak, bütün çabalarımız boşa gidecek.
Öyleyse, ne yapılabilir? İlk olarak hangi çiftçi ve hayvancıların ormansızlaştırmada parmağı olduğunu bilmemiz gerek. Tek tek bireyleri tespit etmek zor. Ancak tarımda Menşe Ülke Etiketlemesi'ni (COOL) tekrar yürürlüğe sokması yönünde ABD hükümetine baskı yapabiliriz. Bu politika, perakendecilerin, ellerindeki yiyeceklerin kaynakları hakkında bilgi vermesini gerektiren 2002 Çiftlik Tasarısı'yla (Farm Bill) birlikte yasalaştırılmıştı. Obama yönetimi daha sonra sığır ve domuz ürünleri için COOL'u yürürlükten kaldırsa da kuzu, tavuk ve keçi etinin yanı sıra dayanıksız tarım ürünleri, makademya fındığı, pikan cevizi, yer fıstığı ve ginseng hala COOL kapsamı altında.
Eğer COOL geri getirilir ve tüketici, mağazalarda Brezilya menşeili sığır etini görürse, onu satın almamayı da seçebilir. Çiftçilik ve hayvancılıkla uğraşan kimi gruplar bu politikanın geri dönmesi için bastırıyor, bazıları da bunun ABD'de zor durumdaki çiftçiye yardım yolu olduğunu düşünüyor.
COOL'un dönüşünü organize etmek zaman alacaktır. Ama şu an, ormansızlaşmayla bağlantısı olan şirketlerin fiili vakalarını biliyoruz. Örneğin yağmur ormanını yakan hayvan çiftliği sahiplerinin çoğu, dünyanın en büyük et üreticisi olan Brezilyalı şirket JBS'ye mal satıyor. JBS'ye aşina değilseniz, onun ABD'deki yan kuruluşu Swift & Company'i bilirsiniz belki. Swift markalı etler genellikle çoğu markette bulunuyor.
Bunun yanında kamu sektörü çalışanları için, yani, emekli öğretmenler ve profesörler için kurulan Amerika Öğretmenler Sigorta ve Yıllık Ödenek Derneği (Teachers Insurance and Annuity Association of America, TIAA ya da eski adıyla TIAA-CREFF), Brezilya'daki yan şirketleri aracılığıyla, ormansızlaşma ve haksız toprak elde etme bağlantılı büyük ölçekli arazi anlaşmalarına karışmış durumda. Çiftçi ve tüketici hakları grupları yıllardır TIAA'ye bu konuda hesap soruyor. TIAA yararlanıcıları bu kurumlarla birlikte emeklilik fonlarının neye yatırıldığını yeniden düşünebilir.
Benzer şekilde, Kaygılı Bilim İnsanları Birliği'nin (Union of Concerned Scientists) sunduğu bir raporda Pizza Hut, Kroger, Subway, Wendy's, Hormel ve Nestlé'nin yağmur ormanları tahribatına katkı koyacak yöntemlerle sığır eti tedarik ettiği belirtiliyor. Amazon'daki ormansızlaşma oranının yüzde 10'undan sorumlu madencilik sektörünü de görmezden gelemeyiz. Amazon'da faaliyet gösteren Vale SA dünyanın en büyük demir cevheri üreticisi. Geçen yıl şirket, zaten dünyanın en büyük açık işletmesi olan Carajás madenini daha da genişletmek için Brezilya devletiyle müzakerelere başlamıştı. Carajás da Amazon'da bulunuyor. Demir cevheri ihracatının çoğunun Çin'e taşındığı düşünüldüğünde, ABD'de halk, Brezilya'nın demir cevheri ihracatını önemli ölçüde artırmasına neden olan ABD-Çin ticaret anlaşmazlığının sona ermesini talep edebilir.
Leonardo DiCaprio bize et yemeyi bırakmamızı söyleyebilir ama ineğin nereden geldiğini bilmediğimiz sürece bu protesto etkisiz kalacaktır. Ormansızlaşmanın nedenlerinin üstüne gitmek için küresel tedarik zincirlerindeki belli başlı şirketleri hedef almamız gerekiyor. Artık bu şirketler hakkında doğru bilgilere sahibiz. Şimdi soru, dünyanın akciğerlerinin mahvolmasını engellemek için tekelci iktidar ve Bolsonaro yönetimiyle karşılaşacak vaktimizin olup olmadığıdır.
Anthony Pahnke, Aile Çiftliği Savunucuları'nın (Family Farm Defenders) başkan yardımcısı olup San Francisco Eyalet Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nde yardımcı doçenttir. İletişime geçmek için: anthonypahnke@sfsu.edu
https://www.telesurenglish.net/opinion
Independent Türkçe için çeviren: İrem Oral
Kaynak: Independent Türkçe
