Milat Gazetesi-Gözde Altıntaş(*)
Dünyada iklim değişikliği konusunda son 10 yılda yaşananlara ve bunların sonucunda ortaya çıkan maddi-manevi zararlara dünkü yazımızda yer vermiştik.
Ekonomi Gazetecileri Derneği´nin (EGD) düzenlediği Küresel Isınma Kurultayı´nın Prof. Dr. Doğanay Tolunay tarafından hazırlanan sonuç bildirgesine göre; iklim değişikliği Türkiye´yi nasıl etkiledi, kaç can kaybımız oldu, ekonomik boyutu ne kadar, bugün de bunlara değinelim.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü (MGM) verilerine göre 2008 sonrasındaki 10 yıldan 9´u uzun yıllar ortalamasından daha sıcak geçti. 2010 yılı en sıcak yıl olarak tarihe geçti ve bu yıl sıcaklıklar ortalamadan 2 °C daha yüksekti. 2018 yılı +1,9 °C anomali ile en sıcak 2., 2014 yılı ise +1,4 °C anomali ile 3. yıl oldu.
2008 yılı yağışların yüzde 24 azaldığı ve son 40 yılın en kurak yılıydı. 2008 yılında büyük şehirlere su sağlayan barajlarda su kalmadı, bazı şehirlerde araç yıkanması bile yasaklandı. Gelecekte ülkemizde yağışların yüzde 30-40 civarında azalabileceğiöngörülüyor. Bu nedenle 2008 yılı gelecekte yaşayabileceğimiz kuraklığa son derece iyi bir örnek oluşturuyor. Ayrıca son 10 yıl içinde 2013 ve 2017 yılları da kurak geçti ve yağışlar yüzde 10´dan fazla azaldı.
Yağış rekoru da son 10 yılda kırıldı. 2009, son 40 yılın en yağışlı yılıydı ve yağışlar ortalamalara göre yüzde 25 kadar fazlaydı. Bu durum ülkemizde sellerinyaşanmasına neden oldu. 9 Eylül 2009´da İstanbul´da yaşanan sel felaketinde 31 kişi hayatını kaybetti. 2018 yılı da yağışların yüzde 15 kadar arttığı ve son 40 yıldaki en yağışlı beşinci yıl oldu.
İklim değişikliği ülkemizde sadece sellere değil, fırtına, yangın, don, dolu, yıldırımgibi afetlere de neden olurken, sayısı da her geçen gün artıyor. 2008 yılında 296 meteorolojik kökenli ekstrem olay yaşanmışken 2018 yılında bu sayı 840´a çıktı. 1990-2007 yılları arasındaki ortalama yıllık ekstrem olay sayısı 145 iken bu sayı 2008-2018 arasında yıllık 542´ye ulaştı.
Avrupa Şiddetli Hava Olayları Veri Tabanı (ESWD)´den alınan verilere göre ülkemizde 1997-2007 yılları arasında toplam 42 hortum meydana gelmişken 2008-2018 yılları arasında toplam 404 hortum kaydedildi. 2008 öncesindeki 10 yıllık dönemde yıllık ortalama hortum sayısı 4´ken, bu sayı 2008 sonrasındaki 10 yıllık dönemde 37´ye çıktı.
Germanwatch tarafından yayınlanan ?Küresel İklim Risk Endeksi? raporuna göre ülkemizde 1998-2017 yılları arasındaki aşırı hava olaylarında 587 kişi hayatını kaybetti. 20 yıllık dönemdeki toplam ekonomik kayıp 9,23 milyar doları aştı. Aşırı hava olaylarının ülkemiz ekonomisine verdiği yıllık ortalama zarar ise 461,5 milyon dolar civarında.
Kişi başı sera gazı salımlarımız da arttı. 1990 yılında 3,7 ton kadar olan kişi başı sera gazı salımı 2008 yılında 4,9 tona ve 2016 yılında 6,2 tona yükseldi.
______________________
(*)Milat Gazetesi ekonomi sayfası yazarı