Hz. Ebubekir’in oğlu Abdurrahman,
Muaviye’nin siyasi egemenliği oğluna devretmesine cevaben
“Heraklius’un ve Kayser’in sünneti bu…”
ve “Herakliusçuluğu getirdiniz!” der.
Sorumluluk sahibi varlık olarak yaratılmış insan, varlık alanıyla ilişki kurarak kendi öyküsünü bulmaya çalışır. İnsan, kurduğu ilişkiler zemininde inşa eder ya da inşa ol(un)ur. İnsan zahir/madde ve batın/mana olmak üzere iki cepheli bir terazide yaratılmış ve varlığını bu minval üzere sürdürmenin uğraşısını verir. İnsan için yaşamanın manası bu dünya ve ahirette kıymet sahibi olmak olduğuna göre ona kıymet kazandıracak şey bu iki cepheyi, terazinin iki kefesini bir denge halinde muhafaza etmesinden geçer. Bu iki cepheyi dengede tuttuğu sürece kıymet bulmaya, kıymetli olmaya devam eder. Meselenin ufku/teorik kabulü burasıdır. Peki, pratik/eylem hali nasıldır?
Kimi kaynaklarda insan, “unutan ve hatırlayan varlık” olarak tanımlanır. Unutmayı, fıtrattan uzaklaşmak; hatırlamayı ise fıtrata dönmek, teslim olmak olarak yorumluyorum. O halde insan yukarıda ifade edilen dengeyi kaybettiğinde unutur; hatırladığında bağlanır, denilebilir. Bu durumda bizim izini sürmemiz ve yolda/dengede kalmamızın yöntemi hatırlamak olmalıdır.
Unutmak da hatırlamak da bir görüştür. Unutmak, imparatorluk kültürü; hatırlamak, vahiy kültürü olarak betimlenip konumlandırılabilir. Vahiy/hatırlayış kültürü maddeyle kurulan ilişkiyi anlam zemini içinde tanımlar, okur, inşa eder ve bu dengeyi muhafaza etmek için sürekli bir titizlik/uyanıklık hali üzere olmaya gayret eder. Böylelikle dengeyi muhafaza etmeye çalışır. Buna karşın. İmparatorluk/unutuş kültürü maddeyle ilişkiyi önceler, manayı, araçsallaştırmak ve kendi iktidar alanını genişletmek, çoğaltmak, alan açmak üzere tahakküm alanı oluşturmaya çalışır. Araçsallaştırdığı manayı kendi özgün, otantik zemininden kopararak kurumsallaştırarak yeniden inşa eder. Bu inşanın gayesi kullanışlı bir aparat elde etmektir. Bundan sonra hızla imparatorluk kültürü yerleşmeye başlar. Bu yerleşme, imparatorluk kültürünün yerellikler, entelektüel, siyasal bilinç yitimleri, edilgenlikler, bilinçsizlik, ufuksuzluk, yetersizlik üreterek kendisini ikame etmeyle devam eder.
İmparatorluk kültürü, sürekli olarak geçmişe doğru olan bir bilinç(!) inşa ederek insanları bugünden, gerçeklikten koparmaya çalışır. Geçmiş, bir hamaset kuyusu olarak tasarlanır. Bu kuyudan durum ve şartlara göre kullanışlı unsurlar çekilip insanların bilinçleri geçmişle uyuşturulan hapishanelere kapatılır. Geçmişe doğru düşünen insan, artık bugünde değildir. O, Daryus Şayegan’ın “Yaralı Bilinç” adlı eserinde ifade ettiği “Tarih içinde tatilde olmak” durumunu yaşamaya başlar.
Bununla da yetinmeyen imparatorluk kültürü, insanı, yerel zihnine, imparatorluk mitolojisine, romantizme, dini uyuşturuculara, mezhep tutumlarına maruz bırakır. Bu da insanın düşünce, sanat, edebiyat, kültür, dil gibi alanlarda çölleşmesine sebep olur. Artık insanlar için bir nitelikten bahsedilemez. Orta yerde niceliksel yığınlardan/birlikteliklerden başka bir şey kalmaz.
Bu tablonun diğer yanında vahiy kültürü yer alır. Vahiy kültürü, insanla geçmiş arasındaki bağı koparmamakla birlikte onu ân’a ve geleceğe yönelik düşünmeye sevk eder. İnsanın, evrensel var oluş, özgün kimlik/kişilik edinmesini ve ufuk bilinci sahibi olmasını mümkün kılmaya çalışır. İnsan, böylelikle propaganda ve hamaset dünyası uyuşturucularından uzaklaşır. O, artık gerçeklerin dünyasındadır. Hayati öneme sahip sorunları fark eder. Entelektüel bir kamuoyunda yer almaya gayret eder. Vahiy kültürüyle inşa olunmuş insan yalnızca geçmişle, geçmişe doğru olanla değil, bütün insanlıkla iletişim halinde olur. Taklit ve tekrar sanrılarından varoluşsal güvenlik alanlarına doğru yol alır. Bu alanlar, bağımsız bilgi, dil ve kültür alanlarıdır. Bu alan insana entelektüel, felsefi ve politik bir bilinç farkındalığı elde etme imkânı sunar. Bu da insanı sorumluluk sahibi kılar.
Peki, imparatorluk kültüründen uzaklaşıp vahiy kültür evreni içerisine giren insanın sorumluluğu nedir?
* Değiştirmek üzere dünyayı tanımak
* Ahlak temelli küresel bir sistem inşa etmek
* Bütüncül bir bakış sahibi olmak
* Strateji, ekonomik, dini, entelektüel ve politik bakış sahibi olmak
* İnsanlarla düşmanca değil, anlamak temelli bir yaklaşmak sahibi olmak
* İnsanlığın tecrübesini yok saymamak
* Hüküm vermede aceleci olmamak
* İyimserliğe sahip olmak
* Dar alanlarda oyalanmamak ve detaylarda boğulmamak
* Belirlenen değil, belirleyen olmak
* Parçalanma ve bölünmeye sebep olan eylemlerden uzak durmak
* Gerçekçi olmak. İmkansızı değil, mümkünü dikkate alan stratejiler üretmek
* Esnek ve çok yönlü bir tutum içinde olmak
* Olayları stratejik okumak, metodu objektif inşa etmek
* Sadece büyük hikayeleri değil, küçük öyküleri de işitebilecek hassasiyete sahip olma
Kaynak: Yeni Pencere