Önceki gün yapılan seçimde iktidardaki Adalet ve Kalkınma Partisi büyük bir yenilgiye uğradı. Seçime gidilirken elinde tuttuğu Meclis çoğunluğunu kaybetti. Ancak 12 milletvekili çıkarabilen partinin lideri kendisini seçtirmeyi bile başaramadı.
Adalet ve Kalkınma Partisi’nin öndegelen isimlerinden biri “Yenildik ve bunu kabul etmemiz gerekiyor. Yenilmek elbette acı, ama her şeyin sonu değil. Bundan böyle yeniden ayağa kalkmanın yolunu bulmamız gerekiyor” dedi. Daha önce partiye liderlik ve başbakanlık yapmış biri mevcut lideri istifaya davet etti.
Haber bütünüyle doğru, ancak olanın bizim ülkemiz siyasetiyle bir ilgisi yok. Bir isim benzerliği söz konusu…
Seçim Çarşamba günü Fas’ta yapıldı ve ülkeyi 2011 yılından beri koalisyonla yöneten Adalet ve Kalkınma Partisi (PJD) 125 milletvekiliyle gittiği seçimden yalnızca 12 milletvekili kazanarak çıktı. Parti’nin lideri de olan başbakan Sadettin Osmani başkent Rabat’tan milletvekili seçilmeyi başaramadı.
Bütün bunlar Mart ayında seçim yasalarında iktidar partileri lehine yapılan değişikliklere rağmen gerçekleşti.
Seçmenlerin yarısı (yüzde 50) sandık başına gitti, ancak Fas’ta zaten halkın seçime ilgisi fazla değil. Yüzde 50 katılım önceki seçimlere katılımdan yüksek.
Kim/ler kazandı?
Ülkenin Kral VI. Muhammed’ten sonra en zengini olan iş insanı Aziz Akhanuş’un partisi Bağımsız Milli Güçler (RNI) 92 milletvekiliyle en ön sırada. Kral’ın hükümeti kurma görevini Aziz Akhanuş’a vermesi bekleniyor.
İkinci sırada 82 milletvekiliyle Meclis’te temsil edileceği anlaşılan anamuhalefet Sahih ve Ilımlı Parti geliyor. Onu 78 milletvekili çıkarmayı başaran İstiklal Partisi takip ediyor.
Solda yer alan dört parti toplam 99 sandalye kazandı; ancak hükümeti onlar değil, Kral’a sadakati sağlam diğer dört parti kuracak.
Adalet ve Kalkınma Partisi 12 milletvekiliyle en son sırada.
Hezimet kabul edilebilir gibi değil. Başbakan Osmani rakiplerini seçime hile karıştırmakla itham etti.
Salgın yüzünden doğru dürüst kampanya yapılabildiği söylenemez. Partiler ve adaylar kendilerini internet üzerinden tanıtma yönüne gittiler. Mitingler düzenlenemedi.
Sadettin Osmani..
Abdullah Benkirane..
Ülkede 2011 yılından beri iktidarda olan PJD’nin kuruluşu 1960’lara kadar gidiyor. Ancak Adalet ve Kalkınma Partisi adını alması 9 sandalye ile Meclis’e girmeyi başardığı seçimden bir yıl sonra, 1998’de, gerçekleşti. Gücünü 42 milletvekili kazanarak artırdığı yıl 2002. Sadettin Osmani ilk 2004 yılında partiye lider seçildi. 2008’de liderliğe getirilen Abdullah Benkirane 2011 seçiminde PJD’yi 107 milletvekiliyle ilk sıraya yerleştirip iktidara taşıdı, kendisi de başbakanlığı üstlendi.
Wikipedia PJD’nin başı çektiği dört partili koalisyon hükümetinin başarılı olduğunu gösteren verileri aktarıyor: Ülke ekonomisi ilk dört yılda yüzde 5.5 büyümüş. 9.1 olarak alınan işsizlik aynı dönemde yüzde 8’e gerilemiş. Fas’ın Avrupa Birliği ile bağları güçlendirildiği gibi, Körfez İşbirliği Konseyi ile de yakın ilişki kurulmuş.
Korona virüsüyle mücadelede hükümet başarılı olamamış ama. Seçimleri değerlendiren kaynaklar salgın döneminde Kral’ın öne çıktığını, hükümetin büyük kanadını teşkil eden PJD’nin ise ağır eleştirilere maruz kaldığını naklediyor.
Dikkat edildiyse, kuruluş tarihi, Adalet ve Kalkınma Partisi adını alması, Meclis’te temsil hakkı kazanması Türkiye’deki adaşı olan partiden daha eskiye dayansa da, iktidara yürümesinin başlangıcı AK Parti’nin kazandığı ilk seçimle aynı yıla denk geliyor. İktidara gelmesi ise Türkiye’deki adaşının en parıltılı olduğu dönemle paydaş (2011).
Aslında PJD’nin, kökleri itibariyle, başka Arap ülkelerine esin kaynağı olmuş Müslüman Kardeşler örgütü ile benzeşse bile, siyasi hayatının son 20 yılında Fas’a özgü bir İslami çizgi benimsediği görülüyor: Demokrat, ılımlı, pragmatik bir parti PJD.
Fas’ta kraliyetten kaynaklanan sürekli kasvetli bir hava olduğu kesin. Kral her şeye hakim. En önemli kararları tek başına o veriyor. Hükümetin kararları üzerinde de veto yetkisi var Kral’ın. En önemli görevlere getirilecek kişileri o belirliyor.
Nitekim, geçen yıl Fas ile İsrail arasında başgösteren yakınlaşma ve ardından İsrail’le imzalanan anlaşma Kral VI. Muhammed’in girişimleriyle gerçekleşti ve hükümet gelişmeyi yalnızca seyretti. PJD İsrail ile yakınlaşmaya karşı olduğunu ilan etmesine rağmen…
Kral ile PJD öncülüğündeki hükümeti buluşturan ise aykırı düşünceleri bastırma konusuydu. Fas’ta basına olağanüstü baskı var ve bu da muhalefetin PJD’ye yönelttiği en önemli itirazlardan biri. Seçim kampanyasında da hükümetin demokrasi dışı tutumlarını çok ağır eleştirdi muhalefet.
Sandıktan Kral VI. Muhammed’in istediği sonucun çıktığı söylenebilir.
En fazla milletvekili çıkaran RNI, başında Forbes’e göre 2 milyar dolar servetiyle ülkenin ikinci en zengin insanı bulunan bir parti. Parti liderinin eşi de Aksal Group adlı Afrika’da en fazla alış-veriş merkezine sahip bir büyük şirketin sahibi ve yöneticisi. Parti yönetimi, iş insanları, teknokratlar ve eski bürokratlardan oluşuyor.
Hükümeti kim/ler/in kuracağından çok Adalet ve Kalkınma Partisi’nin hezimeti konuşuluyor.
Bunun sebebi, ‘Arap Baharı’ sonrasında hız kazanan ‘İslami’ ağırlıklı siyasi havanın en son örneklerinden birinin Fas’ta varlığını PJD ile sürdürmesiydi.
Mısır’da Müslüman Kardeşler ağırlıklı Muhammed Mursi yönetimi bir askeri darbeyle devrildi.
Tunus’ta kıl payı ile cumhurbaşkanlığına seçilmiş Kais Said anayasayı askıya aldı, Meclis’i dağıttı, Raşid Gannuşi‘nin Nahda Partisi’nin ağırlıkla temsil edildiği hükümetin görevine son verdi.
Şimdi de Fas’ta ‘ılımlı İslamcı’ bilinen PJD seçimde hezimete uğradı.
Böylece Arap Baharı ile başlayan siyasi değişimin son kalıntısı da ortadan kalkmış bulunuyor.
Fas’ta Adalet ve Kalkınma Partisi seçimin kaybedeni. Seçime sandıktan daha büyük bir başarıyla çıkacağı beklentisiyle gitmişti oysa. 125 milletvekiline sahipti, yeni Meclis’te yalnızca 12 milletvekili ile temsil edilecek.