Türkiye’de en önemli sorunun ne olduğunu sonunda anladım: ‘Güven eksikliği’… İnsanlar birbirlerine güvenmiyor; daha da önemlisi güven üzerine oturan ve güven ortadan kalktığında sosyal dengelerin de bozulduğu kurumlar da vatandaş gözünde güvenilirliklerini yitiriyorlar…
El sıkışıldığında veya vaat ağızdan çıktığında mutlaka yerine getirileceği bilinen günler geride kaldı. Altında imza bulunan çek ve senetler bile ödenmiyor günümüzde. “Müşteri her zaman haklıdır” kabulü yasalaştırıldı, ama kırık ve bozuk malı geriye almakta zorlanan satıcılar var. İnternet üzerinden satış yapan bir firma alıcılardan topladığı paralarla sırra kadem basabildi.
Piyasalarda güven en asgari noktada.
Bazı kurumların ve firmaların yaptığı güven araştırmalarının sonuçları hiç de iç açıcı değil. Gözü kapalı güvenilmesi gereken kurumlar vatandaşın gözünde eski değerinde değil. Sorulara “Güveniyorum” cevabını verenlerin kendilerine soru yöneltenlere güven duyduğu ne malum? Güven konulu araştırmalara da güvenilmezse yapılabilecek fazla bir şey yok demektir. Seçimlerle ilgili kamuoyu araştırmalarının yanlış çıkmasının en önemli sebebi de muhtemelen aynı: Denekler sorana güvenmiyor, sonuçlar da güvenilmez çıkıyor…
Ekranlara da yansıyan son olayı hatırlatayım:
Gaziantep’te işini maskesiz gören bir ayakkabı boyacısı, evinde televizyon bulunmadığı için kısıtlamalardan habersiz, çocuklu evine aş götürebilmek için de çalışmak zorunda olduğunu söylemişti. Konunun üzerine gidildiğinde, adamın çocuksuz, isminin de verdiğinden farklı olduğu ortaya çıktı.
Belli ki, adam, kameralara güvenmediği için gerçek kimliğini saklamış…
Hadi o basit ve yalan söyleyenin kendisinden başka kimseye zararı dokunmayacak bir olay; şu anda, güvensizlik konusunda, toplumumuzu yakından ilgilendiren, zararı hemen herkese dokunan bir dizi olay yaşanıyor.
Enflasyon rakamı, yargı ve aşı
Örnek mi?
Devletin ilgili kurumunun her ay duyurduğu enflasyon rakamlarına, işi ekonomik hayatta meydana gelebilecek gelişmeleri o rakamlara bakarak öngörmek olan uzmanlar güvenmiyorlar. Güvenmedikleri için de, değerlendirmelerini bu durumun özellikle göz önünde tutulması uyarısıyla yapıyorlar.
Gözler bu konuda ister istemez yabancı kuruluşlara çeviriliyor. Türk ekonomisini yakından izlediği yazılarından belli Amerikalı bir profesör, gerçek enflasyonun resmi kurumun verdiği orandan fersah fersah ileride olduğunu hesaplamakta.
Ne yapacağız şimdi?
Ülkemizde asgari ücret, yıl sonunda ilan edilecek memur ve emekli maaşlarına zam, kira artışları, hatta Merkez Bankası’nın faiz kararları hep açıklanan resmi enflasyon rakamlarına bakılarak belirleniyor.
Ekonomideki güven eksikliği dengelerin bozulmasına yol açıyor. Yabancı yatırımcı resmi rakamlarına güvenmediği bir ülkeye neden gelsin ki?
Yargıya güven konusuna hiç ilişmeyeyim daha iyi.
Sağlık konusu bile güven açısından alarm veriyor. Devlet adına yapılan açıklamalarda kullanılan rakamlar ile belediyelerin ve ilgili sivil toplum örgütlerinin tespit ettikleri rakamlar arasında fark bulunduğu görülüyor.
Pandeminin etkilerinden kurtulmayı sağlayacak aşı konusu bile tartışmalara yol açtı. Bizden başka hangi ülkelerin tercih ettiği bilinmeyen Çin aşısı üzerinde karar kılındı. Böylece dünyanın büyük bir bölümünden bu konuda da koptuk. Bunu yaparken de, dünyanın belli başlı ülkelerinin tercihi olan farklı aşı kötülendi. Bugün bir gazetede gördüm: Devlet adına açıklama yapan yetkili Çin’in aşı sağlamayabileceğini söylemiş…
Ne olacak şimdi?
Aşı konusunda bile güven zedelenmesi söz konusu.
CHP’de kadınlara taciz iddiaları
Bu arada, anamuhalefet partisi CHP’ye dönük taciz ve tecavüz iddiaları iktidarın itibar ettiği medyada sürekli konu ediliyor. Örgütlerinde görev alan kadınlardan gelen şikayetlere CHP yönetiminin kulak tıkadığı iddiası rahatsız edici. Buna karşılık, CHP yönetiminde yer alanlar da, her gelen şikayeti önemsediklerini, iddiaların muhatabı olan kişilerle ilgili soruşturmalar yürüttüklerini, güçlü ihtimal durumunda konunun yargıya intikal etmesini sağladıklarını söylüyor.
Şimdi hangi açıklamaya inanacağız?
Güven eksikliğini nasıl aşacağız?
Bu sorunun tek bir cevabı var: Şeffaflık ve hesap verilebilirlikle…
Örnek olarak CHP’den kaynaklanan son tartışmayı, bazı örgütlerden gelen kadınların şikayetlerini ele alalım. Şikayetlere esas olaylar gerçek mi? Olaylar var da ört bas mı ediliyor?
CHP yetkililerinin açıklamalarına güvenilmiyor.
Tıpkı devletin resmi kurumlarının ekonomik göstergelerine güvenilmediği gibi.
Yapılması gereken, derhal bağımsız kişilerden bir komisyon oluşturarak gerçeğin ortaya çıkmasını sağlamak olmalı.
İktidara yakın bazı vakıflarda şikayet konusu yapılan benzer olayların üzerine giden, her fırsatta o olayları iktidarı yıpratmak için kullanan muhalefet cephesi, kendilerine dönük şikayetlere duyarsız kalamaz; duyarsız kalmasına tahammül de edilemez.
Güvensizliği aşmak için de güvenilirliği tartışmasız kişi ve örgütlerin devreye sokularak başlatılacak bir soruşturmaya ihtiyaç var.
“Öyle kişi ve kurum kaldı mı?” diye sorarsanız, ben de size haklısınız derim.
Maalesef güvensizlik her alanda had safhada.
Bu topraklarda -Sinop’ta- asırlar önce yaşamış Diyojen elinde lambayla güvenilir insan arıyordu; asırlar sonra hala aynı arayış devam ediyor.