Güney Sudan’da yıllardır süren iç savaş ve siyasi çıkmazın son bulması için önemli bir adım atıldı. Ülkede muhalefet ve isyancıların lideri Riek Machar, Devlet Başkanı Salva Kiir ile anlaşarak koalisyon hükümetinin kurulması konusunda el sıkıştıklarını açıkladı.
Geçen yıl 2 defa ertelenen ve üçüncü defa görüşen tarafların anlaşmak için birbirlerine tanıdıkları sürenin bitmesine 2 gün kalmıştı. Ülkedeki eyalet sayısı konusunda uzun süren anlaşmazlık sebebiyle hükümet güçleriyle isyancılar aylar süren bir çatışma sürecine girmiş, Eylül 2018’de taraflar arasında barış anlaşması imzalanmıştı.
Riek Machar yaptığı açıklamada kendilerinden emin olduklarını ve Eylül 2018’de yapılan barış anlaşmasında yer alan hükümlerde yaşanılan fikir ayrılığının çözüleceğine inandığını söyledi. Devlet Başkanı Salva Kiir ise yeni hükümetin cumartesi günü kurulacağının sinyalini verdi. Kiir, muhalif Riek Machar’ı başkan yardımcısı olarak atayacağını belirterek, Machar ve diğer muhaliflerin güvenliğinin kendi sorumluluğunda olduğunu belirtti.
Ülkeyi terk eden 2 milyon kişi evlerine dönsün
Anlaşmanın bazı ayrıntıları konusunda fikir ayrılıklarının sürdüğünü ancak müzakere yoluyla bunların çözüleceğini ifade eden Kiir, iç savaş sebebiyle Güney Sudan’dan başka ülkelere göç eden vatandaşların geri gelmesi için de çağrıda bulundu.
Güney Sudan’da muhaliflerle hükümet arasında devam eden en büyük anlaşmazlık eyalet sayısının Devlet Başkanı Kiir tarafından 2015 yılında 10’dan 32’ye yükseltilmesi oldu. Daha sonra bu 10 eyalet üç farklı bölgeye ayrıldı. Muhalif Machar söz konusu bölgeleri ‘pandora’nın kutusuna’ benzeterek, başka problemlere yol açma riski olduğunu savunmuştu.
2011 yılında bağımsızlığını ilan ederek Sudan’dan ayrılan Güney Sudan’ın ilk Anayasa’sına göre ülkede 10 eyalet bulunuyordu. Eyalet sayısı sınırları belirlediği için her iki taraf için de önemi büyüktü.
Birleşmiş Milletler (BM) verilerine göre ülkede beş yıl süren iç savaş nedeniyle 400 bine yakın kişi hayatını kaybederken, iki milyonu aşkın kişi de başka ülkelere göç etti. Yaklaşık 12 milyon nüfusa sahip ülkenin yarısı açlık kriziyle mücadele ediyor. BM İnsan Hakları Konseyi ise iç savaşın uzun sürmesi sebebiyle ülkede çocuk askerlerin çokluğu ve buna bağlı olarak cinsel istismar suçlarının da devam ettiğini ifade ediyor.
Güney Sudanlı taraflar halkı açlığa mahkum etti
Birleşmiş Milletlerin (BM) Güney Sudan’da hak ihlallerini izleyen komisyonu, Güney Sudan hükümeti ve silahlı grupların kendi menfaatleri için sivilleri açlığa mahkum ettiğini bildirdi. Komisyonun yayımladığı raporda, iki gün sonra geçiş hükümetinin açıklanması beklenen ülkede tarafların milyonlarca insanın aç kalması pahasına yolsuzluklarına devam ettikleri vurgulandı.
Raporda, “Bugün Güney Sudan’da siviller kasıtlı olarak aç bırakılıyor, sistemli şekilde izleniyor, susturuluyor, keyfi olarak tutuklanıyor ve adalete erişimleri engelleniyor.” ifadelerine yer verildi.
Yolsuzluğa karışan hükümet yetkililerinin ve halkı açlığa iten silahlı muhaliflerin ulusal ve uluslararası mahkemelerde yargılanması için yeterli delil olduğuna dikkat çekilen raporda, “Milyonlarca insanın açlığı pahasına sürdürülen yolsuzluk çok sayıda yetkiliyi aşırı ölçüde zenginleştirdi.” değerlendirmesi yer aldı. Raporda ayrıca yolsuzluğun her sektörü ve devlet kurumunu etkileyecek şekilde geniş çaplı olduğu kaydedildi.
6,5 milyon kişi açlıkla karşı karşıya
BM’den yapılan başka bir açıklamada ise ülke nüfusunun yarısından fazlasının açlık tehlikesiyle karşı karşıya olduğu bildirildi. Açıklamada, yaklaşık 6,5 milyon kişinin mayıs ve temmuz ayları arasında şiddetli gıda güvensizliği sorunuyla karşılaşabileceği, geçen yıl görülen sel felaketlerinin durumu daha da ağırlaştırdığı kaydedildi.
Öte yandan Devlet Başkanı Salva Kiir Mayardit, yenilenen barış anlaşması kapsamında geçiş hükümetinin 22 Şubat’ta ilan edileceğini duyurdu.
Sudan’dan 2011’de ayrılarak bağımsızlığını ilan eden Güney Sudan, Devlet Başkanı Salva Kiir Mayardit’in 16 Aralık 2013’te yardımcısı Machar’ı “darbe teşebbüsü” iddiasıyla görevden almasının ardından iç savaşa sürüklenmişti. Hükümetlerarası Kalkınma Otoritesi (IGAD) gözetiminde yürütülen barış görüşmeleri sonucu, taraflar defalarca barış ve ateşkes anlaşması imzalasa da çatışmalar yeniden patlak vermişti.