Dünya Sağlık Örgütü (WHO), Kovid-19 olarak isim verdiği yeni tip koronavirüsü, dünyada birçok ülkede yayılmasıyla birlikte ‘pandemi’ olarak sınıflandırdı. Geçmişe dönüp baktığımızda ise bu virüsün dünya tarihinde ilk olmadığını görüyoruz. Dünya yeni bir salgına daha tanıklık ederken, her salgında bu krizlerin nasıl yönetileceği konusunda özel bir şeyler öğrenildi.
Johns Hopkins Üniversitesi’ndeki tıp tarihçisi Graham Money, geçmişte alınan derslerin görmezden gelindiğini söyledi.
Quartz internet sitesinde yer alan habere göre, Money açıklamasında, bu krizlerin toplumsal eşitsizliği ortaya çıkardığını söyledi.
Tarihçi ayrıca, hızla yayılan bir hastalığa yakalanan ilk insanlara bakıldığında dünyanın şuan kesinlikle daha iyi bir konumda olduğunu belirtti.
Antoninus vebası MS 165-180, 250
Dünyadaki çiçek veya kızamık türüne benzeyen ilk salgınlardan biri olan bu veba, ilk kez Irak'taki kuşatmadan dönen lejyonerler tarafından Roma'ya geldi. Belki de günde iki bin kişinin hayatının yok olmasına sebep olan bu veba, Roma ordusunu yok ederek imparatorluğun çöküşüne katkı sağladı. Virolojinin temel yapısına erken bir bakış atan veba, bağışıklık sisteminin zayıf olması halinde vücudun virüse karşı savunmasız olduğunu ve ölümcül olduğunu ortaya koydu.
Kara Ölüm: 1351-1347
Kara Veba (Kara Ölüm), Moğol kamplarında görüldükten sonra Cenova tüccarları tarafından Avrupa'ya ulaştı. Bir kaç yıl içerisinde Avrupa nüfusunun üçte birine denk gelen 25 milyon insanın ölümüne sebep oldu. Veba, pireler tarafından yayılan diğer salgınlarla birlikte tekrar tekrar ortaya çıkarak yüzyıllarca devam etti.
1580 ilk grip
Her ne kadar ilk grip vakaları MÖ Mora’da savaşan Yunan askerleri arasında görülmüş olsa da, ilk gerçek grip salgını 1580 yılının yazında Asya’da ortaya çıktı. Salgın kısa bir süre sonra ticaret yoluyla Avrupa ve Kuzey Amerika’ya yayıldı. Tam ölüm sayısı bilinmezken yalnızca Roma’da 8 bin kişinin öldüğü düşünülüyor.
Bu dönemde Avrupa'da karantina prosedürleri ve sınır kontrol noktalarının ortaya çıktığı görülmüştür. Bilimsel literatürde gribe ilk atıf 1650'ye dayanmaktadır ve İtalyanca 'etki' kelimesinden türetilmiştir.
Kolera: 19. yüzyıl
19. yüzyıl boyunca kolera salgınının meydana geldiği en az altı dönem vardı. Her şey Hindistan'ın Bengal Körfezi bölgesinde başladı ve salgın, ticaret yollarına yayıldığı için birçok can aldı. Ekonomik eşitsizlik hastalığın şiddetini daha da arttırdı.
Salgın ayrıca, “kasten yoksulların saflarını küçültmek için kolera yayıldığını söyleyen bir komplo teorisi dalgasına” yol açtı. Birleşik Krallık ve Rusya'da isyancılar hastaneleri hedef aldı. Ancak araştırmacılar hastalığın kaynağı hakkında temel bilgi geliştirdiler. Londra'da izlenen salgın vakasında sonuçlar hastalığın kontamine bir su pompasından kaynaklandığını gösterdi.
İspanyol gribi: 1918
Yakın tarihte yaşanan en şiddetli grip salgını ise 1918 yılında yaşanan ve “İspanyol gribi” olarak adlandırılan hastalık oldu. Yaklaşık 500 milyon kişinin yani dünyanın 3’te 1’inin enfekte olduğu salgında dünya genelinde 50 milyon kişi hayatını kaybetti salgına yol açan H1N1 alt tipi virüsünün nereden kaynaklandığı konusunda tartışmalar günümüzde de devam ederken, bilim insanları virüsün kuşlarla bağlantılı olduğunu ortaya çıkarmıştı. Hastalık Kontrol ve Korunma Merkezleri’ne (CDC) göre, 1918’deki grip salgınında Birinci Dünya Savaşı’ndan daha fazla Amerikan askeri öldü. 1919 yılında virüs etkisini azalttı. Ancak devam eden 38 yıl boyunca daha düşük seviyelerde mevsimsel olarak ortaya çıktı.
Grip salgınları: 1957- 1968
1957 yılında ise Asya'da A virüsü alt tipi H2N2 ortaya çıktı. Pandemiye dönüşen hastalık nedeniyle dünya çapında 116 bini ABD’de toplam 1.1 milyon kişi hayatını kaybetti. Bu virüsün de kuşlarla bağlantısı olduğu anlaşılmıştı.
1968'de, Çin kaynaklı bir A (H3N2) virüs de küresel salgına dönüşmüştü. CDC’ye göre dünya genelinde 1 milyon kişinin hayatını kaybettiği salgından en çok etkilenen 65 yaş üstü kesim olmuştu. H3N2 virüsü, mevsimsel grip virüsü olarak küresel çapta hala dolaşmaya devam ediyor.
AIDS (HIV)
Tarihin bugüne kadarki en ölümcül hastalıkları arasında dünyada hâlâ yaygın olarak rastlanan AIDS (HIV) bulunuyor. İlk olarak 1981 yılında ortaya çıkan AIDS nedeniyle şuana kadar 33 milyon kişi öldü.
Kaynak: Ekran Gazetesi