Google, son aylarda algoritma güncellemeleri yaparak, internet haberciliği yapan yayın organlarının trafiğinin yarı yarıya ya da daha fazla düşmesine neden oldu. Böylelikle reklam gelirleri de azalan internet gazeteleri kapanma, küçülme ya da yayın durdurma gibi kararlar almaya başladı. Gazete Duvar da aldığı kararla, sürdürebilirliğin mümkün olmadığını kamuoyuna açıkladı. Peki, bağımsız ve alternatif gazeteciliği yakın gelecekte ne bekliyor? Google’ın algoritma güncellemeleri ve Basın İlan Kurumu’nun Google algoritmasını baz almasıyla birlikte, gazetecilik örgütleri alternatif seslerin kısılacağı görüşünde. Gazetecilik örgütleri iktidar eliyle medyaya tek sesliliğin dayatılmasına karşı çarenin ise örgütlenmekten geçtiğini belirtiyor.
'İKTİDAR TEK SESLİLİK DAYATIYOR'
Gazete Duvar’ın yayınına son vermesi sonrasında DİSK Basın İş Genel Başkanı Turgut Dedeoğlu, Google algoritma değişikliğiyle ilgili şunları söyledi:
“Güneydoğu’ya bir gezi yapmıştık. Oradaki yerel gazeteci arkadaşlar da benzer sorunla karşı karşıya kaldıklarını söylemişti. Bir taraftan devletin Google’a sopa gösterip, bir taraftan da Google algoritmasıyla yerel-ulusal gazeteleri susturmaya çalışması ve çıkardığı yasalarla muhalif basının sesini kısmaya çalıştığına tanık oluyoruz. Bu anlaşılması mümkün bir şey değil. Bugün Gazete Duvar kapandı, belki yarın diğer gazeteler de yavaş yavaş kapanmaya başlayacak. İktidar giderek, basını tek ses haline getirmeye çalışıyor. Gazeteciler olarak örgütlenmeliyiz, başka çaremiz yok. Örgütsüz kaldıkça o kadar güçsüzleşiyoruz. İktidar bunu bildiği için tek seslilik dayatıyor.
ELEŞTİREL YAYIN YAPAN GAZETELER TEHLİKE ALTINDA
Türkiye Gazeteciler Sendikası (TGS) Genel Sekreteri Banu Tuna da son aylarda Google algoritmasıyla birlikte internet yayıncılığının küçülmeye ya da yayın durdurmaya gittiğini belirterek şunları söyledi: “Yaklaşık bir ay içinde Türkiye’de iki bağımsız/alternatif haber organı yayın hayatına son verdi, biri ayakta kalmak için çalışanların büyük bölümünü işten çıkardı. Sonucunda da 100’e yakın gazeteci işsiz kaldı. İşsizliğin bu kadar yaygın olduğu bir sektörde, bir kişinin dahi bu listeye eklenmesi bir gazeteci ve sendika yönetici olarak bana acı veriyor. Ancak bu mesele sadece gazeteci işsizliği ile ilgili değil. Bahsi geçen üç kurum da iktidardan bağımsız, eleştirel habercilik yapan kurumlardı. Sayıları bir elin parmaklarını geçmeyen bu haber kurumların kapanması, Türkiye için çok karanlık, çok tehlikeli bir tabloya işaret ediyor. Böyle devam ederse tarafsız, bağımsız haber alma hakkı tamamen ortadan kalkacak. Evet, haber mecraları genel olarak okur kaybediyor ancak iktidara yakın olanlar bir şekilde ayakta tutulmaya devam ediliyor. Öte yandan bağımsızların destek mekanizmaları tek tek tükeniyor.”
‘HABER SİTELERİNDE BENZER SONUÇLAR ORTAYA ÇIKABİLİR’
Tuna, algoritma değişikliğiyle birlikte gelirlerinin trajik düzeyde azaldığına vurgu yaparak şöyle devam etti: “Trump sonrası dönemde fon veren kuruluşlar desteklerini büyük ölçüde çekti, büyük teknoloji şirketleri yaptıkları algoritma değişiklikleri ile okunma sayılarının ve dolayısıyla ilan gelirlerinin çakılmasına neden oldu. Basın İlan Kurumu bu algoritma değişikliklerinden kaynaklanan erimeyi görmezden gelmeye devam eder ve bir düzenlemeye gitmezse ulusaldan yereline birçok internet haber sitesi için benzer sonuçlar ortaya çıkmaya devam edecek. Haberin tüketicisi ise doğru, kaliteli habere destek vermekten imtina ediyor. Sosyal medyada buldukları bilgi kırıntılarına haber muamelesi yapıp, gerçek habere sırtlarını dönmeye devam eder, habere ve habercilere sahip çıkmazlarsa, habere para ödemem demeye devam ederlerse hep birlikte karanlığa gömüleceğiz.”
'GAZETE DUVAR OLMAZSA OLMAZIMIZDI'
TBMM Dijital Mecralar Komisyonu Üyesi ve CHP Ankara Milletvekili Okan Konuralp de Gazete Duvar'ın kapanmasına ilişkin bir açıklama yaptı. Konuralp, "Gazeteciliğin yüz akı mecralarından biri olan Gazete Duvar, hakikatin peşinde koşanlar, hakikati arayanlar için çok önemli bir adresti. Gazete Duvar, cep telefonlarımızın, bilgisayarlarımızın olmazsa olmazı; sosyal medya hesaplarımızın 'takip edilenler' listesinde ilk sıralarda geleniydi. Dolayısıyla, Gazete Duvar’a bu çerçeveden bakanlar için hayat daha da kuraklaşacak; hakikat bizden biraz daha uzaklaşmış olacak" diye konuştu.
'BİZE FİNAL DERSİ OLSUN'
Okan Konuralp'in açıklamasının satır başları şöyle:
"Yayına başladığı ilk günden itibaren, gazeteciliğin evrensel ilkelerine uygun davranan, sadece yetişmiş kadrolarıyla değil, yetiştirdiği kadrolarla da aynı zamanda bir okul olan Gazete Duvar’ın yayın hayatına 'şimdilik' son vermesinden çıkartacağımız dersler, bize final sorusu olsun.
'GAZETE DUVAR BİR KURBAN'
Çünkü, Gazete Duvar yöneticilerinin almak zorunda kaldığı karar itibariyle, medya üzerinde Google ile özdeşleşmiş bir hegemonya inşasının en önemli kurbanı oldu. Eğer meslek örgütleri öncülüğünde, diğer dijital medya kuruluşları gerekli adımları atmazsa, Gazete Duvar gibi 'kapanma' kararı alacaklar. Ve ne yazık ki bu konuda meslek özellikle meslek örgütlerini harekete geçirmekte çok zorlandım, Gazete Duvar’ın kimi yöneticileri bu çabama şahittir.
'DİJİTAL TELİF YASASINDAKİ TEHLİKE'
Özelikle mevcut siyasi iktidarın havzası içinde yayın yapan kimi kuruluşlar, Google ile masaya oturmalarını sağlayacak bir 'Dijital Telif Yasası' talebiyle uzun süredir harekete geçmiş durumdalar. Elbette Türkiye’nin de bir dijital telif yasasını ihtiyacı var. Ancak bu yasanın demokratik olması, medyanın evrensel ilkelerine uygun olarak hazırlanması da öncelikli bir şart olmalı. İktidar havzasında bulunan yayıncı kuruluşları kollayan, özellikle bağımsız medyayı da dışlayan bir yasayı arkasına alarak Google ile telif pazarlığına oturulması ihtimali bertaraf edilmeli.
'SON SÖZÜM GOOGLE TÜRKİYE’YE'
Bu noktada son sözüm de Google Türkiye’nin özgürlüğü, demokrasiyi, çok sesliliği, fikir ve ifade özgürlüğü savunuculuğunu ağzından düşürmeyen bazı temsilci ve avukatlarına olsun; Gazete Duvar’ın kapanmak zorunda kalması bu hazretlerin de utancıdır. (Kamu diplomasisi' adı altında, İletişim Başkanlığı ve benzer kurumlarla yürüttükleri pazarlıklar açığa çıktığında, bu sözde demokratların gerçek yüzü de görünmüş olacaktır."
