Mısır Genel İstihbarat Teşkilatının yaklaşık 2 hafta önce Hamas ve Fetih arasında uzlaşı sağlanması için yeniden kolları sıvaması bu konuda umutları yeşertse de ilk göstergeler iki taraf arasındaki uçurumun halen derin olduğuna işaret ediyor.
Mısır, Filistinli gruplar arasında uzlaşma sağlanması için ne kadar çabalasa da taraflar bu konuda bir irade sergilemediği sürece nihai sonuca varılması uzak ihtimal olarak duruyor.
Tarafların liderlerinden gelen açıklamalar iki hareketin de takındığı tavırdan taviz vermeyeceğini gösteriyor. Hamas, 2011´de imzalanan uzlaşı anlaşmasının uygulanmasını isterken, Fetih, hükümetin 2017´de imzalanan anlaşma hükümlerince Gazze´de yönetimi devralması gerektiğinde ısrar ediyor.
Mısır Genel İstihbarat Teşkilatından yetkililer geçen hafta Hamas, bu hafta da Fetih yetkilileriyle bir araya geldi.
Mısır tarafının düzenlediği toplantılarla ilgili resmi açıklama yapılmadı ancak iki hareket liderinin basına yaptığı açıklamalar uzlaşıya giden yolda pek çok engel bulunduğunu ortaya koydu.
Geçen salı günü Filistin Devlet Televizyonu´na konuşan, Fetih Hareketi Uzlaşı Dosyası Başkanı Azzam el-Ahmed, "Hamas´ın uzlaşının gerçekleşmesi yönünde bir iradesi olduğuna inanmadığını" söyledi.
Ahmed, Ramallah´ta gerçekleşen son Filistin Merkez Konseyi toplantılarında oluşturulan komitenin, Gazze´deki bölünmüşlüğü azaltacak ve aynı zamanda halka zarar vermeyecek yeni tedbirler almak üzere yakında toplanacağını ifade etti.
Hamas ise Ahmed´in açıklamalarını, "Mısır´ın uzlaşı sağlanması adına sarf ettiği çabalara darbe indirme ve Gazze halkına açık bir tehdit" olarak değerlendirdi.
Hareketin sözcüsü Fevzi Berhum yaptığı yazılı açıklamada, "Ahmed´in açıklamaları abluka altındaki Gazze´nin yanında yer alan herkese yapılmış bir kötülüktür. Bu açıklamalar, Fetih Hareketi içindeki bu ekibin kötü niyetini yansıtmaktadır. Çünkü, bölünmüşlüğün sonlandırılması ve Gazze ablukasının kaldırılması için Mısır´ın sarf ettiği çabaların başarılı olması durumunda bundan en çok zarar edecek onlardır." demişti.
Mısır her şeye rağmen arabuluculuğa devam ediyor
Tüm bu karşıt açıklamalara rağmen Fetih Hareketi liderlerinden Yahya Rabah, Kahire yönetiminin Filistin uzlaşının sağlanması noktasında halen ciddi ve güçlü bir şekilde çalışmaya devam ettiğini söyledi.
AA muhabirine konuşan Rabah, "Uzlaşı diplomasisinin başarısız olduğunu söyleyemeyiz çünkü çalışmalar hala devam ediyor. Hamas´ın Mısır´ın çabasına karşılık vermesi ve kendi içinde uzlaşıyı bozmak için boş gerekçeler ortaya atan sesleri susturması gerekiyor." dedi.
Rabah, Fetih´in 2017´de imzalanan uzlaşı anlaşmanın uygulanması konusunda ısrarcı olduğunu vurguladı.
Rabah´ın açıklamaları üzerine Hamas´ın sözcüsü Hazım Kasım ise Fetih´in "kendi başına karar alma, başkalarını bu kararlara dahil etmeme" mantığıyla hareket ettiğini ve uzlaşı sürecini sekteye uğratan durumun da bu mantık olduğunu kaydetti.
Kasım, Hamas´ın Mısır´ın çabasına olumlu karşılık verdiğini ancak Fetih´in ortaklığa yanaşmayan tavrının süreci tıkadığını dile getirdi.
Uzlaşının gerçekleşmesi güç
Siyasi analist Husam ed-Deceni, Filistin uzlaşının gerçekleşmesinin mümkün olduğunu gösteren hiç bir bölgesel, yerel ve uluslararası gösterge olmadığını savundu.
Deceni, uzlaşıyı baltalayıcı bir rol oynayan İsrail´in, Hamas´ı ve Mahmud Abbas yönetimini zayıflatmak ve her bir tarafın bireysel hareket etmesini sağlamak için bu rolü oynamaya devam ettiğini aktardı.
İsrail´in, Abbas´ın uzlaşıyı kabul etmesi durumunda Gazze´dekine benzer şekilde Batı Şeria´ya da yaptırım uygulayabileceğine işaret eden Deceni, ABD ile bazı bölge ülkelerinin de uzlaşıyı istemediğini kaydetti.
Deceni, söz konusu uzlaşı diplomasisinin, "Fetih´in Hamas´ı saf dışı bırakarak Gazze´de yönetimi devralmayı istemesi, Hamas´ın da siyasi ortaklık ve ulusal uzlaşı hükümeti kurulması" konusundaki tavizsiz tavrından ötürü başarısız olabileceğini belirtti.
Filistin´deki bölünmüşlüğün sonlanmasının hala uzak bir hayal olduğunu savunan Deceni, bunun gerçekleşmesi için köklü ve büyük dönüşümlere ihtiyaç olduğuna dikkati çekti.
Filistinli yazar Mustafa İbrahim de uzlaşı diplomasisinin başarılı olma ihtimalini düşük görenlerden.
Hamas ve Fetih liderlerinin açıklamalarında karşılıklı güven krizinin bariz bir şekilde ortaya çıktığına değinen İbrahim, bunun da sürecin başarısız olduğunun açıkça ilan edilmesi anlamına geldiğini söyledi.
İbrahim, "Tarafların tavırlarında hiç bir yakınlaşma emaresi ve bölünmüşlüğü sonlandırma iradesi yok. Hatta Azzam el-Ahmed´in Gazze´ye yönelik yeni tedbirler alınacağına dair açıklamaları gelecek dönemde bu bölünmüşlüğün daha da keskin bir hal almasına sebep olabilir." diye konuştu.
Tarafların her birinin gittikçe diğerinden daha da uzaklaştığına ve hakimiyet alanında kendisinden başka söz sahibinin olmasını istemediğine değinen İbrahim, bu durumun, Filistin meselesinin içinde bulunduğu tehlikeyi ikiye katladığını sözlerine ekledi.
Filistin uzlaşı çabaları
Hamas´ın Gazze´de yönetime geldiği 2007´den bu yana Filistin topraklarında siyasi bölünmüşlük yaşanıyor.
Hamas ile Fetih arasındaki anlaşmazlıkların sonlandırılması için Mayıs 2011´de Mısır, Şubat 2012´de de Katar arabuluculuğunda uzlaşı görüşmeleri yapılmasına rağmen üzerinde mutabakata varılan konular uygulanamamıştı.
Fetih ve Hamas, 23 Nisan 2014´te birlik hükümeti kurulması, genel ve başkanlık seçimlerinin yapılması konusunda bir uzlaşı anlaşması metni imzalamıştı.
Uzlaşı hükümeti 2 Haziran 2014´te kurulmuş ancak iki tarafın siyasi ayrılıkları sebebiyle hükümet, İsrail ablukası altındaki Gazze´de görevlerini yerine getirememişti.
Son olarak Mısır´ın başkenti Kahire´deki müzakereler kapsamında 12 Ekim 2017´de Filistin´deki bölünmüşlüğü bitiren "uzlaşı anlaşması" imzalanmıştı. Fetih ve Hamas hareketleri arasındaki anlaşmazlık nedeniyle bu anlaşmanın da uygulanmasında zorluklar yaşanıyor.
