Önceki ABD Başkanı Donald Trump’ın 2024’te aday olacağını açıklaması Cumhuriyetçi Parti’de bir “iç savaş” başlattı. Bu savaş, sadece “Ana akım/ Merkezci Cumhuriyetçiler” ile “Trumpçı Cumhuriyetçiler” arasında yaşanmıyor. “Hıristiyan Siyonistler” olarak da nitelenen “Beyaz Evanjelist Hıristiyanlar” arasında da ciddi bir bölünme söz konusu. Öte yandan “Dinî Muhafazakarlar” ve “Ulusal Muhafazakarlar” biçiminde daha kuramsal boyutlarda bir bölünmenin de giderek derinleştiği söyleniyor. Keza bütün bu tartışmalar, çatışmalar, bölünmeler Cumhuriyetçi Parti tabanı üzerindeki “Trump etkisi” etrafında şekilleniyor.
Bugünkü yazımın kapsamı, 2016’dan sonra Trump’ın en aktif destekçisi olan “Hıristiyan Siyonistler” ile ilgili. Trump 2016’da Başkan seçilmeden evvel “Hıristiyan Siyonistler” için ciddi bir seçenek değildi. Trump özel yaşamı itibariyle desteklenmesi gereken bir siyasî kişilik olarak görülmüyordu. Trump’ın 2016 seçimlerinde Başkan Yardımcısı adayı olarak Mike Pence’i tercih etmesi Evanjelistler için çok büyük bir kazanım sayıldı. Başkan seçildikten sonra Trump, “Hıristiyan Siyonistler”in “İsrail gündemi”ni ilerleten politikalara öncelik verdi.
Trump’ın ABD Başkanlığı döneminde Cumhuriyetçiler 2018’de “Temsilciler Meclis”inde çoğunluğunu kaybettiler. 2020’deyse hem Senato’yu, hem Beyaz Saray’ı kaybettiler. 2022 seçimlerindeyse Cumhuriyetçiler büyük bir ‘zafer dalgası’ bekliyorlardı. Böyle bir dalga gerçekleşmedi. Cumhuriyetçiler dar bir farkla Meclis’te çoğunluğu kazanırken, Senato’nun kontrolünü de yine Demokratlar’a kaptırdılar. Trump’ın desteklediği adayların büyük kısmıysa seçimlerde kaybetti. Bu sonuçlar 2024’te Trump’ın doğru aday olup olmayacağı konusunda tartışma başlattı. Bu tartışma Evanjelist Hıristiyan Siyonist çevrelerde de geniş yankı buldu.
ABD’de 100 milyon civarında “Evanjelist Protestan Hıristiyan” bulunuyor. Bu sayının sadece 15 ila 20 milyonunun “Hıristiyan Siyonist” olduğu söyleniyor. Ezici çoğunluğu Cumhuriyetçi Parti’ye oy veren “Hıristiyan Siyonistler”, Trump’ın da sıklıkla vurguladığı gibi Demokratlar’a oy veren “Yahudi Amerikalılar”dan çok daha fazla İsrail yanlısı. Son zamanlarda yapılan bazı araştırmalara göreyse “genç Evanjelistler”de İsrail’e destek yarı yarıya azalmış bulunuyor.
Trump’ın 2024’te Başkan seçilmesinin zorlaştığı gerekçesiyle Hıristiyan Siyonist liderler, seçim kazanma şansı olan başka isimlere yöneliyorlar. Florida Valisi Ron DeSantis, eski ABD Başkan Yardımcısı Mike Pence, Dış İşleri eski Bakanı Mike Pompeo bu isimler arasında yer alıyorlar. Her üç isim de “Cumhuriyetçi Yahudi Koalisyonu”nun Las Vegas’ta düzenlenen “2022 Liderlik” toplantısına konuşmacı olarak katılarak 2024 seçimleri için adeta nabız yokladılar. “Cumhuriyetçi Yahudi Koalisyonu”, Cumhuriyetçi Parti için çok önemli bir bağış kaynağıdır.
Desantis, Pence ve Pompeo dışında, 2024 seçimlerinde Cumhuriyetçi Parti’den Başkan adayı olmak isteyen daha birçok isim var tabii. Önümüzdeki yıl Cumhuriyetçi Parti’nin ön seçimlerinde Başkan aday adayları kıyasıya yarışacaklar. Yukarıda belirttiğim gibi Hıristiyan Siyonist liderlerse Trump’a destek konusunda açık taahhüt vermekten şimdilik kaçınıyorlar.
Daha önce Beyaz Saray’da Trump’ın dinî danışmanlığını yapan Evanjelik liderlerden Robert Jeffress, Cumhuriyetçi Parti’nin ön seçimlerinde Trump’a destek vermeyi plânlamadığını söylüyor. “Newsweek” dergisine yaptığı bir açıklamada Jeffress, “Cumhuriyetçi Parti, parçası olmak istemediğim veya buna gerek duymadığım bir iç savaşa doğru gidiyor” diyordu. Jeffress, adaylık yarışını kazanması halinde Trump’a destek vermekten mutluluk duyacağını da vurguluyordu. Birçok Evanjelist liderin de Jeffres ile aynı düşüncede olduğu söylenebilir.
Popüler bazı Evanjelist yorumcular ise açıkça Trump’ın Başkan adayı olmaması gerektiğini ifade ediyorlar. Bu isimlerden “Washington Times” gazetesinin köşe yazarlarından Everett Piper, “Trump 2024’te adayımız olursa, mahvoluruz” diye yakınıyordu. Keza ünlü Hıristiyan Siyonist liderlerinden Mike Evans ise Amerikan Evanjelist Hareketinin bölündüğüne dikkat çekerek, “Trump Amerika’yı kurtaramaz. Kendini bile kurtaramaz” diyor. Daha önce Trump’ı destekleyen bu isimlerin şimdi aleyhine dönmeleri dikkat çekiyor. Etkili birçok Evanjelist lider henüz ellerini açık etmiyor olsa da Trump’ın bu sefer adaylığı tehlikede gibi görünüyor.
