Afganistan’ın Hamid Karzai’den sonraki Devlet Başkanı Eşref Gani Ahmedzay, 1949 yılında Afganistan’ın Logar kentinde doğdu. Peştunların Ahmedzay kabilesinden olan Eşref Gani Ahmedzay’ın babası Şahpesend, Kabil’de bir nakliye şirketi işletiyordu.
Eğitimi
İlk ve orta öğrenimini Kabil’de bitiren Gani, üniversite eğitimine devam etmek üzere Lübnan’a gitti ve burada Beyrut Amerikan Üniversitesi’nde eğitim görmeye başladı. Üniversite yıllarında Lübnanlı Roula ile tanıştı ve onunla evlendi.
Ahmedzay, Antropoloji dalında eğitim vermek için 1977'de Afganistan’a döndü. Ancak daha sonra New York’taki Columbia Üniversitesi’nden burs kazandı ve bu düşünceyi erteleyerek ABD’ye gitti. Bir yıl sonra Afganistan Demokratik Halk Partisi iktidara geldiği sırada aile üyelerinin birçoğu hapsedildiği için Eşref Gani Ahmedzay, ABD’de kalmayı tercih etti. Bu vesileyle Columbia Üniversitesinden “Kültürel Antropoloji” alanında “Üretilen ve Tesellüt: Afganistan, 1747-1901” adlı tezi ile doktora diplomasını aldı.
Ahmedzay ile Roula, çocukları Mari ve Tarık’ın Amerika’da doğması nedeniyle Amerikan vatandaşlığı aldı.
Dünya Bankası Geçmişi
Eşref Gani Ahmedzay, 1983'te mezun olduktan sonra, Berkeley’deki California Üniversitesi’ne öğretim görevlisi olarak davet edildi. 1983–1991 yılları arasında Amerika Johns Hopkins Üniversitesi’nde eğitim verdi ve bu dönemde genellikle BBC’nin Farsça ve Peştuca radyo yayınlarına uzman olarak katıldı.
Ahmedzay, 1991'de Dünya Bankası’nda bir antropolog olarak ekonomik planların insani boyutu konularında çalışmaya başladı ve Dünya Bankası’nın Doğu Asya, Güneydoğu Asya, Rusya, Çin ve Hindistan’daki programlarına katıldı.
Afganistan’a Dönüşü
Devlet Başkanı Ahmedzay, 2001'de 11 Eylül saldırılarından sonra, Dünya Bankası’ndaki işine son vererek, haber programları ve gazetelerle çalıştı. 2002'de ise Afganistan’da BM Genel Sekreteri Özel Temsilcisi Ahdar El İbrahimi’nin Özel Danışmanı olarak seçildi. Bu kapsamda Ahmedzay'ın ana faaliyetleri, “Taliban’dan sonra Afganistan’da yeni hükümet için yol haritası çizilmesi, Bonn Anlaşması tasarısı, müzakerelerin yürütülmesi ve uygulanması” oldu.
Ahmedzay, Aralık 2001'den itibaren Afganistan’a döndü ve 1 Şubat 2002'de sırasıyla Afganistan Devlet Başkanı Hamid Karzai’ın kıdemli danışmanı, Maliye Bakanı ve Uluslararası Yardım Başkoordinatörü olarak atandı.
Eşref Gani Ahmedzay, 2004'ten bu yana hükümet ile çalışmaktan kaçındı ve Kabil Üniversitesi Rektörü seçildi.
Devlet Başkanlığı Seçimleri
Ahmedzay, 2009 seçimlerinde aday oldu. Hamid Karzai, Abdullah Abdullah ve Ramazan Beşerdost’tan sonra oyların yüzde 3’ünü kazanarak dördüncü olan Ahmedzay, Hamid Karzai’nin ikinci dönem devlet başkanlığında, güvenlik sorumluluğunun yabancı güçlerden Afgan güçlerine intikalinden sorumlu yetkili olarak atandı.
Ahmedzay, Afganistan’ın 2009 yılındaki devlet başkanlığı seçimlerinde dördüncü sırada yer alırken, 2014 seçimlerinde oyların yüzde 37,6 alarak ikinci sırada yer aldı. Ancak seçimlerin ikinci turunda Abdullah Abdullah ile yarıştı ve ikinci turun ilk sonuçlarına göre Afgan halkının tahsis ettiği oyların yüzde 56.44’ünü kazandı.
İlk turda en çok oyu alan iki aday Abdullah Abdullah ile Eşref Gani Ahmedzay'ın yarıştığı ve 14 Haziran’da düzenlenen ikinci tur seçime katılım oranı çok yüksek oldu ve 8 milyondan fazla seçmen oy kullandı. Ancak Abdullah Abdullah’ın seçimde hile yapıldığını iddia etmesi nedeniyle seçim süreci çıkmaza girdi.
Adaylar Abdullah Abdullah ve Eşref Gani Ahmedzay, yolsuzluk iddialarının ardından, ABD Dışişleri Bakanı John Kerry’nin girişimleri sayesinde 14 Haziran 2014'te yapılan ikinci tur devlet başkanlığı seçiminde kullanılan tüm oyların tekrar sayımı ve kazanan adayın Ulusal Birlik Hükümeti kuracağı üzerinde anlaşma sağlandı.
Afganistan Devlet Başkanlığı seçimi adaylarından Abdullah Abdullah, “yolsuzlukla ortaya çıkan seçim sonucunu kabul etmeyeceğini” söyledi ve ikinci tur devlet başkanlığı seçiminde rakibi Eşref Gani Ahmedzay'ın “yolsuzluk yaparak daha fazla oy elde ettiğini” öne sürerek, seçim sonucunu kabul etmeyeceğini belirtti.
Ancak, devlet başkanı adayları Ahmedzay ve Abdullah, seçim sonuçlarının açıklanmasından birkaç saat önce iktidar paylaşımı ve Ulusal Birlik Hükümeti kurulması için anlaşmaya vardı.
Son olarak, Afganistan Seçim Komisyonu Başkanı Ahmed Yusuf Nuristani, 21 Eylül 2014'te düzenlediği basın toplantısında, Ahmedzay'ın devlet başkanlığı seçiminin 14 Haziran’da yapılan ikinci turunu kazandığını açıkladı bu doğrultuda Ahmedzay'ın rakibi Abdullah ise İcra Kurulu Başkanı olarak atandı.
2019 yılındaki tartışmalı seçimleri de önde tamamladı. Yaklaşık 5 ay sonra, Şubat 2020'de açıklanan sonuçları Abdullah Abdullah kabul etmedi. Eşref Gani, iktidar paylaşımı sonrası Afganistan yönetiminin zirvesindeki adam olma rolünü sürdürdü.
Gani, Taliban'ın 15 Ağustos 2021'de Kabil şehrine girmesiyle ülkeyi terk ederek Birleşik Arap Emirlikleri'ne gitti. Gani halen BAE'de bulunuyor.
Kaynak: Mepa News
