İspanyol El Pais gazetesinin Türkiye muhabiri Andres Mourenza, Rusya'da savaş karşıtı olan çoğu beyaz yakalı, yetişmiş insan gücünün Kremlin'in sert politikaları ve uluslararası boykotun getirdiği ekonomik zorluklar nedeniyle çareyi İstanbul'a göç etmekte bulduğunu yazdı. Gazetenin 19 Mart 2022 tarihli web sayfasında yer alan haberde, İstanbul'a gelen Ruslarla konuşan Mourenza, son günlerde Moskova, St. Petersburg ve diğer Rus kentlerinden günde ortalama 50 uçağın İstanbul'a indiğini yazdı.
Moskova-İstanbul uçak biletlerinin bin 500 euro gibi astronomik rakamlara çıktığına işaret edilen haberde, İstanbul'a göçen Ruslar arasında çok sayıda akademisyen, sanatçı, tasarımcı, programcı ve teknoloji sektöründe çalışan eğitim seviyesi yüksek bir profilden bahsediliyor. Rusya'dan kalkan uçakların bir bölümü ise bölgedeki diğer ülkelere binlerce göçmen taşıyor. Geçtiğimiz haftalarda Gürcistan'a göç eden Rusların sayısı binlerle ifade edilirken, Ermenistan'a günde altı bin, İsrail'e ise günde iki bin Rus'un havayoluyla geçtiği belirtiliyor. Genç ve eğitimli Ruslar ise Batı Avrupa ile coğrafi yakınlığı ve ucuzluğu nedeniyle İstanbul'u tercih ediyor.
İstanbul'un 'küçük bir Moskova'ya dönüştüğüne dikkat çekilen haberde, muhalif rapçi Oxxxymiron'un 15 Mart'ta Kadıköy Sahne'de verdiği konsere Rus savaş karşıtlarının da katıldığı belirtildi. İstanbul'daki Ruslar, Putin nefretinin ''Rusfobi''ye dönüşmesinden korkuyor, Rusların arasında savaşa hayır diyenlerin olduğunu tüm dünyanın bilmesini istiyor.
Muhalif rapçi Oxxxymiron, 15 Mart'ta Kadıköy Sahne'de dinleyicileriyle buluştu.
El Pais'in görüştüğü 22 yaşındaki gazeteci Valeria Ratnikova, Rusya'yı terk edeceğini hiç düşünmediğini, gelişen olaylar nedeniyle bir anda kendisini İstanbul uçağında bulduğunu anlattı. Üç yıl önce gazeteciliğe başlayan Ratnikova'nın son işi Dozhd TV'de politika haberciliği olmuş. Çalıştığı kanalın Ukrayna savaşına objektif bir bakışla yaklaştığını ve bu nedenle gün geçtikçe izleyici sayısını artırdığını anlatan Ratnikova, Rus Hükümeti'nin altı gün boyunca kanalın web sitesini erişime kapattığını ve ''resmi olmayan bilgiler üzerinden yayın yapılması'' halinde gazetecilerin hapisle cezalandırılacağını bildirdiğini söyledi.
El Pais'de yayınlanan habere göre, Rusya'daki bağımsız haber sitelerinin neredeyse tümü kapatılmış durumda ve son haftalarda yaklaşık 300 gazeteci farklı ülkelere iltica etmiş. İstanbul'a göçen Rus gazetecilerden biri, isminin açıklanmaması kaydıyla, şunları söylüyor: ''Hükümetin 'askeri operasyon' olarak tanımladığı savaşa savaş demenin cezası 15 yıl hapis. Hatta bu da yetmez, hatanızın bedelini canınızla ödeyebilirsiniz''.
Genç teknisyen Daniil de Moskova'nın artık kendisi gibiler için güvenli bir yer olmadığını düşündüğü için İstanbul'a gelmiş. Özbekistan üzerinden İstanbul'a gelen Daniil, “Yurt dışı uçuşların iptal edilmesinden çok korktuk çünkü bu birkaç kez başımıza geldi. Kimse gitmesin diye sınırları kapatacaklarına dair daha fazla söylenti var'' dedi.
Savaş karşıtı gösterilere katıldıktan sonra kendisi ve ailesi için güvenlik kaygıları duymaya başlayan Daniil, ''Rusya'da her şey çok çabuk değişiyor. 24 Şubat'tan sonra hepimiz çok farklı bir ülkeye uyandık. Her gün birbirinden sert yeni yasalar çıkarılıyor. Eskiden politik görüşlerinizden dolayı bir ihtimal hapis cezası alacağınızı bilirdiniz ama şimdi bu yüzde yüz kesinleşmiş bir durum. En büyük bir korkum söylediğim bir söz veya yaptığım bir eylemden dolayı iş arkadaşlarımdan biri tarafından ihbar edilmekti'' ifadelerini kullandı.
Adını vermek istemeyen bir Rus akademisyen ise ülkeden kaçışını ''Totaliterleşen bir devlette yaşamak istemedim'' diye açıklıyor. Sadece anavatanından değil ailesinden de koptuğunu anlatan akademisyen “Annem bana bir hain olduğumu ve kararımdan utanacağımı söyledi. İşin kötüsü Ukrayna'da akrabalarımız var. Onu ikna etmeye çalışmaktan çoktan vazgeçtim. Sorun televizyon. Ailem televizyonla yatıp kalkıyor ve devlet propagandası bir tarikat gibi insanları ele geçirmiş''.
Analist Alexei Levinson'a göre Rusya'dan göç edenler arasında eğitim seviyesi çok yüksek profesyonellerin olması ülke adına önemli bir sorun teşkil ediyor. Politik görüşleri nedeniyle ülkeden ayrılmayı seçen göçmenler olduğu gibi, gidenlerin önemli bir bölümünün ekonomik nedenlerle Rusya'yı terk ettiğini belirten Levinson, ''Rusya'da ekonomi çok kötü gidiyor. Yaptırımlar nedeniyle çok sayıda şirket kapanıyor ve ülkeden ayrılıyor. Çoğu artık hizmet veremeyecek noktaya geldi. Oluşan bu profesyonel açığı işleri daha da kötüleştirecek''. Analiste göre Rus yöneticilerin göç edenleri “hain” olarak tanımlaması, beyin göçünü durdurmayı amaçlıyor.
Bir başka sorun ise, Rusya'dan yönetilen, Avrupa veya Kuzey Amerika'daki şirketlere yönelik projelerde çalıştan beyaz yakalıların geleceği. Yaptırımlar nedeniyle banka kartları ve SWIFT sistemi iptal olduğundan para transferleri neredeyse imkansız. İnsanların bankadaki paralarına erişemiyor. Söz konusu finansal kördüğümden çıkmak için bazı Ruslar çareyi Türk bankalarında yeni hesaplar açmakta buluyor.
Antropolog Eva Rapoport Rus göçünü, “Birçok Rus vize alarak başka bir ülkeye gitmek için İstanbul'a mola vermeye geliyor olabilir'' diyerek yorumluyor. ''Ancak bazıları kalacak çünkü Türkiye Rusya'ya yakın. Bu süreçte İstanbul, muhalif Rus kültürünün çekim merkezi haline gelebilir."
(*)Çeviri: Özgür Duygu Durgun