Ekonomide nerede ise klasikleşmiş yöntemlerimiz var.
Mesela, parayı bulur bulmaz hemen bir beton projesi üretiyoruz. Aklımıza bilim-teknoloji-kalkınma vs pek gelmiyor.
Bir başka klasikleşmiş yöntemimiz de kredi-faiz çözümü oluyor.
Biraz sıkıştığımızda hemen aklımıza kredi kullandırmak, bankaları devreye almak geliyor. Aklımıza uymayan özel bankalar var ise onları da bir şekilde bu çözüme getiriyoruz.
Yeni bir ekonomi paketi açıklandı. Yekunu 100 milyar lira deniliyor.
-Bazı sektörlerin 3 aylık muhtasar ve KDV ila SGK prim ödemeleri 6 ay ertelendi. Turizmde ise yeni getirilen konaklama vergisi kasım ayına ertelendi. Nakit akışı bozulan firmaların bankalara ödemeleri 3 ay ertelendi. İhracatçıya stok tutmada finansman (kredi) desteği verilecek. Esnaf ve sanatkârların Halkbank kredi borçları da 3 ay ertelendi. Bankaların kredi vermek için KGF limiti 25 milyardan 50 milyar liraya artırıldı. Vatandaş için sosyal amaçlı kredi paketleri devreye alındı. Konut alımında kredi oranı yüzde 80’den 90’a çıkartıldı.-
Paketin bu kısmında iki önemli nokta var:
1- Kamuya ödemelerde erteleme söz konusu.
2- Bol bol kredi kullanın deniliyor.
Gelelim çalışanlar ve işini kaybedenler konusuna.
-Esnek çalışma etkinleştirilecek. Kısa çalışma ödeneği devreye alınacak ve işçilere geçici gelir desteği verilecek. İhtiyaç sahibi ailelere nakdi yardıma ilave 2 milyar lira eklenecek.-
***
Açıklanan paket ile yaşanan ekonomik sıkıntı arasında o kadar büyük fark var ki, galiba ekonomide karar vericiler durumun vahameti hakkında yeterli bilgiye sahip değiller.
Gerçi paket sonrası açıklama yapan yok şu oda, yok bu birlik veya şu iş dünyası örgütleri gayet memnunlarmış.
Ticaret ve sanayi odaları havaya uçuyor, ihracatçı birlikleri kurtulduk diye seviniyor. İş dünyası örgütleri daha da bir derdimiz kalmadı diyor.
En azından dün ajanlardan geçen veya gazetelere yollanan açıklamalar bu yöndeydi.
Bir tane bile “efendim şu sorun da var, buna da çözüm gelseydi” diyen yok.
***
Şimdi gelelim meseleye.
Sokaklar boşaldı. Tabiri caiz ise çalışan yerler de yavaş yavaş kapanıyor. Evlerine yollanan birçok çalışan işten atılıp atılmadığını bile bilmiyor.
Başka ülkeler ne diyor? “İşçini atma, bunun karşılığında 3 aylık SGK ve devlete ödenen vergileri almıyoruz”. Yani bizdeki erteleme yerine onlar hiç ödemeyin dediler.
İflas durumu mu var? Bu olağan üstü durumda iflası bile kaldırdılar. Doğrudan finansman desteğini uygulamaya aldılar.
Ama asıl destek evde kalan ve geliri zorda olanlara.
Bugün ekonomi adeta durmuş durumda. Belki bazı fabrikalar stok için çalışacak. Muhtemelen ihracatçılar son siparişleri üretiyordur. Artık yeni sipariş için bir süre geçmesi gerekiyor.
Kahvehaneler, salonlar vs kapatıldı. Buralarda çalışanların acaba kaçı ücretli olarak evlerine gönderildi. Ya da acaba kaç bin çalışan kişiye “Başınızın çaresine bakın” denilerek işlerine son verildi?
Bakınız bunu şu nedenden dolayı yazıyorum.
Sokaklar boş olabilir ama evlerin içi dert dolu. Toplum kendilerine yönelik bir anlayış ve idare istiyor.
Dün sizlere sadece bir örnek verdim: Daha 1 ay önce 60 dolardan 30 doların altına düşen petrol fiyatı var. Biz doğalgazı petrol fiyatına -gecikmeli- endeksli alıyoruz. Evet şu anda yüksek fiyattan alıyoruz ama 6-9 ay içinde doğalgaz ithalat fiyatı da yüzde 50 düşecek.
Doğalgaz ve elektrik fiyatları şimdiden yüzde 15-20 indirilebilirdi.
İşini kaybedenlere yönelik geçici önlemler alınabilirdi. Zaten çok büyük bir işsizlik ve ekonomik sıkıntı içinde yaşıyoruz. Buna bir de yeni dış kriz eklendiğinde çözüm bekleyen sorunlar daha da büyüyor.
Bu iş öyle kolonya vs ile geçiştirilemez. Veya 3-5 banka kredisine bel bağlanamaz.
Çok ama çok ciddi bir çalışma ve öneriler paketi gerekiyor.
Tabii ki bunun için de öncelikle çalışan bir devlet gerekiyor.
Tekrar ifade etmek isterim: Açıklanan paket ile yaşanan ekonomik sıkıntı arasında çok ciddi fark var. Acil yeni tedbirlere ihtiyaç duyulmaktadır.
