Bazı eserlerin miadı dolmaz, onlar her zaman milattır. Gözümüze geniş ufuklar açar, derin meseleleri özümüze aktarırlar. Mütefekkir yazar Cemil Meriç’in Işık Doğudan Gelir eserinden etkilenmiştim. Daha sonra Doğu ve Batı’yı mukayese eden pek çok kitap okudum. Kıymetli edip ve fikir adamı Ali Haydar Haksal’ın üç ciltlik Doğu Işığı eseri de içimde benzer hisler uyandırdı.
Hangi Batı? Netanyahu’nın Gazze’de, Beşşar Esad’ın Suriye’de yaptığı soykırımlar göz önünde! Dünyaya nizam vermeye kalkışan çürümüş kof devletler bu canileri destekledi. Hâlen katilleri ve hırsızları yüzsüzce desteklemeye devam ediyor. Mademki, zalim devletler zulmü alenice destekliyor öyleyse mazlum devletlerin güç birliği yapmaktan başka çareleri yok. Aksi takdirde acılar sürer.
Endülüs-İspanya ve Girit’le ilgili ilk cildin tanıtımı: “Doğu Işığı, İslâm medeniyetinin Batı medeniyetinin kültür ve edebiyatına yansımalarına ışık tutan, bu konuda yazılmış ilk eserlerden biridir. Tanzimat’tan beri sürekli Batı’yı örnek alan kültür anlayışımız, İslâm medeniyeti kaynaklı kültürel birikimin ürünlerini görmezden gelmiştir. Oysa modern Batı’yı ileriye taşıyan başat unsurlardan biri de İslâm medeniyetinin ürünleridir. Ali Haydar Haksal, Doğu Işığı serisi ile Batı eserlerinde bazen gizli bazen de açık şekilde yer alan Doğu etkisini detaylı bir şekilde ele alıyor. Bu kitapta Cervantes, Kazancakis ve Goytisolo üzerinden Endülüs havzası işleniyor.”
Rusya’nın ve bu ülkenin edebiyatının ele alındığı ikinci cilde dair şu cümleleri okuyoruz: “Doğu Işığı 1’de Endülüs, İspanya ve Girit’i ele alan Ali Haydar Haksal Doğu Işığı 2’de Rus edebiyatının önde gelen isimlerinden Puşkin, Dostoyevski ve Tolstoy’un İslâm’a ve Müslümanlara bakışı ve İslâm kültürünün onlar üzerindeki etkisi üzerinde durur. Katolik ile Ortodoks dünyalarının çatışmaları ve gerilimlerinin arka planını irdeler. Birinci ciltte olduğu gibi bu eserde de okur, yeni ve çarpıcı çok değişik bilgilerle karşılaşacak. Yazarın uzun yıllar süren okuma ve titiz araştırmaları neticesinde ortaya çıkan bu eser, Rus edebiyatının büyük yazarlarına bakışınızı değiştirecek.”
Üçüncü cilt, Batı uygarlığının beşiği olduğu öne sürülen Fransa’ya ayrılmış: “Doğu Işığı I’de Endülüs, İspanya ve Girit’i konu edinen Ali Haydar Haksal; Doğu Işığı II’de Rus edebiyatından Puşkin, Dostoyevski ve Tolstoy’un İslâm’a ve Müslümanlara bakışı üzerinde durmuştu. Doğu Işığı III’te ise Fransız edebiyatını incelemeye alan Haksal, Doğu’nun Batı üzerindeki yansımalarını önde gelen Fransız yazarlar üzerinden değerlendiriyor. Voltaire, Gérard de Nerval, Ernest Renan, Victor Hugo, Montaigne İslâm’a ve Müslümanlara nasıl bakıyordu? Modern Türk edebiyatını ve düşüncesini önemli ölçüde etkileyen Fransız düşünürlerin kitaplarındaki satır aralarında gezinen Haksal birçok meselenin içyüzüne ışık tutmayı amaçlıyor.”
***
Kaynak: Milat Gazetesi
